Η Γάζα “ανασαίνει” μετά από 15 μήνες – Όσα γνωρίζουμε για την ανταλλαγή αιχμαλώτων

Λεπτομέρειες σχετικά με τη συμφωνία εκεχειρίας που υπέγραψαν Ισραήλ και Χαμάς στη Ντόχα -με τη διαμεσολάβηση Κατάρ και Αιγύπτου- έρχονται στη δημοσιότητα, όσο ο χρόνος για την έναρξη της κατάπαυσης του πυρός –μετά από 15 μήνες απόλυτης καταστροφής στη Γάζα– μετρά αντίστροφα, αφού πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή στις 08:30 το πρωί της Κυριακής (19/1).

Πώς θα επιτηρείται η εκεχειρία, ποιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν από τις ισραηλινές φυλακές και ποιοι όμηροι της Χαμάς θα επιστρέψουν στις οικογένειές τους;

Εδώ όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα:

1. Η επίβλεψη της εκεχειρίας

Όπως μετέδωσε ο ανταποκριτής του BBC, Rushdi Abualouf, επικαλούμενος έναν Παλαιστίνιο αξιωματούχο που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις στη Ντόχα, μέρος της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός αποτελεί και ένα πρωτόκολλο ασφαλείας, το οποίο περιγράφει πώς θα επιτηρείται η εκεχειρία τις επόμενες ημέρες στη Γάζα.

Σύμφωνα με το εν λόγω πρωτόκολλο, το Ισραήλ συμφώνησε να επιτρέψει την παρουσία της αστυνομίας της Χαμάς σε συγκεκριμένες περιοχές της Γάζας.

Οι αστυνομικοί της οργάνωσης θα φορούν τις επίσημες μπλε στολές τους και θα αναλάβουν τη διαχείριση της μετακίνησης εκτοπισμένων ατόμων από το νότιο τμήμα στο βόρειο, αποφεύγοντας την άμεση επαφή με τις ισραηλινές δυνάμεις, που θα παραμείνουν στα ανατολικά και βόρεια σύνορα.

Παράλληλα, αποφασίστηκε ότι οι αστυνομικοί της Χαμάς θα φέρουν όπλα μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο, με το Κατάρ και την Αίγυπτο να παρεμβαίνουν σε περίπτωση πιθανών εντάσεων. Ο στόχος αυτής της ρύθμισης είναι να εξασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή της εκεχειρίας και να αποτραπεί οποιαδήποτε κλιμάκωση.

2. Ανταλλαγή κρατουμένων

Η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα περιλαμβάνει την ανταλλαγή έως και 1.904 Παλαιστινίων κρατουμένων με 33 Ισραηλινούς ομήρους που κρατούνται από τη Χαμάς.

Συγκεκριμένα:

• Κατά το πρώτο στάδιο της συμφωνίας, περισσότεροι από 1.000 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν, και 33 από τους εναπομείναντες Ισραηλινούς αιχμαλώτους, οι οποίοι εκτιμάται ότι ανέρχονται σε περίπου 100 συνολικά, θα επιστρέψουν στις οικογένειές τους, σύμφωνα με το AlJazeera
• Η επιστροφή των 33 ομήρων θα πραγματοποιηθεί σε έξι φάσεις, με χρονικό ορίζοντα 42 ημερών. Οι πρώτοι τρεις όμηροι θα επιστρέψουν την πρώτη ημέρα της εκεχειρίας, ενώ οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν σταδιακά. Στην τελική φάση, 14 όμηροι θα επιστραφούν, ολοκληρώνοντας την πρώτη φάση της συμφωνίας.
• Σύμφωνα με πληροφορίες του AJ, 110 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι που έχουν καταδικαστεί σε ισόβια από τα ισραηλινά δικαστήρια θα απελευθερωθούν και σε αντάλλαγμα θα αφεθούν ελεύθεροι 9 άρρωστοι και τραυματισμένοι Ισραηλινοί αιχμάλωτοι
• Επιπλέον, Ισραηλινοί άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών θα απελευθερωθούν με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους κρατουμένους, με την αναλογία να είναι 1:3 για όσους Παλαιστίνιους έχουν καταδικαστεί σε ισόβια και 1:27 για εκείνους που εκτίουν μικρότερες ποινές

Οι 33 όμηροι της Χαμάς που θα απελευθερωθούν

Την Παρασκευή (17/1), η Κυβερνητική Μονάδα Συντονισμού για Ομήρους και Αγνοούμενους του Ισραήλ ενημέρωσε τις οικογένειες των 33 Ισραηλινών ομήρων που πρόκειται να απελευθερωθούν κατά την πρώτη φάση της συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα.

Οι όμηροι που περιλαμβάνονται στη λίστα χαρακτηρίζονται ως «ανθρωπιστικές» περιπτώσεις και περιλαμβάνουν γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η διαδικασία προβλέπει ότι θα επιστραφούν πρώτα όσοι είναι ζωντανοί, ενώ οι σοροί των νεκρών ομήρων θα παραδοθούν στο τέλος της διαδικασίας.

