Captagon: Τι θα απογίνει τώρα η αυτοκρατορία ναρκωτικών ύψους 5,4 δισ. ευρώ στη Συρία

Διαβάζεται σε 8'
Captagon
Captagon AP PHOTO

Η νέα ηγεσία της Συρίας υπόσχεται να φέρει την “κάθαρση” από το Captagon στη χώρα, ωστόσο μένει να φανεί ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της απώλειας ενός τόσο επικερδούς εμπορίου, στην οικονομία της χώρας

Όταν ο Σύρος ηγέτης των ανταρτών, Άχμεντ αλ-Σαράα (προηγουμένως γνωστού ως Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι), έφτασε στη Δαμασκό και εκφώνησε τον νικητήριο λόγο του μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, μία από τις αναφορές του πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Ήταν εκείνη στο ναρκωτικό Captagon, που έχει εξαπλωθεί από άκρη σε άκρη στη Μέση Ανατολή τα τελευταία 10 χρόνια.

«Η Συρία έχει γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός Captagon στη γη», είπε. «Και σήμερα, η Συρία πρόκειται να καθαρθεί με τη χάρη του Θεού.»

Το Captagon, άγνωστο σε μεγάλο βαθμό εκτός της Μέσης Ανατολής, είναι ένα εθιστικό χάπι που μοιάζει με αμφεταμίνη, ενώ πολλές φορές αποκαλείται «η κοκαΐνη του φτωχού».

Η παραγωγή του είχε πολλαπλασιαστεί ραγδαία στη Συρία και οι αρχές των γειτονικών χωρών είχαν δυσκολευτεί να αντιμετωπίσουν τη διακίνηση τεράστιων ποσοτήτων χαπιών μέσω των συνόρων τους.

Όλα τα στοιχεία έδειχναν ότι η Συρία ήταν η κύρια πηγή του παράνομου εμπορίου Captagon όπως σημειώνει το BBC, με ετήσια αξία που τοποθετείται περίπου στα 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Στην κλίμακα που παράγονταν και διακινούνταν τα χάπια, υπήρχαν υποψίες ότι αυτό δεν ήταν απλώς έργο εγκληματικών συμμοριών, αλλά μιας βιομηχανίας που καθοδηγούνταν από το ίδιο το καθεστώς.

Λίγες εβδομάδες μετά την ομιλία του αλ-Σαράα, εντυπωσιακές εικόνες έρχονται στο φως της δημοσιότητας που υποδηλώνουν ότι οι υποψίες αυτές ήταν σωστές. Βίντεο που τραβήχτηκαν από Σύρους κατά τη διάρκεια εφόδων σε ακίνητα που φέρονται να ανήκουν σε συγγενείς του Άσαντ, δείχνουν δωμάτια γεμάτα χάπια Captagon να παράγονται και να συσκευάζονται, κρυμμένα μέσα σε ψεύτικα βιομηχανικά προϊόντα.

Άλλα πλάνα δείχνουν σωρούς από χάπια που βρέθηκαν σε στρατιωτική αεροπορική βάση της Συρίας, τα οποία οι αντάρτες πυρπόλησαν.

Ο δημοσιογράφος του BBC, Emir Nader πέρασε έναν χρόνο ερευνώντας το Captagon για τις ανάγκες ντοκιμαντέρ. Όπως σημειώνει, παρακολούθησε πώς το ναρκωτικό έγινε εξίσου δημοφιλές στους πλούσιους νέους των χωρών του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, όσο και στην εργατική τάξη σε χώρες όπως η Ιορδανία.

«Ήμουν 19 ετών όταν ξεκίνησα να παίρνω Captagon και η ζωή μου άρχισε να καταρρέει», είπε ο Γιάσερ, ένας νεαρός τοξικομανής σε κλινική αποτοξίνωσης στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, το Αμμάν. «Ξεκίνησα να κάνω παρέα με ανθρώπους που το χρησιμοποιούσαν. Δουλεύεις, ζεις χωρίς φαγητό, οπότε το σώμα γίνεται ερείπιο».

Αλλά πώς θα διαχειριστεί ο αλ-Σαράα και η ομάδα του, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων στη Συρία και τη Μέση Ανατολή που είναι εθισμένοι στο Captagon και μπορεί ξαφνικά να βρεθούν χωρίς προμήθειες;

Η Καρολάιν Ρόουζ του Ινστιτούτου New Lines, που ειδικεύεται στη διακίνηση ναρκωτικών στη Συρία εκφράζει ανησυχίες σχετικά με αυτό. «Φοβάμαι ότι θα επικεντρωθούν στην καταστολή της προσφοράς και δεν θα επιχειρήσουν να μειώσουν τη ζήτηση».

