Μπείτε πρώτοι στον Λαβύρινθο του Σωκράτη Μάλαμα

Η σχέση της Φωτεινής Λαμπρίδη με τον Σωκράτη Μάλαμα είναι ιδιαίτερα βαθιά και ξεχωριστή. Ο σπουδαίος τραγουδοποιός, άλλωστε, έχει ερμηνεύσει και στίχους της, ενισχύοντας την καλλιτεχνική τους σύνδεση. Τώρα, η δημοσιογράφος και στιχουργός Φωτεινή Λαμπρίδη τιμά το έργο του με έναν διαφορετικό τρόπο, μέσα από το βιβλίο της “Στον Λαβύρινθο του Σωκράτη Μάλαμα”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ.

Το βιβλίο αποτελεί μια ουσιαστική εξερεύνηση της δημιουργίας του δίσκου “Λαβύρινθος“, ενός από τα πιο εμβληματικά έργα της δισκογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα. Μέσα από τις σελίδες του, ο αναγνώστης ταξιδεύει πίσω στα ’90s, μια εποχή που σημαδεύτηκε από το lifestyle, τη φούσκα του Χρηματιστηρίου και την ψευδαίσθηση της ευμάρειας. Με την ακρίβεια της έρευνας και την ευαισθησία της αφήγησης, η Φωτεινή Λαμπρίδη φωτίζει τις συνθήκες, τις ιστορίες και τις ανθρώπινες στιγμές που γέννησαν αυτόν τον δίσκο-σταθμό.

Το βιβλίο, το οποίο εντάσσεται στη σειρά “33 ⅓” υπό την επιμέλεια του Μάκη Μηλάτου, φωτίζει όχι μόνο τη μουσική και τους στίχους αλλά και την κοινωνικοπολιτική συγκυρία που επηρέασε τη δημιουργία του. Τραγούδια όπως “Τα Παιδιά μες την πλατεία”, “Είναι σκοτάδι”, “Άσε τα Ψέματα“, “Το Γράμμα“, και “Ο Κήπος” παραμένουν διαχρονικά, αντανακλώντας την αλήθεια και τη δύναμή τους σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά.

Σε αυτή την αναζήτησή συνέβαλαν με τις αφηγήσεις τους ο Σωκράτης Μάλαμας, η παραγωγός του δίσκου Ντόρα Ρίζου, η Μελίνα Κανά, ο Κώστας Θεοδώρου, ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Μπάμπης Παπαδόπουλος, ο Χρήστος Μέγας, ο Γιώργος Αθανασόπουλος, ο Φοίβος Δεληβοριάς ο Θωμάς Κοροβίνης, ο Γιώργος Ι. Αλλαμανής, ο Σπύρος Αραβανής, ο Ανδρέας Πετρόπουλος και ο Αποστόλης Καπαρουδάκης που υπογράφει τον πρόλογο του βιβλίου, ενώ ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου υπογράφει το λιτό εισαγωγικό σημείωμα.

To NEWS 24/7 εξασφάλισε την προδημοσίευση της έκδοσης αυτής που αναδεικνύει την ιστορία των τραγουδιών του Λαβυρίνθου που μετονομάστηκε σε «Σωκράτης Μάλαμας», αλλά και την εικόνα της εποχής των 90s που γέννησε τον δίσκο – πυρήνα στην εργογραφία του, τον οποίο ο Γιάννης Πετρίδης συγκαταλέγει ανάμεσα στους 20 που αφηγούνται τη μεταπολίτευση.

