ΕΟΔΥ: Αύξηση-σοκ στα κρούσματα κοκκύτη – Σχεδόν 5.000%

Αυξημένα κατά 4.766,67% είναι φέτος τα κρούσματα του κοκκύτη στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, έως την 1η Δεκεμβρίου, δηλαδή τους πρώτους 11 μήνες του έτους, είχαν καταγραφεί 438 κρούσματα, όταν ολόκληρο το 2023 είχαν καταγραφεί μόλις 9.

Είναι χαρακτηριστικό ότι παρόμοιος αριθμός κρουσμάτων είχε καταγραφεί μέσα 16 χρόνια και πιο συγκεκριμένα από το 2004 έως και το 2020, που είχαν δηλωθεί συνολικά 509 κρούσματα κοκκύτη.

Στο γράφημα φαίνεται ξεκάθαρα η έκρηξη των κρουσμάτων, η οποία αποτελεί ρεκόρ 20ετίας.

Την ίδια στιγμή, τους 11 πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους καταγράφηκαν δύο θάνατοι βρεφών κάτω των 2 μηνών από ανεμβολίαστες μητέρες, όπως προκύπτει από στοιχεία που ανακοινώθηκαν σε πρόσφατη ημερίδα του ΕΟΔΥ με θέμα «Επίκαιρα Θέματα Δημόσιας Υγείας».

Το 32,3% των φετινών κρουσμάτων αφορούν βρέφη κάτω του 1 έτους, το 16% παιδιά και εφήβους 10-17 ετών και το 15,6% βρέφη έως 2 μηνών.

Ο κοκκύτης είναι οξεία μικροβιακή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, οφείλεται στον αιμόφιλο του κοκκύτη (Bordetella pertussis) και προλαμβάνεται με τον εμβολιασμό.

Η μετάδοση γίνεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με εκκρίσεις από το αναπνευστικό σύστημα νοσούντων ατόμων. Σε εμβολιασμένους πληθυσμούς, τα βακτήρια συχνά μεταφέρονται στο σπίτι από ένα μεγαλύτερο σε ηλικία αδερφάκι ή μερικές φορές από έναν ενήλικα.

Ο χρόνος επώασης κυμαίνεται συνήθως από 7 έως 10 ημέρες, με εύρος 4-21 ημέρες (και σπανίως έως 42 ημέρες).

Η νόσος έχει υψηλή μεταδοτικότητα με ποσοστό δευτερογενούς προσβολής 80% μεταξύ επίνοσων ατόμων (ατόμων που δεν έχουν ανοσοποιηθεί).

Οι πάσχοντες από κοκκύτη είναι περισσότερο μεταδοτικοί κατά τη διάρκεια του καταρροϊκού σταδίου, καθώς και τις δυο πρώτες εβδομάδες από την έναρξη του βήχα (περίπου 21 ημέρες), ενώ κάποια άτομα ιδιαίτερα παιδιά που έχουν θετική καλλιέργεια για αρκετές εβδομάδες παραμένουν μεταδοτικά για μεγαλύτερη περίοδο.

Σταδιακά, η μεταδοτικότητα μειώνεται και γίνεται ασήμαντη σε 3 εβδομάδες περίπου παρά την επιμονή παροξυσμικού βήχα με συριγμό.

Τα συμπτώματα και τα στάδια του κοκκύτη

Οι κλινικές εκδηλώσεις διακρίνονται 3 στάδια της νόσου:

1. Το πρόδρομο ή καταρροϊκό, που διαρκεί 1 – 2 εβδομάδες, κατά τις οποίες ο ασθενής έχει καταρροϊκά φαινόμενα και άτυπο ερεθιστικό ξηρό βήχα αρχικά νυκτερινό.
2. Το παροξυσμικό, που διαρκεί 1 – 6 εβδομάδες και ο βήχας γίνεται προοδευτικά εντονότερος, επέρχεται κατά παροξυσμούς και παίρνει σπασμωδικό (κοκκυτικό) χαρακτήρα. Οι παροξυσμοί του βήχα φθάνουν κατά μέσο όρο τους 15 το 24ωρο. Χαρακτηριστικά μετά από βαθιά εισπνοή επέρχονται κατά την ίδια εκπνοή πολλές βηχικές ώσεις, τις οποίες ακολουθεί βαθιά, ηχηρή, συριγμώδης εισπνοή (εισπνευστικός συριγμός). Ο παροξυσμός περιλαμβάνει επεισόδια βήχα που διαδέχονται το ένα το άλλο με αυξανόμενη ένταση που συχνά τελειώνουν με εμετό. Στην αιχμή των παροξυσμών του βήχα προκαλείται άπνοια που οδηγεί σε κυάνωση η οποία παρέρχεται μετά από εισπνευστικό συριγμό.
3. Το στάδιο της αποδρομής, που διαρκεί 2 – 3 εβδομάδες και οι παροξυσμοί γίνονται ηπιότεροι και αραιότεροι και τελικά σταματούν. Ο πυρετός κατά τη διάρκεια της νόσου όταν υπάρχει είναι συνήθως ήπιος.

Οι επιπλοκές είναι συχνότερες στα βρέφη και εξασθενημένα παιδιά και αφορούν κυρίως το αναπνευστικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η συχνότερη επιπλοκή είναι η δευτεροπαθής πνευμονία η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου.

Παγκόσμια η αύξηση του κοκκύτη

Ο κοκκύτης ενδημεί σε όλο τον κόσμο και είναι σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως συμβαίνουν 50.000.000 περιπτώσεις κάθε χρόνο και 300.000 θάνατοι.

Η θνησιμότητα στα παιδιά στα αναπτυσσόμενα κράτη φθάνει το 4%. Τα νεογνά κάτω των 6 μηνών παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλή θνητότητα και νοσηρότητα και ειδικά στα νεογνά κάτω των 2 μηνών καταγράφονται οι περισσότερες νοσηλείες και επιπλοκές. Κάθε 3-4 χρόνια παρουσιάζονται μικρές ή μεγάλες επιδημικές εξάρσεις της νόσου.

Τις τελευταίες δεκαετίες στις χώρες που συστηματικά διενεργείται εμβολιασμός έχει σημαντικά μειωθεί η νοσηρότητα από κοκκύτη. Την περίοδο 1980-1990 δηλώνονταν στις ΗΠΑ κατά μέσο όρο 2.900 περιπτώσεις κοκκύτη ανά έτος (περίπου 1 κρούσμα /100.000 πληθυσμού).

Τα τελευταία χρόνια όμως, ακόμη και σε κράτη που εφαρμόζεται συστηματικός εμβολιασμός παρατηρήθηκε αύξηση των κρουσμάτων κοκκύτη.

Συγκεκριμένα τα τελευταία 10 περίπου χρόνια παρατηρήθηκε μετατόπιση της ευαίσθητης ηλικίας από την παιδική στην ενήλικο ζωή, ενώ παραμένει επίνοση η προ του εμβολιασμού βρεφική ηλικία (0-6 μήνες ζωής).

Πολλοί παράγοντες έχουν προταθεί ως υπεύθυνοι για την αυξανόμενη επίπτωση της νόσου ανάμεσα στους οποίους η φθίνουσα με το χρόνο ανοσία που προσφέρει το εμβόλιο με επακόλουθο άτυπες κλινικές εκδηλώσεις, η κυκλική εμφάνιση επιδημιών ανά 3-4 χρόνια, η ευαισθητοποίηση των φορέων δημόσιας υγείας στη βελτίωση της επιτήρησης και η πρόοδος των εργαστηριακών μεθόδων διάγνωσης.