Ο εφιάλτης της ακροδεξιάς στην Αυστρία – Ένα βήμα πριν σχηματίσει κυβέρνηση

Τα κύρια πολιτικά κόμματα της Αυστρίας είχαν υποσχεθεί να αποκλείσουν το ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας (FPÖ) από την εξουσία μετά τη νίκη του στις κοινοβουλευτικές εκλογές το περασμένο φθινόπωρο. Ωστόσο, η κατάρρευση των συνομιλιών για τον σχηματισμό συνασπισμού άνοιξε τον δρόμο για τον ηγέτη του FPÖ, Χέρμπερτ Κικλ, προς την καγκελαρία.

Τη Δευτέρα, ο πρόεδρος της χώρας, Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, ανέθεσε στον Κικλ την εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης. Ο πρόεδρος δήλωσε ότι δεν έλαβε αυτή την απόφαση «ελαφρά τη καρδία» και δεσμεύτηκε να τηρήσει τη συνταγματική τάξη, αναφέρουν οι Financial Times.

Ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ, από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP), ανακοίνωσε την παραίτησή του την προηγούμενη εβδομάδα, αφού απέτυχε να διαπραγματευτεί τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPÖ) και τους φιλελεύθερους Neos. Ο διάδοχός του, Κρίστιαν Στόκερ, γενικός γραμματέας του ÖVP, εγκατέλειψε γρήγορα τη σκληρή γραμμή του Νεχάμερ, δηλώνοντας την πρόθεσή του να διεξαγάγει «σοβαρές συζητήσεις» με το FPÖ για τον σχηματισμό συνασπισμού. Σ’ ένα τέτοιο σενάριο, το ÖVP θα ήταν ο μικρότερος εταίρος.

Ο τοξικός Κικλ “φλερτάρει” με την καγκελαρία

Ενώ λίγα πράγματα έχουν παραμείνει σταθερά στη γεμάτη αναταραχές πρόσφατη πολιτική ιστορία της Αυστρίας, αναλυτές πιστεύουν ότι τα γεγονότα του περασμένου Σαββατοκύριακου ενισχύουν τη θέση του FPÖ, ανεξαρτήτως εξελίξεων. «Η πιθανότητα να γίνει ο Κικλ καγκελάριος είναι πλέον πολύ μεγάλη», δήλωσε ο γνωστός Αυστριακός πολιτικός αναλυτής Τόμας Χόφερ. «Πιστεύω ότι μπορεί να συμβεί γρήγορα. Ο ίδιος ο Κικλ πιθανότατα δεν θέλει νέες εκλογές και το κίνητρό του τώρα είναι να δείξει ότι μπορεί να κλείσει μια συμφωνία, σε αντίθεση με τους άλλους».

Μια τέτοια νίκη δεν θα ήταν μόνο ιστορικό ορόσημο για την ακροδεξιά της Αυστρίας, αλλά θα εδραιωνόταν και η αυξανόμενη επιρροή παρόμοιων κομμάτων σε όλη την Ευρώπη, τοποθετώντας ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα στην ηγεσία εθνικής κυβέρνησης.

Για ορισμένους, το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο ήδη από τον Σεπτέμβριο. Στις εκλογές στο τέλος εκείνου του μήνα, η υποστήριξη προς το πολιτικό κέντρο της Αυστρίας διασπάστηκε, με το FPÖ να κερδίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων στην ιστορία του, χάρη σε χρόνια πολιτικών σκανδάλων και οικονομικής στασιμότητας που οδήγησαν τους Αυστριακούς σε απογοήτευση από την παραδοσιακή πολιτική τάξη. Το κόμμα κέρδισε το 29% του εκλογικού σώματος.

Οι φιλορωσικές απόψεις του Κικλ, η υιοθέτηση συνωμοσιολογικών θεωριών γύρω από την πανδημία Covid-19 και οι αμφιλεγόμενες αναφορές του στο ναζιστικό παρελθόν της Αυστρίας τον έχουν καταστήσει υπερβολικά τοξικό για τον Νεχάμερ και άλλους κεντρώους, οι οποίοι δεσμεύτηκαν να τον κρατήσουν μακριά από την εξουσία. Το FPÖ έχει υπάρξει εταίρος κυβερνήσεων με το ÖVP το 1999 και το 2017, ενώ είχε συνεργαστεί με το SPÖ το 1983. Διαθέτει, επίσης, μακρά ιστορία συμμετοχής σε συνασπισμούς στις εννέα ομοσπονδιακές επαρχίες της Αυστρίας.

