Ο Μανώλης Γιούργος “παίζει” με το Αίμα των… Σκιών

Δύο γυναίκες συγγραφείς, η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και η Ευγενία Φακίνου, στα αφηγήματά τους «Κλυταιμνήστρα ή το έγκλημα», η πρώτη, και «Πάντα ονειρευόμουνα να γεράσω», η δεύτερη, μεταγράφουν δύο εμβληματικούς μύθους του μυκηναϊκού πολιτισμού.

Στη θεατρική σύνθεση με τίτλο «Το αίμα των ίσκιων», ο Μανώλης Γιούργος φέρνει δύο γυναικεία πρόσωπα σε μία συνάντηση που δεν έγινε ποτέ. Η Κλυταιμνήστρα και η Ιφιγένεια, αρχετυπικές μορφές του κύκλου των Ατρειδών, αλληλοαναγνωρίζονται σε έναν χώρο και χρόνο μη πραγματικό και αφουγκράζονται τη γενεαλογία τους.

Υπόδικη η βασίλισσα-μάνα απολογείται και «εκτίθεται στο φως» του δικαστηρίου- επιφυλάσσοντας το ρόλο των δικαστών στους θεατές της παράστασης- ενώ η θυγατέρα της, απορροφημένη σε έναν εσωτερικό μονόλογο-απολογισμό, ξετυλίγει την δική της μοναχική ζωή, από την Αυλίδα και την Κριμαία μέχρι τη Βραυρώνα, τον τόπο που της ορίστηκε να γεράσει και να πεθάνει.

“Δύο εμβληματικά μυθικά πρόσωπα του μυκηναϊκού πολιτισμού. Μάνα και κόρη. Βασίλισσα των Μυκηνών η πρώτη – η Κλυταιμνήστρα, θύμα και θύτης, πριγκιποπούλα η δεύτερη – η Ιφιγένεια, θυσιασμένη στην Αυλίδα, «εξόριστη» στην Κριμαία – γιατί έτσι το θέλησαν οι θεοί, ιέρεια κατόπιν στην Βραυρώνα, αφιερωμένη στην θεά Άρτεμη. «Με την πλάτη στον τοίχο πάντα» μητέρα και κόρη…” αναφέρει στο NEWS 24/7 ο σκηνοθέτης Μανώλης Γιούργος.

Και συνεχίζει μιλώντας για το γιατί επέλεξε αυτούς τους δύο μύθους: “Καταρχάς, και οι δύο μύθοι είναι συγκινητικοί. Η μάνα Κλυταιμνήστρα, θύμα πρώτα και θύτης, ύστερα. Η κόρη Ιφιγένεια, θύμα. Θύματα τελικά και οι δύο. Επειδή έτσι το θέλησε ο άντρας της ζωής τους, σύζυγος και πατέρας; Επειδή το θέλησαν οι θεοί; Το πεπρωμένο τους;

Θεώρησα ότι μια φανταστική συνάντησή τους στο «αόρατο» μέλλον τους θα τους έδινε μια ευκαιρία να αναγνωρίσουν η μία την άλλη με τις αδράνειες της ζωής τους και τις ριψοκίνδυνες «δράσεις» τους, να συμπονέσουν η μία την άλλη, να κατανοήσουν τη σχέση τους («μάνα και κόρη»), την κοινή μοίρα τους ως γυναίκες, ακόμα κι αν δεν θα μπορέσουν ν’ αλλάξουν τίποτα από το οδυνηρό παρελθόν τους. Ένα μικρό βήμα, έστω μισό, να ξεκολλήσουν από τον αιματοβαμμένο βασιλικό τοίχο που τους πλακώνει…

Ποιο είναι «το αίμα των ίσκιων» λοιπόν;

«…το ξέρετε, κύριοι Δικαστές, πως ποτέ δεν σωζόμαστε και πως όλα ξαναρχίζουνε πάντα. Βάλθηκα να τον περιμένω: ξαναγύρισε… ξαναγύρισε από το θάνατο…» (Η Κλυταιμνήστρα στην κατά την Γιουρσενάρ απολογία της)

Ξέρουμε πως στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα αιματηρά επεισόδια (φόνοι, αυτοχειρίες, συμπλοκές) δεν παρουσιάζονταν στη σκηνή. Μόνο ο απόηχός τους μέσω της ύστερης αφήγησής τους, είτε από τα πρόσωπα που έδρασαν είτε από τους απογόνους τους είτε από την εξιστόρηση των αγγελιοφόρων ή του χορού. Βαριοΐσκιωτες αιμάτινες αφηγήσεις. Ιδιαίτερα στις «απολογίες» των δραστών.

Τις βαραίνουν το αίμα των θυμάτων τους, κι ας ψάχνουν με τις απολογίες τους τη δικαίωση. Ποιος θα τους φιλήσει «τα χέρια τ’ ακριβά»; (Νίκος Γκάτσος και ο Μάνος Χατζιδάκις – «Ο Γιάννης ο φονιάς»)…

Κλυταιμνήστρα και Ιφιγένεια; είναι σημερινές; σύγχρονες και επίκαιρες;

Αναμφισβήτητα είναι. Είναι η αρχή του τέλους της μητριαρχίας και η αρχή της εγκαθίδρυσης της πατριαρχικής κοινωνίας που, ως φαίνεται, η πομπή των θυμάτων της συνεχίστηκε και συνεχίζεται, δυστυχώς και αδιαλείπτως, ως τις μέρες μας. Μητέρες και κόρες θύματα σέρνουν ακόμα και σήμερα το χορό του θανάτου. Εξάλλου, οι ηρωίδες και οι ήρωες της κλασικής δραματουργίας και της κλασικής λογοτεχνίας είναι (και θα είναι πάντα) σημερινές και σύγχρονες και επίκαιρες.

Θέατρο στην Αθήνα σήμερα; Ποιες λέξεις σας έρχονται στο νου;

Οικονομία, κατά συνέπεια και κοινωνία, σε κρίση. Πολλές παραστάσεις, πολλές θεατρικές στέγες. Αντίφαση; Τις έχουμε ανάγκη; Ανταπεξέρχονται; Μπορεί ο κόσμος να τις στηρίζει; Ιδιαίτερα στην περιφέρεια της πρωτεύουσας οι συνθήκες δυσκολότερες, αντίξοες. Αντιμέτωποι με τη συνήθεια του κόσμου να έχει στραμμένο το ενδιαφέρον και τη λαχτάρα του για τα πολιτιστικά δρώμενα στο κέντρο της πόλης. Αγωνία και ηρωισμός όσων επιμένουν στον πολιτισμό. Οπότε καλά κάνουν και υπάρχουν. Λύχνοι είναι που με το λιγοστό αληθινό τους φως δρομάκια φωτίζουν στο σκοτάδι της «ανάπτυξης», μέχρι να σβήσουν…

Η Γεωργία Δεληγιαννοπούλου και η Έβη Βασιλειάδη ζωντανεύουν αυτά τα δύο πρόσωπα στη σκηνή του «Ιδιόμελου», στο Μαρούσι.
Η σκηνοθεσία, η σκηνογραφική και μουσική επιμέλεια είναι από τον Μανώλη Γιούργο.