Σωκράτης Μάλαμας: “Ποτέ δεν πίστεψα ότι αξίζει τον κόπο να γράφω τραγούδια”

Ο Σωκράτης Μάλαμας σε ανέκδοτη συνέντευξή του στην Φωτεινή Λαμπρίδη αναφέρει πως “Να σου πω αλήθεια, ποτέ δεν πίστεψα ότι αξίζει τον κόπο να γράφω τραγούδια. Το έκανα πραγματικά για προσωπική μου απόλαυση. Είναι η αυτοψυχανάλυση μου. Δεν θα μπορούσα να πω είμαι συνθέτης, ούτε καν τραγουδοποιός. Κλασικός κιθαρίστας ήθελα να γίνω. Δεν μου πέρασε από το μυαλό να γράψω τραγούδια. Ξαφνικά μου προέκυψε. Γύρω στα 24 – 25. Και μικρός έπαιρνα τους ποιητές κι έφτιαχνα μελωδίες. Αλλά το ‘κάνα για πλάκα. Πώς κάνετε μαντινάδες εκεί στην Κάρπαθο και τις λέτε ο ένας στον άλλο;

Ακόμα κι όταν είχα αρχίσει να γράφω συστηματικά και μου είπε ο Παπάζογλου: ‘Βρε κάνε τα αυτά τα τραγούδια κάτι’, είπα ‘άσε μας ρε Νικολάκη. Μπλέξιμο στο κεφάλι μου θέλω;’ ‘Τι λες’ μου λέει; ‘Αυτές είναι μελωδικές γραμμές περίεργες, το χρειαζόμαστε σαν πρόταση’. Δεν με έπειθε. Έλεγα ‘άσε με ρε Νίκο, μη μου τριβελίζεις το μυαλό, πάμε να πιούμε κανένα ουισκάκι’.

Φωτεινή Λαμπρίδη: “Ο Μάλαμας έκανε τραγούδι την εσωτερική μας ουτοπία”

Στον πρόλογο της Φωτεινής Λαμπρίδη διαβάζουμε πως “στην ανάγκη του να περιγράψει το προσωπικό και συλλογικό αδιέξοδο εκείνων των χρόνων της δεκαετίας του 1990, γεννήθηκε ο «Λαβύρινθος» τον οποίο ο Γιάννης Πετρίδης συγκαταλέγει στους 20 πιο σημαντικούς δίσκους που αφηγούνται τη μεταπολίτευση στην Ελλάδα και οι περισσότεροι συνομιλητές μου στην έκδοση αυτή, θα συμφωνήσουν πως δεν περιλαμβάνει ούτε ένα μέτριο τραγούδι.
Ο Σωκράτης Μάλαμας τάραξε τα νερά, αιμοδοτώντας με τα τραγούδια του το ελληνικό τραγούδι, χωρίς να κάνει την παραμικρή προσπάθεια να βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας, παραμένοντας μέχρι σήμερα ειλικρινής εργάτης στην τέχνη του. Συνεχίζοντας να κάνει τραγούδια «όπως κάνει ένας ασθενής όταν προσεύχεται» όπως λέει.

«Ο Λαβύρινθος είναι ένα γράμμα που έγραψα στον εαυτό μου» λέει στη συνέντευξη που «κλείνει» αυτή την έκδοση. Έμελλε ωστόσο να έχει πολλαπλάσιους αποδέκτες αυτό το γράμμα όπως συμβαίνει συχνά στην τέχνη, ανθρώπους πέρα από τα σύνορα μιας γενιάς ή μιας ορισμένης διαδρομής και να αποτελέσει για πολλές και πολλούς από εμάς, μεγάλο κομμάτι από το soundtrack μιας εποχής.

Ο Μάλαμας έκανε τραγούδι την εσωτερική μας ουτοπία, με τρυφερότητα και ένταση, κρατώντας το ίσο μέχρι να μετρηθούμε με «…έναν κόσμο που αλλάζει όπως τα ρούχα μας τα χθεσινά».

