ΕΙΔΑΜΕ ΤΑ “ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΚΡΑΤΗ” ΤΩΝ ΤΣΙΟΤΣΙΟΠΟΥΛΟΥ- ΠΑΛΟΥΜΠΗ: ΟΤΑΝ ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Γιώργος Παλούμπης και Αντώνης Τσιοτσιόπουλος συνεχίζουν την πολύχρονη συνεργασία τους, εδραιώνοντας τη δυναμική παρουσία τους στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Το δημιουργικό δίδυμο, γνωστό για τη ρεαλιστική γραφή και την αιχμηρή σκηνοθετική ματιά του, επιστρέφει με το νέο έργο Ανεξάρτητα Κράτη, εμπνευσμένο από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της Ελλάδας στο μεταίχμιο των δεκαετιών του ’70 και του ’80.

Η συνεργασία τους έχει ήδη αφήσει το αποτύπωμά της σε παραστάσεις όπως το “Εθνικός Ελληνορώσων” (Από Μηχανής Θέατρο, 2017-2018), τα “Ματωμένα Χώματα” (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, 2022) και τον “Κωλόκαιρο”, έργα που ξεχώρισαν για τη βαθιά κοινωνική τους ματιά, τη δραματουργική ακρίβεια και τον ρεαλιστικό τους χαρακτήρα.

Στα “Ανεξάρτητα Κράτη”, το δίδυμο καταθέτει μια θεατρική πρόταση που διατηρεί τα χαρακτηριστικά του ύφους τους: ωμό ρεαλισμό, σκληρή γλώσσα και τολμηρή θεματολογία. Μέσα από την ιστορία μιας νεαρής δημοσιογράφου που αναζητά την αλήθεια, το έργο θίγει ζητήματα, όπως η εξουσία των μέσων ενημέρωσης, η σεξουαλική παρενόχληση, η διαφθορά και η κοινωνική αδικία, παραμένοντας πιστό στη φιλοσοφία του να αναδεικνύει τις σκοτεινές πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας.

Η ιστορία του Βασίλη Τσιρώνη

Τα Ανεξάρτητα Κράτη αντλούν έμπνευση από την αμφιλεγόμενη υπόθεση του Βασίλη Τσιρώνη, ενός γιατρού και ακτιβιστή που η ζωή του σημαδεύτηκε από την αντίστασή του στις αρχές και την τραγική κατάληξή του. Ο Τσιρώνης είχε αποκτήσει φήμη ως υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με δράση που περιλάμβανε την υποστήριξη των εξόριστων στον Άη-Στράτη και την καταγγελία των άθλιων συνθηκών κράτησης.

Η ιστορία του κορυφώθηκε με ένα δραματικό περιστατικό τον Δεκέμβριο του 1977, όταν, μετά από καταδίωξη, ο Τσιρώνης κλείστηκε στο διαμέρισμά του στο Φάληρο μαζί με την οικογένειά του, αρνούμενος να παραδοθεί. Με μια συμβολική αλλά και ακραία πράξη, κήρυξε το διαμέρισμά του “Ανεξάρτητο Κράτος”, διακηρύσσοντας την αντίστασή του στο σύστημα. Η κατάσταση κορυφώθηκε με την τετράμηνη πολιορκία του χώρου από τις αρχές, που έληξε τραγικά στις 11 Ιουλίου 1978, όταν, με εντολή του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, πραγματοποιήθηκε επέμβαση, οδηγώντας στον θάνατο του ίδιου και της κόρης του.

Το έργο του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου και του Γιώργου Παλούμπη επικεντρώνεται στον απόηχο αυτού του γεγονότος, μεταφέροντας τη δράση στα γραφεία μιας εφημερίδας. Οι θεατές παρακολουθούν τη ζωή των δημοσιογράφων που καλύπτουν την υπόθεση, από την ημέρα του θανάτου του Τσιρώνη μέχρι και την επέτειο της τραγικής κατάληξης. Μέσα από τη φανταστική ιστορία της νεαρής δημοσιογράφου Μαρίας Θεοφάνου, που γοητεύεται από την υπόθεση και προσπαθεί να ανακαλύψει την αλήθεια, το έργο αναδεικνύει τις συγκρούσεις και τις εντάσεις της εποχής.

Η υπόθεση του Βασίλη Τσιρώνη δίχασε την ελληνική κοινωνία, προκαλώντας έντονη συζήτηση. Ενώ κάποιοι τη θεώρησαν αποτέλεσμα ψυχικής διαταραχής, άλλοι την ανέδειξαν ως παράδειγμα πολιτικής αντίστασης απέναντι σε ένα καταπιεστικό καθεστώς. Η ιστορία του, όπως αποτυπώνεται στο Ανεξάρτητα Κράτη, εγείρει διαχρονικά ερωτήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εξουσία του κράτους και την έννοια της αντίστασης, αποτελώντας έναν καθρέφτη της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας.

Η δραματουργία και η σκηνοθετική προσέγγιση

Η σκηνοθεσία του Γιώργου Παλούμπη, χαρακτηριστική του ρεαλιστικού θεάτρου, αποτυπώνει με ένταση και λεπτομέρεια τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Ο σκληρός λόγος, οι βωμολοχίες και οι σκηνές έντονης βίας δημιουργούν μια ατμόσφαιρα αυθεντικότητας που φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο με τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις των χαρακτήρων. Οι σκηνές του, γεμάτες ρεαλισμό και συναισθηματική ένταση, αναπαριστούν με ακρίβεια την καθημερινότητα και τις φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, θέτοντας παράλληλα καίρια ζητήματα όπως η δημοσιογραφική ηθική και η κρατική εξουσία.

