Γιατί είναι επιτακτική η ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης για τα προϊόντα μείωσης της βλάβης από τον καπνό

Τρεις ειδικοί, με συντονιστή τον Κωνσταντίνο Φαρσαλινό, καρδιολόγο, MD, MPH, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Πατρών και τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ανέλυσαν την ανάγκη δόμησης ρυθμιστικού πλαισίου για τα προϊόντα μείωσης της βλάβης από τον καπνό του τσιγάρου.

Το webinar διοργανώθηκε από την SCOHRE, τη διεθνή επιστημονική ένωση ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων σε θέματα ελέγχου του καπνίσματος και μείωσης της βλάβης, οι οποίοι επιδιώκουν τον εποικοδομητικό διάλογο, μέσω του οποίου θα βοηθήσουν στην εξεύρεση μιας νέας προσέγγισης για τις πολιτικές ελέγχου του καπνίσματος.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο Karl Fagerstrom, κλινικός ψυχολόγος και πρόεδρος της Fagerstrom Consulting στη Σουηδία, ο οποίος είναι ο εφευρέτης του τεστ Fagerström για την εξάρτηση από το τσιγάρο και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Έρευνας για τη Νικοτίνη και τον Καπνό, ο Tim Phillips, Managing Director στην Tamarind Intelligence, μιας ανεξάρτητης βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών για την αγορά και τις ρυθμιστικές υποθέσεις και ο David T. Sweanor J.D., πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής στο Κέντρο για το Δίκαιο, την Πολιτική και τη Δεοντολογία της Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα στον Καναδά.

Στο επίκεντρο της συζήτησης των ειδικών βρέθηκαν τα σακουλάκια νικοτίνης, τα οποία κυκλοφόρησαν πρόσφατα και στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα προϊόν που τοποθετείται κάτω από το χείλος (στο ούλο), μη καπνιζόμενο, και στοχεύει στη μείωση της βλάβης από τον καπνό, με προφίλ ασφάλειας πολύ παρόμοιο με τα φαρμακευτικά σκευάσματα νικοτίνης.

Η διαθεσιμότητά τους αποτελεί ένα δυνητικά σημαντικό εργαλείο στο οπλοστάσιο των εναλλακτικών επιλογών για το τσιγάρο που μπορεί να χρειαστούν οι καπνιστές, όπως αναφέρθηκε στο webinar, και ειδικά εκείνοι που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα με τις εγκεκριμένες μεθόδους, προκειμένου να υποκαταστήσουν μερικώς ή πλήρως το κάπνισμα.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει με όλα τα νέα προϊόντα μείωσης της βλάβης, το ρυθμιστικό πλαίσιο και η νομοθεσία, στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, είναι το κλειδί που θα καθορίσει αν τα σακουλάκια νικοτίνης θα αποτελέσουν πολύτιμη προσθήκη στη στρατηγική για τον έλεγχο του καπνίσματος ή μια χαμένη ευκαιρία.

Στο διαδικτυακό σεμινάριο με θέμα «Κανονισμός για τα σακουλάκια νικοτίνης: Τρόποι μεγιστοποίησης του οφέλους για τη δημόσια υγεία», συζητήθηκε η τρέχουσα κατάσταση και οι τάσεις της διεθνούς νομοθεσίας, καθώς και η κατάλληλη οδός για την εξεύρεση της ισορροπίας μεταξύ της αξιοποίησης όλων των επιδιωκόμενων οφελών και της αποφυγής ακούσιων βλαβών σε ατομικό και πληθυσμιακό επίπεδο.