Φοίβος Δεληβοριάς: “Ο Λαβύρινθος είναι ένας δίσκος σαν πρωτοβρόχι”

Για τον Φοίβο Δεληβοριά, ο Λαβύρινθος είναι ένας δίσκος σαν πρωτοβρόχι, σαν την πρώτη μέρα της άνοιξης.
«Κάπως έτσι τον έχω στο μυαλό μου. Σαν να μυρίζει χώμα μετά την πρώτη βροχή . Αυτό το έχει και στον ήχο, είναι υγρός ήχος. Ακούς την κιθάρα, το κοντραμπάσο του Θεοδώρου, όλη αυτή τη λιτότητα –που έχει, όμως, πολλή δουλειά από πίσω.

Και οι στίχοι είναι άκοπα διαμάντια. Έχουν την απόλυτη ισορροπία του εκτεθειμένου αυτοβιογραφικού στίχου, του απέριττου λιανοτράγουδου και του φιλοσοφημένου μετασαββοπουλικού τραγουδιού σε ένα καινούργιο, δικό του κράμα. Και αισθάνεται κανείς πιο πολύ από ποτέ, το άνοιγμα της ψυχής του.
Τραγούδια σαν το «Γράμμα», ας πούμε, τα γράφεις μόνο αν τα κατακτήσεις. Υπάρχει και στον «Κύκλο» το άνοιγμα αυτό, αλλά εδώ φαίνεται περισσότερο ότι μας μιλά ένας άνθρωπος που έχει λύσει τα δικά του και έρχεται να δώσει φως, να γράψει ένα ζεστό γράμμα.. Μιλάει για τον αλκοολισμό, για τη σχέση του με την πόλη, την ύπαιθρο, για τις γυναίκες, για τη γενιά του που άργησε να μεγαλώσει, για τα τα επόμενα παιδιά «μες την πλατεία», για όλα με σιγουριά, ζεστασιά και αγάπη.

Έχουμε βρεθεί όμως ελάχιστα. Κυρίως όταν πάω να τον δω να παίζει κι όταν εκείνος έρχεται να δει εμένα – πάντα απροειδοποίητα και πάντα περπατώντας. Επίσης σε μεγάλες συναυλίες, για τον Οτσαλάν, φερ’ ειπείν, ή για τα Τέμπη.

Ακούγοντάς τον, όμως, νιώθω πως τον ξέρω πολύ καλά. Και μας φαντάζομαι σε ένα τραπεζάκι στη Μαβίλη, στα Εξάρχεια ή στη Ναυαρίνου. Ένα τραπεζάκι που σιγά-σιγά αρχίζει να πετάει και κουνιούνται τα ποτά και οι καφέδες. Εμείς όμως συνεχίζουμε την κουβέντα».

Οδυσσέας Ιωάννου: “Ο Λαβύρινθος ήταν μια τομή, μια ρήξη στην εποχή του”

Ο στιχουργός, ραδιοφωνικός παραγωγός και συγγραφέας Οδυσσέας Ιωάννου πρωτοσυνεργάζεται με τον Μάλαμα στον Λαβύρινθο με το τραγούδι «Πίστη Μισή». Είναι το δέκατο τραγούδι που γράφει ο Οδυσσέας, ο οποίος εξηγεί πως στιχουργός δεν έγινε από ανάγκη ή επιθυμία, αλλά από την παρότρυνση του Διονύση Τσακνή. Δεν θυμάται πότε γνώρισε τον Σωκράτη Μάλαμα, θυμάται όμως πολύ καλά την πρώτη φορά που τον άκουσε στη σκηνή.

