Τράπεζες: “Μονόπλευρη” στήριξη σε ναυτιλία και μεγάλες επιχειρήσεις

Λύση στο ζήτημα της «μονόπλευρης» στήριξης της οικονομίας καλούνται να δώσουν το 2025 τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα, καθώς παρά την σημαντική αύξηση των νέων δανείων στο εννεάμηνο του2024, ενδιαφέρον καταγράφεται μόνο από πλευράς της ναυτιλίας και των μεγάλων επιχειρήσεων όπως η Αττική Οδός, όταν η ζήτηση από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά βρίσκεται στο «ψυγείο».

Με την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων του εννεαμήνου, το συνολικό ύψος των εξυπηρετούμενων δανείων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ανήλθε στο τέλος Σεπτεμβρίου στα 132,9 δισ. και ήταν αυξημένο κατά 9,6 δισ. σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023.

Τραπεζικές πηγές επισημαίνουν ότι καθ’ όλη την διάρκεια του 2024 η ναυτιλία και οι μεγάλες επιχειρήσεις αποτέλεσαν τις δυο ατμομηχανές της πιστωτικής επέκτασης, με τις τράπεζες να πιάνουν ή και να ξεπερνούν τους στόχους ανάπτυξης νέων δανείων για τις συγκεκριμένες κατηγορίες που είχαν θέσει για την εφετινή χρονιά.

Οι λόγοι της ζήτησης

Εξηγώντας οι ίδιες πηγές τις αιτίες της μονόπλευρής ζήτησης για τραπεζικό δανεισμό, σε ότι αφορά την ναυτιλία επισημαίνουν ότι πρόκειται παραδοσιακά για κλάδο που γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη στην Ελλάδα με τα ναύλα, να διατηρούνται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα με την τάση να διατηρείται και για τα επόμενα χρόνια.

Την ίδια στιγμή ισχυρή είναι η ζήτηση δανείων από μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ την πιστωτική επέκταση βοηθά αποφασιστικά το Ταμείο Ανάκαμψης και οι επενδύσεις που υλοποιούνται μέσω του Ταμείου. Οικονομικό επιτελείο και τράπεζες εκτιμούν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα εξασφαλίσει υψηλή ζήτηση τραπεζικών δανείων για την επόμενη 3ετία.

Εφαλτήριο στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια δανείων έδωσε φέτος η εκταμίευση του δανείου για την απόκτηση της Αττικής Οδού από τον όμιλο ΓΕΚ Τέρνα, ύψους 2,6 δισ. ευρώ. Οι τέσσερις συστιμικές τράπεζες, Eurobank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και Alpha Bank εκταμίευσαν περί τα 600 εκατ. η κάθε μία, δηλαδή συνολικά, 2,4 δισ. ευρώ ενώ από 75 εκατ. ευρώ χορήγησαν η Optima Bank και η Attica Bank.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου το συνολικό ύψος των εξυπηρετούμενων δανείων των τεσσάρων συστημικών, Eurobank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και Alpha Bank,  σε ενοποιημένο επίπεδο αυξήθηκε κατά 9,6 δισ. ευρώ και ανήλθε στα 132,9 δισ. σημειώνοντας αύξηση +7,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Στο ίδιο διάστημα, οι δύο μικρότερες τράπεζες Attica Bank και Optima Bank παρουσίασαν ακόμα υψηλότερες επιδόσεις αναφορά με τις χορηγήσεις νέων δανείων.

Πιστωτική επέκταση δύο ταχυτήτων

Ωστόσο σημαντική πηγή προβληματισμού συνεχίζει να αποτελεί για τα τραπεζικά επιτελεία η πιστωτική επέκταση δύο ταχυτήτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος στο 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε +6,6%, επίδοση που όμως στηρίζεται αποκλειστικά στις επιχειρήσεις.

Τα δάνεια προς επιχειρήσεις τρέχουν με ρυθμό +10,9% ενώ οι χορηγήσεις προς νοικοκυριά παραμένουν με αρνητικό πρόσημο -0,9%, με τα στεγαστικά δάνεια να εμφανίζουν τη μεγαλύτερη μείωση με -2,9%. Δηλαδή στη λιανική τραπεζική τα δάνεια που αποπληρώνονται είναι περισσότερα από τα νέα δάνεια που χορηγούν οι τράπεζες.

Το ζήτημα απασχολεί ιδιαίτερα και τους ξένους επενδυτές και αναλυτές, αν ληφθεί υπ’ όψιν ο μεγάλος αριθμός σχετικών ερωτήσεων που θέτουν με κάθε ευκαιρία στις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών. Οι τελευταίες από την πλευρά τους εκτιμούν ότι κατά την διάρκεια του 2025 η πτωτική πορεία των επιτοκίων θα τονώσει την ζήτηση για τραπεζικό δανεισμό και από τα νοικοκυριά -κυρίως για στεγαστικά δάνεια – με ρυθμό της πιστωτικής επέκτασης να γυρίσει σε θετικό πρόσημο.

Όπως εκτιμά υψηλόβαθμη τραπεζική πηγή «η ταχεία αποκλιμάκωση του βασικού επιτοκίου από την ΕΚΤ τους επόμενους μήνες δημιουργεί πολλαπλασιαστική πίεση στις τράπεζες για να ανοίξουν τις κάνουλες των δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Και αυτό γιατί  προκειμένου να διατηρήσουν τις υψηλές επιδόσεις κερδοφορίας που έχουν υποσχεθεί στους αναλυτές θα πρέπει να αυξήσουν τα έσοδα τους αντισταθμίζοντας την «χασούρα» λόγω της μείωσης του επιτοκιακού περιθωρίου. Την ίδια στιγμή η μείωση του κόστους χρήματος μέσω της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων αναπόφευκτα θα τονώσει την ζήτηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών για νέα δάνεια».

Υπ’ αυτές τις συνθήκες η τόνωση της πιστωτικής επέκτασης με αιχμή τα στεγαστικά δάνεια αλλά και τις χορηγήσεις προς μικρές και μεσαίες  επιχειρήσεις ανάγεται σε βασικό στόχο για τις τράπεζες το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Ρόλο στην αύξηση της τραπεζικής χρηματοδότησης και προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει και η ενίσχυση του ανταγωνισμού, ειδικά μετά την δημιουργία του 6ου τραπεζικού πυλώνα μέσω της συγχώνευσης της Attica Bank με την Παγκρήτια Τράπεζα.

Το γεγονός πάντως που ανησυχεί ιδιαίτερα την αγορά είναι ότι η συγκεκριμένη κατάσταση λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου η ελληνική οικονομία καταγράφει σταθερά τα τελευταία χρόνια θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μάλιστα όταν «πάνω στο τραπέζι» βρίσκονται προς αξιοποίηση μεγάλη γκάμα ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων και πιο συγκεκριμένα  για τις μεν επιχειρήσεις το Ταμείο Ανάπτυξης και το ΕΣΠΑ για τα δε νοικοκυριά το κρατικό πρόγραμμα «Σπίτι μου».