Σύμφωνα με τους Times of Israel, εντός επτά ημερών από την έναρξη της εκεχειρίας, το Ισραήλ θα λάβει έκθεση για την κατάσταση υγείας όλων των ομήρων.

Όπως αναφέραμε και νωρίτερα, η επιστροφή των ομήρων θα γίνει σε έξι φάσεις κατά τη διάρκεια 42 ημερών:

• Πρώτη ημέρα της εκεχειρίας: Θα απελευθερωθούν 3 όμηροι
• Έβδομη ημέρα: Θα απελευθερωθούν ακόμα 4 όμηροι
• Τις επόμενες εβδομάδες: Τρεις όμηροι την εβδομάδα
• Τελική φάση: Την έκτη εβδομάδα, 14 όμηροι θα απελευθερωθούν, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία.

Σύμφωνα με το ισραηλινό μέσο, λίστα με τους 33 ομήρους που θα απελευθερωθούν μοιάζει σχεδόν ίδια με εκείνη που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα από σαουδαραβικό μέσο, όταν η Χαμάς φέρεται να διέρρευσε ένα έγγραφο καθώς οι διαπραγματεύσεις πλησίαζαν σε συμφωνία. Το γραφείο του Μπενιαμίν Νετανιάχου είχε προηγουμένως υποβαθμίσει τη σημασία της λίστας, αναφέροντας ότι ήταν μία από αυτές που είχαν παραδοθεί στις διαμεσολαβητικές χώρες τον Ιούλιο.

Η λίστα των Ισραηλινών ομήρων που πρόκειται να αφεθούν ελεύθεροι:

Παιδιά και μητέρες:

• Ρόμι Γκόνεν (23 ετών)
• Έμιλι Νταμάρι (27 ετών)
• Αρμπέλ Γεχούντ (29 ετών)
• Ντορόν Στάινμπρεχερ (31 ετών)
• Αριέλ Μπίμπας (5 ετών)
• Κφίρ Μπίμπας (2 ετών)
• Σίρι Σίλμπερμαν Μπίμπας (33 ετών)

Γυναίκες και νεαρές ενήλικες:

• Λίρι Άλμπαγκ (19 ετών)
• Καρίνα Αριέβ (20 ετών)
• Αγκάμ Μπέργκερ (21 ετών)
• Ντανιέλ Γκιλμπόα (20 ετών)
• Ναάμα Λέβι (20 ετών)

Ηλικιωμένοι:

• Όχαντ Μπεν-Αμί (58 ετών)
• Γκάντι Μόουσες (80 ετών)
• Κιθ Σίγκελ (65 ετών)
• Όφερ Καλντερόν (54 ετών)
• Έλι Σαράμπι (52 ετών)
• Ιτζίκ Έλγκαρατ (70 ετών)
• Σλόμο Μανσούρ (86 ετών)
• Όχαντ Γιαλομί (50 ετών)
• Οντέντ Λίφσιτζ (84 ετών)
• Τσάχι Ίνταν (50 ετών)

Άνδρες κάτω των 50 ετών:

• Χισάμ Αλ-Σαΐντ (36 ετών)
• Γιαρντέν Μπίμπας (35 ετών)
• Σαγκούι Ντέκελ-Τσεν (36 ετών)
• Γιαΐρ Χορν (46 ετών)
• Όμερ Βένκερτ (23 ετών)
• Σάσα Τρουφάνοβ (28 ετών)
• Έλια Κοέν (27 ετών)
• Ορ Λέβι (34 ετών)
• Αβέρα Μενγκιστού (38 ετών)
• Ταάλ Σοχάμ (39 ετών)
• Όμερ Σέμ-Τοβ (22 ετών)

Πέρα από τους 33 ομήρους, που περιλαμβάνονται στην πρώτη φάση της εκεχειρίας, η Χαμάς υπολογίζεται ότι κρατά αιχμάλωτα 65 ακόμη άτομα, εκ των οποίων πολλοί θεωρούνται πλέον νεκροί. Η επιστροφή αυτών, μαζί με μια πιθανή μόνιμη εκεχειρία στη Γάζα, προβλέπεται να συζητηθεί σε μια δεύτερη φάση της συμφωνίας, εφόσον αυτή υλοποιηθεί.

Σημειώνεται ότι το απόγευμα του Σαββάτου (18/1), ο πρωθυπουργός του Ισραήλ ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρήσει στην εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός στην Γάζα μέχρι να λάβει τον κατάλογο των 33 ομήρων που θα απελευθερωθούν από την Χαμάς κατά την πρώτη φάση της συμφωνίας.

«Δεν θα προχωρήσουμε με την συμφωνία μέχρι να λάβουμε την λίστα των ομήρων που θα απελευθερωθούν, όπως έχει συμφωνηθεί. Το Ισραήλ δεν θα ανεχθεί παραβιάσεις της συμφωνίας. Ακέραιη η ευθύνη ανήκει στην Χαμάς», αναφέρεται συγκεκριμένα σε ανακοίνωση του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Εκπρόσωπος του ισραηλινού πρωθυπουργού διευκρίνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP) ότι ο κατάλογος στον οποίο αναφέρθηκε ο Νετανιάχου είναι ο κατάλογος των ομήρων που θα απελευθερωθούν αύριο, Κυριακή (19/1).