“Τον είχε ο Παπάζογλου, στο αριστερό μέρος της ορχήστρας να παίζει κιθάρα όρθιος. Νομίζω ήταν στον Βύρωνα. Και στο διάλειμμα λέει ο Παπάζογλου: ‘Θα σας πει δυο τραγουδάκια ο Σωκράτης’. Οι μισοί από την παρέα μου τότε πήγαν τουαλέτα ή στο μπαρ. Εγώ έκατσα κι άκουσα. Και βγήκε και είπε τις Λάσπες και το Στέλλα. Και τους λέω μετά, παιδιά χάσατε κάτι πολύ σημαντικό. Ίσως ήταν καλοκαίρι του ’88. Τα είπε εντελώς δειλά, αλλά σκέφτηκα ότι θα μας απασχολήσει χρόνια αυτός ο τύπος.
Μεγάλος καλλιτέχνης δεν είναι αυτός που κάνει μεγάλα τραγούδια. Αυτός είναι ο ταλαντούχος καλλιτέχνης. Μεγάλος είναι αυτός που κάνει τομές και ρήξεις στην εποχή του. Κι ο Λαβύρινθος αυτός ο ήχος ήταν μια τομή, μια ρήξη στην εποχή του. Δημιούργησε μια γενιά πιτσιρικάδων που έπιασαν τις κιθάρες για αυτά τα τραγούδια. Να γράψουν κάτι σαν τον Μάλαμα. Πάντα ένας στους πενήντα το καταφέρνει, αλλά δεν είναι λίγο”.

Μελίνα Κανά: “Τον παρακαλούσα να μου παίζει τον Κήπο”

Η Μελίνα Κανά θυμάται “όταν πήγαινα σπίτι του πριν βγει ο δίσκος, μου έπαιζε τον Κήπο και μου άρεσε πάρα πολύ. Τον παρακαλούσα να μου παίζει αυτό το τραγούδι. Περίμενα με λαχτάρα να βγει ο δίσκος να το ακούω όποτε θέλω. Αγαπημένο μου είναι το ομώνυμο επίσης ο Λαβύρινθος.
Ο Σωκράτης ξεκαθαρίζει σε αυτόν τον δίσκο το προσωπικό του ύφος και χαίρομαι πολύ που συμμετέχω σε αυτή τη δουλειά. Θυμάμαι ότι το Άσε τα Ψέματα ακούστηκε σχεδόν αμέσως, γιατί είναι και ο ρυθμός του τέτοιος. Το Ανάβω μια φωτιά που είναι εξαιρετικό τραγούδι και ακόμα το λέω στις συναυλίες μου άργησε λίγο να το ανακαλύψει ο κόσμος. Τώρα το αγαπάνε και το αναγνωρίζουν”.

Ντόρα Ρίζου – παραγωγός της Lyra και του δίσκου : “O Σωκράτης είναι ολόκληρος ένα νεύρο”

Ήταν το έτος 1987 όταν η Ρίζου γνωρίζει τον Σωκράτη Μάλαμα. Η ίδια αναφέρει στο βιβλίο: “Τον γνώρισα από τον Νίκο Παπάζογλου, αλλά τον πρωτοείδα να τραγουδά σε νυχτερινό μαγαζί, μια υπόγα, ένα σκυλάδικο. Έπαιζε εκεί. Μου άρεσε πολύ. Είχε πάντα αυτό το νεύρο, ο Σωκράτης είναι ολόκληρος ένα νεύρο. Ήταν τότε λοιπόν ένας πιτσιρικάς νευρώδης και τα τραγούδια τα «έλεγε».
Δεν έχει σημασία τι τραγούδια ήταν αυτά. Τα υποστήριζε.
Όταν τα πρωτοακούσαμε αυτά τα τραγούδια, ξέραμε ότι πρόκειται για σπουδαία τραγούδια. Τον πιστέψαμε πολύ τον δίσκο. Όταν φεύγεις από το στούντιο και τραγουδάς ένα τραγούδι σημαίνει ότι είναι επιτυχία. Κι εδώ δεν τραγουδούσαμε μόνο ένα, αλλά πολλά.

Συχνά πέφταμε έξω όταν μαντεύαμε ποιο τραγούδι θα κάνει επιτυχία. Για παράδειγμα την Πριγκιπέσα δεν την είχαμε από την αρχή για σουξέ. Ο Λαβύρινθος είχε πολλά τραγούδια που υπόσχονταν επιτυχία. Το Γράμμα για παράδειγμα. Αλλά δεν θυμάμαι να υπήρξε τραγούδι που να μη μας άρεσε και μάλιστα πολύ”.