Η κίτρινη ταπετσαρία: Πόσο αφορά τη γυναικεία ψυχολογία ένα έργο γραμμένο το 1890

Το κλασικό διήγημα της γοτθικής λογοτεχνίας “Η κίτρινη ταπετσαρία” της Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν, γραμμένο το 1890, παρουσιάζεται σε σύγχρονη μεταφορά στο θέατρο Αλκμήνη σε σκηνοθεσία της Francesca Minutoli. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο της παράστασης θα ερμηνεύσει η ηθοποιός Μαρία Μαλταμπέ.

“Η Κίτρινη Ταπετσαρία” είναι ένα έργο – φόρος τιμής για το φεμινιστικό κίνημα, στο οποίο μία γυναίκα σε επιλόχεια κατάθλιψη καταγράφει την αλληλεπίδρασή της με τα αφηρημένα σχέδια της κίτρινης ταπετσαρίας του δωματίου της. Η ταπετσαρία την καταλαμβάνει και την οδηγεί σταδιακά σε μία απελευθέρωση.

Το έργο αναδεικνύει τις κοινωνικές παραμέτρους της επιλόχειας κατάθλιψης που προκύπτουν από τις έμφυλες ανισότητες εντός και εκτός της συντροφικής σχέσης. Φωτίζει αόρατα και ανεπίλυτα τραύματα των γυναικών που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και παραγνωρίζονται από την ιατρική διαδικασία και τη δημόσια συζήτηση.
Σε μία εποχή που τα δικαιώματα και τα σώματα των γυναικών παραμένουν ευάλωτα, η εύγλωττη περιγραφή της ταπετσαρίας αποκαλύπτει τις ολέθριες συνέπειες της πειθάρχησης των γυναικών σε κοινωνικούς κανόνες που διαμορφώνονται ερήμην τους.

Η χειμαρρώδης ορμή και η επαναστατική διάθεση της Κίτρινης Ταπετσαρίας

Η Κατερίνα Λουκίδου, η συγγραφέας που έχει κάνει τη θεατρική διασκευή σημειώνει στο NEWS 24/7: “Γιατί τώρα; Η Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν το 1892 έγραψε ένα φεμινιστικό μανιφέστο, που μας μετέφερε με γλαφυρό τρόπο τη φρίκη της γυναικείας ψυχής όταν στερείται τον έλεγχο του σώματός της. Ένα σώμα για το οποίο υπάρχουν κανόνες για το πώς θα το ντύσουμε, πώς θα το πλάσουμε και θα το κινήσουμε για να ευχαριστεί τη ματιά των άλλων και, πώς και πότε θα αναπαραχθεί, πώς και έως πότε θα θηλάσει, πώς και πότε θα επανέλθει στην προηγούμενή του κατάσταση.

Ένας αιώνας και τριάντα χρόνια έχουν περάσει από την Κίτρινη Ταπετσαρία. Και κάποιες πρακτικές όπως η περίφημη «θεραπεία ανάπαυσης» του πρωτότυπου έργου έχουν πλέον απαρχαιωθεί, ωστόσο τα γυναικεία σώματα παραμένουν ευάλωτα.
Στη χώρα όπου γεννήθηκε η Κίτρινη Ταπετσαρία, κεκτημένα γυναικεία δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην ασφαλή άμβλωση, τείνουν να καταργηθούν. Και σε όλο τον κόσμο εξακολουθούμε να βλέπουμε την ακραία μορφή της αντίληψης ότι τα σώματα των γυναικών δεν τους ανήκουν, που εκφράζεται με το βιασμό και τις γυναικοκτονίες.
Άρα ναι, το σύμπαν της Κίτρινης Ταπετσαρίας, των άνισων έμφυλων σχέσεων, είναι διαχρονικό και παρόν και αυτό καθιστά το έργο επίκαιρο. Και η απάντηση στο «γιατί τώρα» είναι γιατί χρειαζόμαστε ακόμη ηχηρά φεμινιστικά μανιφέστα”.

Και συνεχίζει μιλώντας για το πώς συνδέεται το τότε με το σήμερα: “Η διασκευή του έργου επιχειρεί να συνδέσει το τότε με το σήμερα, να φανταστεί όλα αυτά που η Γκίλμαν θα ήθελε να ακουστούν και να συζητηθούν αν έγραφε το έργο το 2024. Να δούμε τη γυναίκα που πείθεται να κάνει παιδί μόνο και μόνο επειδή πλησιάζει στη δύση της αναπαραγωγικής της ηλικίας, που οδηγείται σε αναίτια καισαρική ή σε άλλες πρακτικές μαιευτικής βίας για να γεννήσει σε βολική ημερομηνία, τη γυναίκα που αποθαρρύνεται από τον θηλασμό, τη γυναίκα που η επιλόχεια κατάθλιψή της επιβαρύνεται από την έλλειψη υποστήριξης του περιβάλλοντός της. Και αποφασίσαμε να πλαισιώσουμε την παράσταση με συζητήσεις πάνω σε όλα αυτά τα θέματα για να μοιραστούμε εμπειρίες, να ανταλλάξουμε πληροφορίες, να δείξουμε η μία στην άλλη συμπόνια και ίσως το δρόμο διαφυγής.

Με λίγα λόγια θέλουμε με αυτή την παράσταση να μεταφέρουμε όχι μόνο την ιστορία που έπλασε η Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν, αλλά και την χειμαρρώδη ορμή της, την επαναστατική της διάθεση και το αίτημά της για αφύπνιση και ελευθερία”.

Μια ιστορία ανυποταγής…

Στο σκηνοθετικό σημείωμα της Francesca Minutoli διαβάζουμε: “Σκέφτηκα ότι πρόκειται για μια καλή ιστορία που αξίζει να τη διηγηθούμε. Μια ιστορία που την ερωτεύεσαι. Ήθελα να αφηγηθώ ένα εξαντλητικό και οδυνηρό, πολλές φορές αφόρητο, ταξίδι, μια διαδρομή προς την αυτογνωσία. Και ήθελα πολύ αυτή η γυναίκα να είναι μόνη της στη σκηνή, μια πραγματική ηρωίδα. Και έτσι τη βλέπω, σε κάθε της στιγμή: όταν πέφτει και όταν επαναστατεί, όταν πλησιάζει επικίνδυνα τη σκοτεινή της πλευρά και όταν απελευθερώνεται.
Στην περίπτωσή μας πρόκειται για μια λευκή, νέα, όμορφη και ευκατάστατη γυναίκα. Αλλά δεν με ενδιαφέρει η ταυτότητά της. Με ενδιαφέρει η πολιτική πράξη, η οποία είναι οριζόντια και καθολική.
Θέλω μια ιστορία ανυποταγής. Επαναστατική”.

Ταυτότητα παράστασης

Θεατρική Διασκευή: Κατερίνα Λουκίδου
Σκηνοθεσία: Francesca Minutoli
Πρωταγωνιστεί: Μαρία Μαλταμπέ
Μουσική: Γιώργος Βαρσαμάκης
Σκηνικά -κοστούμια: Βαγγέλης Αγναντόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Άνθη Ευσταθοπούλου
Ηχογράφηση, επεξεργασία ήχου, ραδιοφωνικό σποτ: Play recording studio/ Νίκος Αρκομάνης
Φωτογραφίες, Trailer, γραφιστικά: Χάρης Γεωργιάδης
Σχεδιασμός αφίσας: Μαρία Ζαφειριάδου
Φωτογραφίες παράστασης: Stelios Aghelidis