Νωρίτερα, Ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αναμένουν να λάβουν τα ονόματα των τριών πρώτων ομήρων που θα απελευθερωθούν την Κυριακή μέχρι το βράδυ, προσθέτοντας ότι η Χαμάς θα δώσει τα ονόματα στους εκπροσώπους του Κατάρ, οι οποίοι στη συνέχεια θα ενημερώσουν τον επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα, ο οποίος με τη σειρά του αναμένεται να ενημερώσει τις οικογένειες.

Οι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι

Σύμφωνα με την Παλαιστινιακή Επιτροπή Κρατουμένων και την Κοινωνία των Παλαιστίνιων Φυλακισμένων, περίπου 10.400 Παλαιστίνιοι κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές, χωρίς να περιλαμβάνονται εκείνοι που συνελήφθησαν από τη Γάζα κατά τους τελευταίους 15 μήνες της σύγκρουσης.

Από αυτούς, πάνω από 3.000 βρίσκονται υπό διοικητική κράτηση, δηλαδή κρατούνται χωρίς δίκη ή επίσημες κατηγορίες. Πρόκειται για μία πρακτική των ισραηλινών αρχών, η οποία έχει δεχθεί ευρεία καταδίκη από ανθρωπιστικές οργανώσεις και θεωρείται παραβίαση των διεθνών κανόνων δικαιοσύνης.

Παλαιστίνιοι κρατούμενοι που πρόκειται να απελευθερωθούν:

Το Ισραήλ πρόκειται να απελευθερώσει έως και 1.904 Παλαιστίνιους κρατούμενους και κρατούμενες, συμπεριλαμβανομένων 737 Παλαιστινίων, που εκτίουν πολλαπλές ποινές ισόβιας κάθειρξης για θανατηφόρες τρομοκρατικές επιθέσεις και δολοφονίες, κατά την πρώτη φάση της συμφωνίας, σύμφωνα με κυβερνητική απόφαση που ελήφθη νωρίς το πρωί του Σαββάτου (18/1).

Επιπλέον, σύμφωνα με τους Times of Israel, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 1.167 Παλαιστίνιους που κρατούνταν στη Λωρίδα της Γάζας κατά τη διάρκεια της χερσαίας επίθεσης των IDF, οι οποίοι δεν συμμετείχαν στην εισβολή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023.

Σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές και διαρροές σε διεθνή μέσα ενημέρωσης προκύπτουν τα εξής:

• Οι κρατούμενοι των ισραηλινών φυλακών που πρόκειται να απελευθερωθούν περιλαμβάνουν, σύμφωνα γυναίκες, παιδιά και άτομα που συνελήφθησαν πρόσφατα, ιδιαίτερα μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023
• Η λίστα περιλαμβάνει 70 γυναίκες (μία είναι ανήλικη) και 25 άνδρες, οι 9 εκ των οποίων είναι μικρότεροι των 18 ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νεότερος είναι 16 ετών.
• Από τη λίστα των 95 κρατουμένων που έχει δημοσιεύσει το Ισραήλ, λιγότεροι από 10 συνελήφθησαν πριν από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου
• Στη λίστα φέρεται να βρίσκονται μέλη της Χαμάς, της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, της Φατάχ καθώς και μερικοί Παλαιστίνιοι “υψηλού προφίλ”, η απελευθέρωση των οποίων θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά τις πολιτικές ισορροπίες στην Παλαιστινιακή πλευρά, όπως επισημαίνει το AJ. Μεταξύ αυτών είναι οι:

1. Μαρουάν Μπαργούτι: Ένα από τα ηγετικά στελέχη της Φατάχ, η απελευθέρωση του οποίου έχει αποκλειστεί πολλές από το Ισραήλ. Θεωρείται ενωτική φιγούρα και έχει επανειλημμένα βρεθεί στην κορυφή, όταν οι Παλαιστίνιοι ερωτώνται ποιον θα ψήφιζαν σε τυχόν μελλοντικές προεδρικές εκλογές. Εκπρόσωποι του Μπαργούτι, συμπεριλαμβανομένων μελών της οικογένειάς του, με τους οποίους ήρθε σε επαφή το AJ, δήλωσαν ότι ενώ ήταν αισιόδοξοι, δεν έχουν λάβει πληροφορίες για πιθανή απελευθέρωσή του.
2. Άχμεντ Σαάντατ: Ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), που θεωρείται «τρομοκρατική οργάνωση» από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατηγορούμενος από το Ισραήλ για την οργάνωση της δολοφονίας του Ισραηλινού υπουργού Τουρισμού Ρεχαβάμ Ζεέβι το 2001, παρόλο που το Υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε αρχικά ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία για να του απαγγελθούν κατηγορίες για τη δολοφονία.