«Στη Σουηδία έχουμε γράψει Ιστορία στην αντικατάσταση της νικοτίνης και έχουμε καταφέρει με διάφορα προϊόντα να μειώσουμε τη βλάβη του πληθυσμού από τον καπνό του τσιγάρου. Μειώσαμε τους φόρους έως και 20% σε πολλά από αυτά τα προϊόντα, ώστε οι καπνιστές να μπορούν να έχουν πρόσβαση και αυξήσαμε τους φόρους κατά 10% στον καπνό του τσιγάρου. Έτσι, στη Σουηδία σήμερα καπνίζει μόλις το 4,9% του πληθυσμού, ενώ το 17,8% κάνει snus και σακουλάκια νικοτίνης», ανέφερε ο Karl Fagerstrom.

Στη Σουηδία σήμερα κυκλοφορούν 3 μάρκες με σακουλάκια νικοτίνης, με παρόμοια συστατικά, που παρέχουν στους χρήστες νικοτίνη όταν τα τοποθετούν κάτω από το χείλος τους και απορροφούν τα δραστικά συστατικά. Το μόνο που διαφέρουν είναι το ποσοστό νικοτίνης και οι γεύσεις.

«Τα συστατικά που μπορούν να μας βλάψουν στα τσιγάρα αποτελούν το 84%, στα σακουλάκια νικοτίνης 5% και τα snus 19%. Στις τσίχλες νικοτίνης που κυκλοφορούν ευρέως εδώ και χρόνια είναι 9%, σύμφωνα με έρευνα του FDA», επεσήμανε ο Fagerstrom.

Από την πλευρά του, ο Tim Phillips ανέφερε ότι πολλές χώρες και τα αρμόδια υπουργεία τους δεν γνωρίζουν ακόμη τι είναι αυτά τα προϊόντα που έχουν κυκλοφορήσει, γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει νομοθεσία.

«Ως εκ τούτου, τα προϊόντα αυτά θεωρούνται καταναλωτικά και βρίσκονται παντού. Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ρωσία, υπεραμύνονται χωρίς να έχουν ενημέρωση και δεν επιτρέπουν την κυκλοφορία τους», τόνισε ο ίδιος.

Μάλιστα, ξεκαθάρισε ότι το ζητούμενο δεν είναι να μπουν στα φαρμακεία, αλλά να υπάρξει σωστή ενημέρωση των πολιτών για την αξία τους, αλλά και τους κινδύνους που ενδέχεται να έχουν.

Παίρνοντας τον λόγο, ο David T. Sweanor, ανέφερε ότι από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας αυτών των χωρών, είναι παράλογο να μην δέχονται τη νέα τεχνολογία και να μην ενημερώνονται σωστά για τις επιστημονικές εξελίξεις. «Ακόμα και επιστήμονες κρύβονται πίσω από θεωρίες συνομωσίας και δεν είναι διαλλακτικοί γι’ αυτά τα προϊόντα και αυτό είναι απαράδεκτο», σχολίασε ο κ. Sweanor.

Εξήγησε, επίσης, ότι ακόμη και αν τα απαγορεύσει κάποια κυβέρνηση, οι πολίτες μπορούν να τα προμηθευτούν μέσω Internet, διότι τα έχουν ανάγκη και είναι καλύτερο να έχεις ένα ασφαλές προϊόν στη χώρα σου και να το διαθέτεις στους πολίτες με εθισμό, παρά να τους υποχρεώνεις να αγοράζουν ακόμα και επισφαλή προϊόντα από το διαδίκτυο.

«Είναι μη αποδεκτό να μην μπορούν οι πολίτες να ενημερωθούν σωστά για να κάνουν τις επιλογές τους και εκεί είναι το σημαντικό στο να υπάρξει νομοθεσία γι’ αυτά τα προϊόντα. Εξάλλου, χώρες που έχουν μείωση της βλάβης από τον καπνό και αφήνουν πίσω τους το τσιγάρο, όπως η Ιαπωνία, είναι αυτές που έχουν υιοθετήσει τα εν λόγω προϊόντα πρώτες και ενημερώνουν τους πολίτες τους για τις επιλογές», παρατήρησε.