Παρόλο που ο Κικλ είναι διχαστική προσωπικότητα, λίγοι αμφισβητούν τις πολιτικές του ικανότητες και την επιτυχία του να διευρύνει την απήχηση του FPÖ από το 2019, όταν ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος.

Σε δημοσκόπηση που δημοσίευσε η μεγαλύτερη εφημερίδα της Αυστρίας, Kronen Zeitung, την Κυριακή, τα στοιχεία έδειξαν ότι το FPÖ θα μπορούσε να φτάσει έως και το 37% σε πρόωρες εκλογές, με το κάποτε κυρίαρχο ÖVP να πέφτει μόλις στο 21%.

Ο “σωτήρας” Σεμπάστιαν Κουρτς

Οι πιθανότητες το ÖVP και το SPÖ να ξεπεράσουν τις διαφορές τους για να αποτρέψουν το FPÖ από το να κυριαρχήσει σε μια κυβέρνηση συνασπισμού παραμένουν χαμηλές, παρά τη ρητορική τους για προστασία του πολιτικού κέντρου.

Ο Νεχάμερ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να γεφυρώσει αυτό το χάσμα – και απέτυχε. «Τόσο το ÖVP όσο και το SPÖ έχουν ισχυρές φατρίες που ήταν σκεπτικές σχετικά με τις προοπτικές ενός συνασπισμού και φαίνεται ότι ευθύνονται για την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Μάρκους Χάου, επικεφαλής έρευνας της πολιτικής συμβουλευτικής VE Insight.

Η παραίτηση του Νεχάμερ, σύμφωνα με τον Χάου, ήταν αναπόφευκτη όταν έγινε σαφές ότι ένας μεγάλος συνασπισμός, που θα κάλυπτε τα δύο κύρια κόμματα του κέντρου, δεν θα επιβίωνε από τις ενδοπαρασκηνιακές συγκρούσεις.

Ένας ακόμα επιδραστικός παράγοντας των τελευταίων ημερών φαίνεται να ήταν η τολμηρή κίνηση του πρώην ηγέτη του ÖVP και καγκελάριου, Σεμπάστιαν Κουρτς, για πολιτική επιστροφή. Για μήνες κυκλοφορούσαν φήμες ότι ο Κουρτς, που είναι μόλις 38 ετών, θα επιχειρούσε να επιστρέψει. Ο Κουρτς, που έχει καταδικαστεί για ψευδορκία και βρίσκεται υπό διερεύνηση για διαφθορά, θεωρείται ακόμη από πολλούς στο κόμμα ως ρίσκο, παρά τα ταλέντα του.

Την περασμένη εβδομάδα, πρότεινε στους ισχυρούς του κόμματος να τον επαναφέρουν στην ηγεσία, υποστηρίζοντας ότι τα δύο μεγάλα εκλογικά αποτελέσματά του το 2017 και το 2019 δείχνουν ότι είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει το κόμμα από το FPÖ. Η προϋπόθεσή του ήταν πρόωρες εκλογές, σύμφωνα με δύο υψηλόβαθμα στελέχη του ÖVP. Ωστόσο, το κόμμα έκρινε ότι δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά μια τέτοια συμφωνία λόγω περιορισμένων πόρων, ενώ πολλοί ήταν σκεπτικοί σχετικά με το αν ο Κουρτς μπορούσε να αντιστρέψει την αρνητική δημοσκοπική πορεία του κόμματος.

Η κίνηση, παρόλο που δεν πέτυχε, κατέστησε σαφές ότι το μέλλον του Νεχάμερ ως ηγέτη είχε τελειώσει. Και ο Κουρτς θεωρείται ότι δεν απέχει πολύ από το να ξαναμπεί στο παιχνίδι.  «Πολλοί πιστεύουν ότι η ώρα του θα έρθει ξανά», δήλωσε ο Χόφερ. «Ο Στόκερ σίγουρα δεν είναι το πρόσωπο στο οποίο το κόμμα μπορεί να βασίσει το μέλλον του».