Ωστόσο, προκύπτει και ένα ευρύτερο ερώτημα: ποια θα είναι η επίδραση της απώλειας ενός τόσο επικερδούς εμπορίου στην οικονομία της Συρίας; Και καθώς αυτοί που βρίσκονται πίσω από αυτό απομακρύνονται, πώς θα κρατήσει ο αλ-Σαράα μακριά άλλους εγκληματίες που περιμένουν στη σκιά για να τους αντικαταστήσουν;

Ο πόλεμος των ναρκωτικών στη Μέση Ανατολή

Η εξάπλωση του Captagon οδήγησε τη Μέση Ανατολή σε έναν πραγματικό πόλεμο ναρκωτικών.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ, ο Emir Nader βρέθηκε με τον ιορδανικό στρατό στα σύνορα της ερήμου με τη Συρία και παρακολούθησε πώς οι στρατιώτες είχαν ενισχύσει τους φράχτες τους, ενώ πληροφορήθηκε και για τους συναδέλφους τους που σκοτώθηκαν σε ανταλλαγές πυρών με λαθρέμπορους Captagon. Εκείνοι κατηγόρησαν τους Σύρους στρατιώτες από την άλλη πλευρά των συνόρων ότι βοηθούν τους λαθρέμπορους.

Άλλες χώρες της περιοχής έχουν εκφράσει επίσης την ανησυχία τους για το εμπόριο του Captagon.

Για κάποιο διάστημα, η Σαουδική Αραβία ανέστειλε τις εισαγωγές φρούτων και λαχανικών από τον Λίβανο, επειδή οι αρχές συχνά έβρισκαν κοντέινερ γεμάτα προϊόντα όπως για παράδειγμα ρόδια, τα οποία είχαν αδειάσει και γεμίσει με σακούλες χαπιών Captagon.

Τα γυρίσματα για το ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκαν σε πέντε χώρες, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που ήταν υπό τον έλεγχο του καθεστώτος και των ανταρτών στη Συρία. Παράλληλα, υπήρξαν επαφές με πηγές που είχαν στενή γνώση του θέματος και απέκτησαν πρόσβαση σε εμπιστευτικά έγγραφα από δικαστικές υποθέσεις στη Γερμανία και τον Λίβανο.

Μέσω της έρευνας αυτής, δύο αποδείχθηκαν οι βασικοί παράγοντες γύρω από το εμπόριο. Η διευρυμένη οικογένεια του Άσαντ και οι συριακές ένοπλες δυνάμεις, ειδικά μάλιστα η Τέταρτη Μεραρχία, ηγέτης της οποίας είναι ο αδελφός του Άσαντ, Μαχέρ.

Τα ερωτήματα γύρω από τον αδελφό του Άσαντ

Ο Μαχέρ αλ-Άσαντ ήταν ίσως ο πιο ισχυρός άνθρωπος στη Συρία μετά τον αδελφό του.

Είχε δεχτεί κυρώσεις από πολλές δυτικές δυνάμεις για τη βία που άσκησε εναντίον διαδηλωτών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης υπέρ της δημοκρατίας το 2011, που οδήγησε στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Η γαλλική δικαιοσύνη έχει επίσης εκδώσει διεθνές ένταλμα σύλληψης για αυτόν και τον αδελφό του για ενδεχόμενη ευθύνη τους σε επιθέσεις με χημικά όπλα στη Συρία το 2013.

Όπως αποκάλυψαν οι συνομιλίες στο WhatsApp ενός λαθρέμπορου Captagon που ήταν φυλακισμένος στον Λίβανο, η Τέταρτη Μεραρχία του Μαχέρ αλ-Άσαντ και ο δεύτερος στην ιεραρχία του, στρατηγός Γκασάν Μπιλάλ, εμπλέκονται ξεκάθαρα με το εμπόριο. Αυτή η αποκάλυψη αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο στην επιβεβαίωση του ρόλου των συριακών ενόπλων δυνάμεων και του στενού κύκλου του Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Ένας στρατιώτης του καθεστώτος που είχε μιλήσει πέρυσι για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, είχε πει ότι ο μηνιαίος μισθός του στον στρατό, που ανερχόταν σε περίπου 29 ευρώ, μετά βίας κάλυπτε τρεις ημέρες τροφίμων για την οικογένειά του. Έτσι, η μονάδα του ενεπλάκη σε εγκληματικές δραστηριότητες και στο εμπόριο Captagon. «Αυτό είναι που φέρνει τα περισσότερα χρήματα τώρα», είχε πει.