Η Μαρία Θεοφίλου, ως κεντρική φιγούρα, γίνεται το μέσο για να αναδειχθούν κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τη θέση της γυναίκας σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, υπό τη βαριά σκιά του κρατικού και παρακρατικού μηχανισμού. Μέσα από τη δική της ιστορία, θίγονται θέματα όπως ο εργασιακός εκφοβισμός, η ακραία παρενόχληση και η ασυδοσία της εξουσίας στον χώρο εργασίας. Η ηρωίδα βιώνει στο πετσί της τις συνέπειες ενός τοξικού περιβάλλοντος, όπου η καταπάτηση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Αντιμέτωπη με πατριαρχικές συμπεριφορές και την αυθαιρεσία της εξουσίας, δεν υποτάσσεται, αλλά παλεύει για τη Δικαιοσύνη, αρνούμενη να αποδεχθεί την αδικία ως δεδομένη (χαρακτηριστικά λέει “Την αλήθεια μου τη βιάσανε”).

Ωστόσο, παρά τη δυναμική σκηνοθετική προσέγγιση, το έργο συχνά δεν καταφέρνει να διατηρήσει τις απαραίτητες δραματουργικές ισορροπίες. Παρά τις αξιόλογες ερμηνείες της υποκριτικής ομάδας, η αφήγηση παραμένει συχνά εγκλωβισμένη σε έναν στεγνό ρεαλισμό, ο οποίος, αν και προσεγγίζει τα γεγονότα με ακρίβεια, πολλές φορές αγγίζει τα όρια του διδακτισμού. Φράσεις όπως “όποιος ψάχνει βρίσκει και όποιος βρίσκει χάνει”, “όπου και να πας θα πέσεις σε τοίχο”, ενισχύουν αυτή την αίσθηση, καθώς μοιάζουν περισσότερο με εύκολα συμπεράσματα παρά με εργαλεία που προσφέρουν ουσιαστική εμβάθυνση στους χαρακτήρες ή στις καταστάσεις.

Οι χαρακτήρες συχνά εμφανίζονται μονοδιάστατοι, παγιδευμένοι σε στερεοτυπικές προσωπικότητες που λειτουργούν περισσότερο ως φορείς μηνυμάτων παρά ως φιγούρες με ουσία και βάθος. Αυτή η μονοτονία αφαιρεί από την πολυπλοκότητα του έργου και περιορίζει την ερμηνευτική δυναμική της παράστασης.

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Γιώργου Παλούμπη, αν και γεμάτη ένταση και δραματική δυναμική, δεν καταφέρνει να διεισδύσει στο βάθος των ζητημάτων που πραγματεύεται το έργο. Ενώ αναδεικνύεται η υποταγή των δημοσιογράφων σε πολιτικά παιχνίδια και η απάθεια όσων επικαλούνται αξίες όπως η δικαιοσύνη και η ενσυναίσθηση, η έλλειψη μιας πραγματικής “κάθαρσης” στερεί από το έργο την ευκαιρία να αφήσει ένα βαθύτερο αποτύπωμα στη θέαση. Έτσι, παρόλο που το έργο έχει τις προϋποθέσεις να γίνει μια καυστική τομή στη σχέση της εξουσίας με την αλήθεια, τελικά δεν “απογειώνεται”.

Οι ερμηνείες

Στο άρτια σχεδιασμένο σκηνικό της Νατάσας Παπαστεργίου, που απεικονίζει με ρεαλισμό τη δυναμική ατμόσφαιρα ενός χώρου σύνταξης εφημερίδας, οι ηθοποιοί δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Εξαιρετικός -όπως πάντα άλλωστε- ο Στάθης Σταμουλακάτος στον ρόλο του δημοσιογράφου, το ίδιο και ο Θάνος Αλεξίου ως διευθυντής της εφημερίδας, αλλά και ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος. Ο Στέλιος Δημόπουλος αποδεικνύει για ακόμη μία φορά τη μεγάλη του υποκριτική δεινότητα στον ρόλο του καλλιτεχνικού συντάκτη. Στιβαρή η παρουσία της Άλκηστης Ζιρώ στον ρόλο της δημοσιογράφου- κλειδί που βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου, αναδεικνύοντας τις πιο σκοτεινές πτυχές του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος.

Να δει κάποιος τελικά την παράσταση αυτή;

Παρά τις όποιες αδυναμίες της, η παράσταση καταφέρνει να υπενθυμίσει με ρεαλισμό ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά από το 1978 μέχρι σήμερα. Αντίθετα, αναδεικνύει μια πραγματικότητα που όχι μόνο παραμένει στάσιμη, αλλά παρουσιάζει και όψεις επιδείνωσης.
Η μονοκρατορία συγκεκριμένων μέσων μαζικής ενημέρωσης συνεχίζει να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιρροής, διαμορφώνοντας τις πολιτικές εξελίξεις. Με αιχμηρό βλέμμα, η παράσταση θέτει στο επίκεντρο τη διαπλοκή ανάμεσα στη δημοσιογραφία, την εξουσία και την κοινωνική ηθική, δημιουργώντας ένα έργο που παραμένει ανησυχητικά επίκαιρο.