Οι ειδικοί συμφώνησαν ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιδείξουν ευαισθησία και όχι οι πολίτες να πρέπει να ξεσηκώνονται για τα δικαιώματά τους. Χρειάζονται λοιπόν οι κανονιστικές αλλαγές, προκειμένου να προληφθεί η περαιτέρω αύξηση του καπνίσματος και να επιτευχθούν μεγαλύτερα οφέλη από την πρόληψη των καπνιστικών ασθενειών για την υγεία των πολιτών.

«Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δώσουν στους πολίτες τα εργαλεία και την ενημέρωση και για το πώς θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στη Μολδαβία η κατάσταση είναι απελπιστική, διότι δεν επιτρέπεται αν κυκλοφορεί κανένα προϊόν υποκατάστασης του καπνού και επίσης απαγορεύουν ακόμα και στους γιατρούς να ενημερώνουν τα άτομα που είναι εθισμένα στη νικοτίνη. Μάλιστα, ο υπουργός Υγείας της χώρας απείλησε σε τηλεοπτική του συνέντευξη τους γιατρούς και η μόνη επιλογή που δίνει στους καπνιστές είναι να διακόψουν το κάπνισμα. Η εξάρτηση είναι συμπεριφορά, δεν θα πρέπει να συνοδεύεται από βλάβες στην υγεία και γι’ αυτό θα πρέπει οι καπνιστές να στραφούν σε αυτά τα προϊόντα. Δεν μπορούν να το αγνοούν αυτό όσοι χαράσσουν τις πολιτικές υγείας», συμπλήρωσε ο κ. Φαρσαλινός.

Γιατί θα πρέπει να υπάρξει άμεσα νομικό πλαίσιο για τα σακουλάκια νικοτίνης

Είναι απαραίτητο να υπάρξουν ρυθμίσεις και νομική πλαίσιο για τα σακουλάκια νικοτίνης, ώστε οι καπνιστές να γνωρίσουν ότι υπάρχει ακόμα μία εναλλακτική επιλογή του καπνίσματος και να ενημερωθούν για τις λεπτομέρειες από τις αρμόδιες αρχές. «Πρέπει όσο πιο γρήγορα μπορούμε να νομοθετήσουμε αυτά τα προϊόντα για να μειωθεί ο αριθμός των καπνιστών, όπως έγινε στη Σουηδία και την Ιαπωνία. Δεν είναι εύκολο να διακόψει κάποιος το κάπνισμα και είναι ότι καλύτερο να λαμβάνει τη νικοτίνη από εναλλακτικές πηγές», είπε ο κ. Sweanor.

Την ίδια στιγμή, όπως επεσήμανε ο Tim Phillips, σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα, που οι κυβερνήσεις δεν έχουν οργανωμένα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, τα προϊόντα αυτά είναι ακόμη πιο σημαντικό να κυκλοφορήσουν, καθώς οι καπνιστές δεν έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν μέσω των προγραμμάτων δημόσιας υγείας.

Σε αυτό συμφώνησε και ο κ. Φαρσαλινος, ο οποίος τόνισε ότι σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος είναι ακόμη πιο σημαντικά τα σακουλάκια νικοτίνης να είναι διαθέσιμα σε μαζική κλίμακα ως μη καπνιζόμενα προϊόντα μείωσης της βλάβης.

Οι ειδικοί προτείνουν τα προϊόντα αυτά να χαρακτηριστούν ως «προϊόντα μείωσης της βλάβης» και επίσης να γίνουν αλλαγές στις τιμές. Ανέφεραν το παράδειγμα της Σουηδίας, όπου τα snus κοστίζουν όσο μισό πακέτο τσιγάρα και αυτό βοηθά τους πολίτες στην επιλογή τους. Επίσης, είναι σημαντική η πληροφόρηση που θα πρέπει να έχουν από το κράτος. Επίσης, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνει και την αύξηση του φόρου καπνού για να ανοίξει ακόμα περισσότερο η ψαλίδα μεταξύ των προϊόντων μείωσης της βλάβης και του τσιγάρου.