Τον Μάιο του 2023, ο Αραβικός Σύνδεσμος συμφώνησε να επανεντάξει τη Συρία, 12 χρόνια μετά την αποβολή της λόγω της βίαιης καταστολής της λαϊκής εξέγερσης. Αυτό θεωρήθηκε διπλωματική νίκη για τον Άσαντ, ο οποίος χρησιμοποίησε υποσχέσεις για την καταπολέμηση του εμπορίου Captagon ως μοχλό πίεσης για την αποκατάσταση της θέσης του διεθνώς.

Μπορούν οι ηγέτες των ανταρτών να καταστείλουν το εμπόριο;

Τώρα που οι ηγέτες των ανταρτών της Συρίας εδραιώνουν την εξουσία τους στους κρατικούς μηχανισμούς, φαίνεται να γνωρίζουν καλά τα θετικά μηνύματα που στέλνουν στα επιφυλακτικά γειτονικά κράτη όταν υπόσχονται να καταστείλουν το εμπόριο Captagon.

Ωστόσο, αυτό που ίσως αποτελεί δυσκολότερη πρόκληση είναι η απομάκρυνση της χώρας από μια επικερδή εγκληματική επιχείρηση, έπειτα από τόσα χρόνια κατά τα οποία το ίδιο το κράτος την ενθάρρυνε.

Ο Ισάμ Αλ Ρέις, πρώην μηχανικός στον συριακό στρατό, ο οποίος αποστάτησε στην αρχή της εξέγερσης κατά του καθεστώτος Άσαντ, έχει αφιερώσει χρόνο στην έρευνα του εμπορίου Captagon. Πιστεύει ότι η HTS δεν θα χρειαστεί να κάνει πολλά για να σταματήσει το εμπόριο αρχικά, «επειδή οι κύριοι παίκτες έχουν αποχωρήσει» και ήδη έχει σημειωθεί δραματική μείωση στις εξαγωγές Captagon. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι «νέα πρόσωπα» μπορεί να περιμένουν στις σκιές για να αναλάβουν τον έλεγχο.

Αυτό θα είναι ιδιαίτερα προβληματικό αν δεν αντιμετωπιστεί και η πλευρά της ζήτησης. Σύμφωνα με την Καρολάιν Ρόουζ, δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις επενδύσεων στην αποκατάσταση κατά τη διάρκεια της περιόδου που η HTS έλεγχε την επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία. «[Υπήρχε] μια πολύ φτωχή εικόνα στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κατανάλωσης Captagon», αναφέρει.

Επιπλέον, σημειώνει ότι ήδη παρατηρείται αύξηση στη διακίνηση άλλου ναρκωτικού μέσω της Συρίας. «Πιστεύω ότι πολλοί χρήστες θα στραφούν στη μεθαμφεταμίνη ως εναλλακτική, ειδικά εκείνοι που έχουν ήδη αναπτύξει ανοχή στο Captagon και χρειάζονται κάτι πιο ισχυρό», αναφέρει.

Το άλλο πρόβλημα, όπως επισημαίνει ο κ. Αλ Ρέις, είναι οικονομικό. Όπως το θέτει ο ίδιος: «Οι Σύροι χρειάζονται τα χρήματα».

Η ελπίδα του κ. Αλ Ρέις είναι ότι η διεθνής κοινότητα θα βοηθήσει να αποτραπεί η εμπλοκή ανθρώπων στο εμπόριο ναρκωτικών μέσω ανθρωπιστικής βοήθειας και χαλάρωσης των κυρώσεων.

Ωστόσο, η κ. Ρόουζ υποστηρίζει ότι οι νέα ηγεσία θα πρέπει να εντοπίσει «νέους και εναλλακτικούς οικονομικούς δρόμους για να ενθαρρύνουν τους Σύρους να συμμετάσχουν στη νόμιμη και επίσημη οικονομία».

Παρόλο που τα «μεγάλα κεφάλια» έχουν διαφύγει, πολλοί από εκείνους που εμπλέκονται στην παραγωγή και τη διακίνηση του ναρκωτικού παραμένουν στη χώρα, όπως σημειώνει.

«Και οι παλιές συνήθειες δύσκολα αλλάζουν».

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα