ΣΕΡΒΙΑ: ΔΕΝ ΣΒΗΝΕΙ Η ΟΡΓΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ 15 ΝΕΚΡΟΥΣ ΣΤΟ ΝΟΒΙ ΣΑΝΤ- ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΣΤΟ NEWS 24/7

Τους τελευταίους μήνες, το Νόβι Σαντ της Σερβίας, μοιάζει να ακροβατεί ανάμεσα στην βουβή θλίψη και την εκκωφαντική οργή. Η καθημερινότητα στην πόλη έχει αλλάξει ολοκληρωτικά με τους άλλοτε ήσυχους δρόμους της να έχουν μετατραπεί σε πεδία μάχης. Η τραγωδία στον σιδηροδρομικό σταθμό που άφησε πίσω της 15 νεκρούς και ανείπωτο πόνο, δεν αποτέλεσε απλώς ένα τραγικό συμβάν, αλλά το φυτίλι που άναψε τη φωτιά της κοινωνικής αναταραχής.

Ήταν 1η Νοεμβρίου του 2024 όταν τμήμα της οροφής του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης κατέρρευσε σκοτώνοντας 15 ανθρώπους. Η τραγωδία έλαβε χώρα τρεις μήνες αφότου τέθηκε σε λειτουργία ο σταθμός μετά από μια ανακαίνιση που διήρκεσε τρία χρόνια και κόστισε εκατομμύρια.

Οι εικόνες από τα συντρίμμια, με απελπισμένους ανθρώπους να προσπαθούν να απεγκλωβίσουν θύματα, έκαναν τον γύρο της χώρας και του κόσμου, προκαλώντας σοκ και θλίψη.

Η πρώτη αντίδραση των αρχών ήταν μια τυπική ανακοίνωση συλλυπητηρίων μαζί με την υπόσχεση για άμεση διερεύνηση των αιτίων της κατάρρευσης. Ωστόσο, τα γεγονότα που ακολούθησαν προκάλεσαν μαζική οργή. Οι καταγγελίες για κακοτεχνίες, απάτες και πολιτικές πιέσεις για την παράδοση του έργου που κόστισε εκατομμύρια και τελικά κατέρρευσε άρχισαν να πληθαίνουν, φέρνοντας στο φως μια εικόνα συστηματικής διαφθοράς.

Στοιχεία που έχουν έρθει στην δημοσιότητα αποκαλύπτουν πως οι υπεύθυνοι για το έργο, με σκoπό να μειώσουν το κόστος, αφαίρεσαν στηρίγματα από το στέγαστρο και πρόσθεσαν γυαλί για αισθητικούς λόγους, αποδυναμώνοντας τη σταθερότητα της κατασκευής και αυξάνοντας την πίεση.

Χιλιάδες πολίτες στους δρόμους – «Τα χέρια σας είναι βαμμένα με αίμα»

Λίγες μέρες μετά την τραγωδία, χιλιάδες κάτοικοι του Νόβι Σαντ βγήκαν στους δρόμους, απαιτώντας δικαιοσύνη για τα θύματα και απόδοση ευθυνών. Οι διαδηλώσεις γρήγορα εξαπλώθηκαν και σε άλλες πόλεις της Σερβίας, με τους πολίτες να κατηγορούν την κυβέρνηση για αδιαφορία και συγκάλυψη.

Οι διαμαρτυρίες κλιμακώθηκαν όταν η αστυνομία προσπάθησε να καταστείλει βίαια τις διαδηλώσεις. Πρωτοστάτες στις κινητοποιήσεις, οι φοιτητές, οι οποίοι από την ημέρα της τραγωδίας πραγματοποιούν συνεχιζόμενες καταλήψεις στα πανεπιστήμια όλης της χώρας, ζητώντας δικαιοσύνη και μεταρρυθμίσεις.

Τα βασικά αιτήματα των διαδηλωτών είναι:

• Δημοσίευση της πλήρους τεκμηρίωσης για την ανακατασκευή του στεγάστρου.
• Σύλληψη και παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων.
• Καλύτερες υποδομές ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες τραγωδίες στο μέλλον
• Αύξηση του προϋπολογισμού για τα δημόσια πανεπιστήμια κατά 20%.

Στις 22 Δεκεμβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ιστορία της πόλης, μαζικότερη και από την ιστορική διαδήλωση της 5ης Οκτωβρίου 2000 που έληξε την κυριαρχία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία του Βελιγραδίου κρατώντας πλακάτ όπου απεικονίζονταν ματωμένα χέρια και αναγράφονταν συνθήματα κατά της διαφθοράς, της αδιαφάνειας και της αλαζονείας της εξουσίας.

Τις προηγούμενες ημέρες ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, επιδιώκοντας να κατευνάσει την οργή των πολιτών, δήλωσε πως αποδέχεται όλα τα αιτήματα τους ενώ παράλληλα έδωσε στην δημοσιότητα έγγραφα που αφορούσαν την ανακαίνιση του σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ και αύξησε τον προϋπολογισμό για την τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά 20%.

Επιπλέον, προσέφερε στους φοιτητές επιδοτούμενα, χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια, μια κίνηση που εξαγρίωσε και συσπείρωσε ακόμη περισσότερο το φοιτητικό κίνημα, αφού θεωρήθηκε προσβλητική.

Πρωτοχρονιά στην σιωπή

Κανένα από τα μέτρα του Σέρβου προέδρου δεν κατάφεραν να ανακόψουν την ορμή των διαδηλωτών. Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς οργανώθηκε μια ακόμα μεγάλη συγκέντρωση από χιλιάδες φοιτητές οι οποίοι κράτησαν σιγή 15 λεπτών κατά την αλλαγή του χρόνου, μέσα σε ένα σουρεαλιστικό φόντο με πυροτεχνήματα. «Δεν υπάρχει τίποτα να γιορτάσουμε», ήταν το βασικό μήνυμα των νέων.

Με την αυγή της νέας χρονιάς, τέθηκε σε ισχύ το μέτρο που είχε προαναγγείλει ο  δήμαρχος του Βελιγραδίου, Αλεξάνταρ Σάπιτς, για δωρεάν χρήση όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς, στον απόηχο της τραγωδίας.

Συλλήψεις, παραιτήσεις, διώξεις και ένα δημοψήφισμα

Στις 21 Νοεμβρίου, η αστυνομία συνέλαβε 11 άτομα, συμπεριλαμβανομένων του Γκόραν Βέσιτς, τέως υπουργού Κατασκευών, Υποδομών και Συγκοινωνιών, που παραιτήθηκε τρεις ημέρες μετά το τραγικό γεγονός, της Γιέλενα Τανάσκοβιτς, διευθύντριας της Αρχής Σιδηροδρομικών Υποδομών (IZS) αλλά και μηχανικών, εργολάβων και άλλων εμπλεκομένων στις εργασίες ανακαίνισης του σταθμού.

Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, όλοι τους αφέθηκαν ελεύθεροι.

Στις 30 Δεκεμβρίου 2024, η εισαγγελία του Νόβι Σαντ απήγγειλε κατηγορίες σε βάρος 13 ατόμων, μεταξύ των οποίων ο πρώην υπουργός Υποδομών, ο αναπληρωτής του, καθώς και οι σχεδιαστές και επιβλέποντες των εργασιών ανακατασκευής. Οι κατηγορίες αφορούν σοβαρά αδικήματα κατά της δημόσιας ασφάλειας και ακατάλληλες κατασκευαστικές εργασίες.

Οι διώξεις όμως δεν ήταν αρκετές για τους Σέρβους, που ζητούν μέχρι και σήμερα την παραίτηση του προέδρου Βούτσιτς. Εν μέσω συνεχιζόμενων διαδηλώσεων, ο Σέρβος πρόεδρος προανήγγειλε στις 14 Ιανουαρίου τη διεξαγωγή συμβουλευτικού δημοψηφίσματος για να διαπιστωθεί αν έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας του λαού.

Στο διάγγελμά του, ο Βούτσιτς ανέφερε ότι καταφεύγει στη λαϊκή ετυμηγορία εξαιτίας «των συντονισμένων προσπαθειών που γίνονται από το εσωτερικό και το εξωτερικό» για την ανατροπή του.

Ανέφερε ότι αφορμή για να ζητήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος τη συγκεκριμένη στιγμή στάθηκε δημοσκόπηση που δημοσίευσε η ΜΚΟ «CRTΑ» (Center for Research, Transparency and Accountability) όπου φαίνεται ότι το 52% των πολιτών δεν θα έδινε ψήφο εμπιστοσύνης στον Βούτσιτς εάν σήμερα γινόταν δημοψήφισμα.

Ο πρόεδρος της Σερβίας διαβεβαίωσε ότι θα σεβαστεί το αποτέλεσμα του συμβουλευτικού δημοψηφίσματος και εάν διαπιστωθεί ότι δεν έχει την εμπιστοσύνη του λαού, θα παραιτηθεί.

Μαρτυρίες στο NEWS 24/7: «Ζητάμε δικαιοσύνη»

Ο Nikola, φοιτητής 20 ετών, και η Anna, δικηγόρος 29 ετών, μιλούν στο NEWS 24/7 για τον συνεχιζόμενο αγώνα για δικαιοσύνη και την καθημερινότητα σε μια χώρα όπου ο λαός ζητά επιτακτικά απαντήσεις από μια κυβέρνηση που παραμένει σιωπηλή.

Nikola L.: «Θα μπορούσαμε να είμαστε όλοι στη θέση των θυμάτων»

«Μετά το δυστύχημα που συγκλόνισε τους πάντες, επικράτησε σιωπή για μερικές ημέρες. Στους δρόμους της πόλης και σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα, ο κόσμος προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει την τραγωδία. Κάθε μέρα, άνθρωποι περνούν από τον σιδηροδρομικό σταθμό για να πάνε στη δουλειά, το σχολείο ή το αεροδρόμιο. Δεν γίνεται να μην σκεφτόμαστε ότι όλοι θα μπορούσαμε να είμαστε στην θέση των θυμάτων.

Λίγες μέρες αργότερα, ξεκινήσαμε ειρηνικές κινητοποιήσεις. Συγκεντρωθήκαμε για να εκφράσουμε την δυσαρέσκειά μας, απαιτώντας την απόδοση ευθυνών. Αναρωτιόμασταν πώς είναι δυνατόν μια ανακατασκευή, που είχε γίνει πρόσφατα, να καταρρεύσει, κοστίζοντας ανθρώπινες ζωές.

Η πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία προσέλκυσε πλήθος κόσμου, όμως η αντίδραση της κυβέρνησης δεν ήταν ειρηνική. Άτομα με καλυμμένα πρόσωπα, κατέστρεψαν δημόσια κτίρια, όπως το δημαρχείο, προσπαθώντας να στιγματίσουν τις συγκεντρώσεις. Παρ’ όλα αυτά, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν.

Οι πολίτες άρχισαν να συγκεντρώνονται κάθε Παρασκευή στις 11:52, την ώρα του δυστυχήματος, στις κύριες διασταυρώσεις, μπλοκάροντας την κυκλοφορία για 15 λεπτά. Ωστόσο, η κυβέρνηση αντέδρασε ξανά βίαια, στέλνοντας ομάδες για να διαλύσουν τις διαμαρτυρίες. Η καταστολή αυτή εξόργισε τους φοιτητές, οι οποίοι κατέλαβαν όλα τα δημόσια πανεπιστήμια της Σερβίας.

Σαν πολίτες απαιτούμε οι θεσμοί να λειτουργούν ανεξάρτητα, χωρίς την παρέμβαση του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος φαίνεται να ελέγχει τις αποφάσεις της κυβέρνησης.

Ωστόσο, η φωνή μας δεν ακούγεται. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τους φοιτητές και τους πολίτες με βία, συλλήψεις, ανακρίσεις και κατηγορίες ότι είναι «ξένοι πράκτορες». Οι διαδηλώσεις όμως δεν έχουν πολιτικό χαρακτήρα, αφού οι φοιτητές εναντιώνονται στους πολιτικούς που προσπαθούν να επωφεληθούν από την κατάσταση.

Ένα από τα πιο σοκαριστικά γεγονότα είναι επίσης η στάση των μέσων ενημέρωσης. Παρά τη μεγάλη διαδήλωση στην πλατεία Σλάβια του Βελιγραδίου, που συγκέντρωσε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, η κρατική τηλεόραση της Σερβίας δεν μετέδωσε τίποτα. Αντίθετα, το γεγονός καλύφθηκε ζωντανά από την κρατική τηλεόραση της Ινδίας».

Ana L.: «Δεν θεωρώ ότι θα αποδοθεί ποτέ δικαιοσύνη στο 100%»

«Κάθε Παρασκευή, από τις 11:52 π.μ., την ώρα που συνέβη το δυστύχημα, οι δρόμοι μπλοκάρονται για 15 λεπτά ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Παράλληλα, όλα τα κρατικά πανεπιστήμια και η πλειονότητα των σχολείων βρίσκονται σε κατάληψη, ενώ οι φοιτητές διοργανώνουν συνεχώς διαδηλώσεις.

Μάλιστα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς πραγματοποιήθηκε μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας με χιλιάδες ανθρώπους να υποδέχονται το νέο έτος στην πλατεία, μέσα στη σιωπή. Ήταν ένας τρόπος να τιμήσουμε τα θύματα, εκφράζοντας παράλληλα την οργή και τη θλίψη μας για την έλλειψη δράσεων από την κυβέρνηση.

Ζητάμε να επιβληθούν κυρώσεις στους υπεύθυνους, να απομακρυνθεί ο πρωθυπουργός από τη θέση του και να δημοσιευτεί ολόκληρη η έκθεση για την κατάρρευση του στεγάστρου. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, κανένα αίτημα δεν έχει ικανοποιηθεί, με αποτέλεσμα οι καταλήψεις και οι διαδηλώσεις να συνεχίζονται. Το βασικό σύνθημα που ακούγεται στις πορείες είναι: «Τα χέρια σας είναι βουτηγμένα στο αίμα».

Σε ερώτηση σχετικά με το αν είναι εφικτό να οδηγηθούν οι αρμόδιοι υπουργοί στη δικαιοσύνη, η Άννα είναι επιφυλακτική: «Υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία, αλλά τα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος SNS, που κατέχουν αυτές τις θέσεις, καλύπτουν ο ένας τον άλλον. Δεν θεωρώ ότι θα αποδοθεί ποτέ δικαιοσύνη στο 100%, αλλά οι διαδηλώσεις, αν συνεχιστούν με την ίδια ένταση, συμβάλλουν στο να ακουστεί η φωνή μας».