Στουρνάρας: 5 προτάσεις για την επόμενη μέρα της οικονομίας

Μια σειρά από πέντε προτάσεις για την οικονομική πορεία της χώρας, στο φόντο των σημαντικών προκλήσεων, που έχουν ενσκήψει, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο, κατέθεσε, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας στην παρουσίαση του βιβλίου «Αναζητώντας τον άλλο δρόμο: Στρατηγικές για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας», των Λόη Λαμπριανίδη, Αντώνη Λιάκου και Γιώργου Σταθάκη, εκδόσεις Πόλις το βράδυ της Τετάρτης.

Το βιβλίο περιέχει δεκαπέντε  εισηγήσεις, που επιλέχθηκαν από αυτές που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο με τον ίδιο τίτλο, το οποίο διεξήχθη τον Ιανουάριο του 2023. Αντικείμενο  των αναλύσεων τoυ βιβλίου είναι η οικονομική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Ο όρος «ανάπτυξη» εδώ προσδιορίζεται πέραν της μεγέθυνσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ενσωματώνει δηλαδή και άλλες διαστάσεις της, πολιτισμικές, περιβαλλοντικές και χωρικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Οι μελέτες περιλαμβάνουν προτάσεις για βιώσιμη μεγέθυνση της οικονομίας, αλλά και αναλύσεις για την σημασία του πολιτισμικού πλαισίου, ενώ δίνουν έμφαση στον αναπτυξιακό ρόλο του κράτους.

Στο βιβλίο αρχικά, όπως ανέφερε ο κ. Στουρνάρας, αναγνωρίζονται οι δυσκολίες για μια αλλαγή στο παραγωγικό υπόδειγμα λόγω εξωγενών παραγόντων καθώς η χώρα -όπως και η Ευρώπη και ο κόσμος συνολικά– βρίσκεται ενώπιον πρωτόγνωρων καταστάσεων. Η οικονομία έχει να αντιμετωπίσει παγκόσμιων διαστάσεων προκλήσεις όπως η κλιματική κρίση, οι πόλεμοι, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις και οι τεχνολογικοί μετασχηματισμοί. Η εμπειρία της πανδημίας, η αντιπαλότητα ΗΠΑ-Κίνας, οι γεωπολιτικές κρίσεις, φαίνεται να οδηγούν σε έναν σημαντικό περιορισμό της παγκοσμιοποίησης με παράλληλη ανακατεύθυνση κυρίως στο εσωτερικό γεωπολιτικών πόλων.

Μέσα σε αυτό το διεθνές πλαίσιο με τους αυξημένους οικονομικούς, χρηματοπιστωτικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους, η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της οικονομίας καταδεικνύεται ως επιτακτική ανάγκη (Λαμπριανίδης).

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Στουρνάρας ανέφερε,  ότι πολλές από τις προτάσεις για ανάπτυξη που προέρχονται από άλλους δρόμους, όπως προτείνει το βιβλίο, συγκλίνουν με βασικές προτάσεις που εκφράζει συχνά από το βήμα της Τράπεζας της Ελλάδος. Σταχυολογώντας μερικές σημείωσε:

1. Έμφαση στις επενδύσεις: Ο ρόλος των επενδύσεων είναι καθοριστικός για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας, την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου με έμφαση στην αύξηση της παραγωγικότητας, την καινοτομία, την αύξηση της παραγωγής των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασης. Η αύξηση της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών οδηγεί στην αύξηση των εξαγωγών, σε υποκατάσταση εισαγωγών και άρα στη μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.

2. Διεύρυνση των πηγών χρηματοδότησης των επιχειρηματικών επενδύσεων μέσα από ένα υγιές και ανταγωνιστικό τραπεζικό σύστημα, αλλά και με τη χρήση όλων των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων. Επιπλέον θα πρέπει να διερευνηθούν δυνατότητες χρήσης όλων των διαθέσιμων μορφών ιδιωτικής χρηματοδότησης των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στις κεφαλαιαγορές.

3. Μεταρρυθμίσεις, οι οποίες πρέπει να αποσκοπούν στην εξάλειψη διαρθρωτικών αδυναμιών, όπως οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, η γραφειοκρατία στη δημόσια διοίκηση, το έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων, οι σχετικά χαμηλής ποιότητας υποδομές. Ταυτόχρονα όμως, είναι αναγκαίο να εξαλειφθούν οι εναπομείνασες περιοριστικές πρακτικές που εμποδίζουν την ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών, με το άνοιγμα των αγορών αγαθών και υπηρεσιών στον ανταγωνισμό.

4. Συστηματική συμβολή του κράτους στην αποτελεσματική και έγκαιρη χρήση των πόρων του ταμείου ανθεκτικότητας και ανάπτυξης.

5. Δημιουργία ευρύτερων πολιτικών συγκλίσεων για την καλλιέργεια μιας συναινετικής κουλτούρας στη χώρα, για δημοσιονομική υπευθυνότητα, με πρωτογενή πλεονάσματα 2% του ΑΕΠ προσαρμοσμένα για τον οικονομικό κύκλο, για χρηματοπιστωτική σταθερότητα, για ουσιαστική και αποτελεσματική υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα συνεχιστεί και θα επιταχυνθεί, η σύγκλιση του επιπέδου ευημερίας των Ελλήνων πολιτών με αυτό της ευρωζώνης.

Όπως τόνισε ο κ. Στουρνάρας, “οι επιτυχίες που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια είναι ένδειξη ότι η οικονομία είναι στο σωστό δρόμο. Όμως η προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης από τη δεκαετή κρίση χρέους δεν έχει ολοκληρωθεί. Η ενίσχυση της συνολικής παραγωγικότητας μέσω των μεταρρυθμίσεων και της καινοτομίας, μαζί με την αύξηση των επενδύσεων και του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και τη σύγκλιση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ προς τα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα. Με υψηλότερη παραγωγικότητα, προκλήσεις όπως το υψηλό δημόσιο χρέος, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και οι πιέσεις στη συνταξιοδοτική δαπάνη και στις δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης λόγω της δημογραφικής γήρανσης γίνονται πολύ πιο διαχειρίσιμες. Επίσης διευκολύνεται η υλοποίηση αυξημένων επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες, σε έργα μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, αλλά και σε έργα που προωθούν την πράσινη μετάβαση.

Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί ότι πλέον το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούμε διαφέρει αισθητά σε σχέση με μερικά χρόνια πριν. Η Ευρώπη συνολικά αντιμετωπίζει προκλήσεις, οι οποίες είναι τεχνολογικές, περιβαλλοντικές, ενεργειακές καθώς και σε θέματα ασφάλειας. Παρά την προσήλωση που πρέπει να επιδείξουμε ως χώρα στην υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, η απάντηση σε αυτά τα προβλήματα και τις παγκόσμιες τάσεις δεν μπορεί να προέλθει από κάθε μια χώρα μεμονωμένα. Χρειάζεται κοινή προσέγγιση, σύμπλευση και συνεργασία με βάση τις προτάσεις της πρόσφατης έκθεσης Letta για την αναγκαιότητα της ολοκλήρωσης της Ενιαίας Αγοράς και της έκθεσης Draghi για το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.”