Κάνε Focus: Η Σίσσυ Δουτσίου μεταμορφώνεται σ΄ένα γιγαντιαίο παράσιτο

Η Σίσσυ Δουτσίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980 και είναι ηθοποιός και ποιήτρια. Σπούδασε Αστροφυσική στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ και αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή “Δήλος” το 2009. Εμβάθυνε στην τέχνη της υποκριτικής παρακολουθώντας εργαστήρια με τη Natalie Portman και τη Helen Mirren.

Η δουλειά της έχει ταξιδέψει σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία, με περιοδείες, αναγνώσεις ποίησης, performances και διαλέξεις. Έχει εμφανιστεί σε χώρους όπως η Judson Memorial Church στη Νέα Υόρκη, το London School of Economics and Political Sciences και την 1η Μπιενάλε Destroy Athens. Επίσης, έχει συνεργαστεί με οργανισμούς όπως η αμερικανική εταιρεία Living Theater και το Institute for Experimental Theatre στην Καλκούτα.

Η Σίσσυ Δουτσίου πρωταγωνιστεί για πέμπτη χρονιά στη Μεταμόρφωση του Κάφκα, σε σκηνοθεσία του Tάσου Σαγρή. Με την έντονη σκηνική της παρουσία και την ικανότητά της να ζωντανεύει απαιτητικούς ρόλους, δίνει ζωή σε έναν χαρακτήρα που εξερευνά τις βαθύτερες υπαρξιακές αγωνίες και την αποξένωση του ανθρώπου.

Με αφορμή τη συμμετοχή της σε αυτή την ιδιαίτερη παράσταση, μιλήσαμε μαζί της για τις προκλήσεις του έργου, τη σύνδεσή της με τον χαρακτήρα και την εμπειρία της συνεργασίας με τον Τάσο Σαγρή, σε ένα έργο που ξεπερνά τα όρια του ρεαλισμού και εισχωρεί στο αλληγορικό.

Μικρή τι ήθελες να γίνεις;

Δεν θυμάμαι ποτέ να θέλω να γίνω κάτι ή κάποια. Θυμάμαι να παίζω στην αυλή της γιαγιάς μου με λάσπες, να τρομάζω τα ξαδέρφια μου με έντομα που τα έπιανα με γυμνά χέρια, να υποδύομαι τη δασκάλα στα παιδιά της γειτονιάς προτρέποντας τα να πηδήξουμε τα κάγκελα του σχολείου τα απογεύματα που ήτανε κλειστό και να στήνουμε αυτοσχέδια φανταστική τάξη ηρώων και ηρωίδων.

Μεγαλώνοντας με την αδερφή μου παίζαμε θέατρο στο σπίτι μας, στήναμε το σκηνικό, μαθαίναμε λόγια από παιδικά θεατρικά κείμενα και τα παρουσιάζαμε στους γονείς μας. Έπειτα, θυμάμαι τη μητέρα μας να μας φέρνει για δώρο ένα κουκλοθέατρο, με κόκκινη κουρτίνα, κίτρινο πάλκο για τις κούκλες και 2 ζευγάρια με χαρακτήρες, 1 λύκος, 1 πριγκίπισσα, ένας βασιλιάς, ένα κορίτσι, 1 γιαγιά. Βάζαμε τα δάχτυλά μας μέσα στα ρούχα τους και παίζαμε με την ψύχη μας.

Αλήθεια, πώς συνδύασες την αστροφυσική με την υποκριτική και την ποίηση στην προσωπική και καλλιτεχνική σου πορεία;

Η αστροφυσική με έμαθε να αναρωτιέμαι για την ύπαρξη και τη θέση μας στο σύμπαν. Αυτό το φιλοσοφικό υπόβαθρο περνάει και στην τέχνη. Αν και δεν ασχολούμαι πλέον με την επιστήμη, η γνώση που απέκτησα με βοήθησε να αναπτύξω μια στοχαστική ματιά απέναντι στον κόσμο. Η υποκριτική και η ποίηση, από την άλλη, μου δίνουν την ευκαιρία να εμβαθύνω στις λεπτομέρειες των ανθρώπινων συναισθημάτων. Αυτά τα δύο, φαινομενικά, διαφορετικά πεδία μπορούν να συνδυαστούν, καθώς και τα δύο εξετάζουν την αναζήτηση του νοήματος – είτε στο σύμπαν είτε μέσα μας.

Οι σπουδές σου στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ και η εκπαίδευσή σου με διεθνείς καλλιτέχνες πώς επηρέασαν τη ματιά σου στο θέατρο και την τέχνη γενικότερα;

Είχα την τιμή να συμμετάσχω σε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα του Ινστιτούτου Πειραματικών Τεχνών, το οποίο προσέφερε σε δέκα επαγγελματίες καλλιτέχνες από την Ελλάδα την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μαθήματα MasterClass με θρυλικές προσωπικότητες του θεάτρου και του κινηματογράφου, όπως η Natalie Portman και η Helen Mirren.

Αυτή η εμπειρία λειτούργησε σαν ένα είδος καλλιέργειας, προσφέροντας νέα εργαλεία και τρόπους σκέψης που με βοήθησαν να εξελιχθώ περαιτέρω. Η Helen Mirren ανέδειξε τη σημασία της απόλυτης «ενσάρκωσης» ενός ρόλου, της βαθιάς συγκέντρωσης στον κόσμο που καλείσαι να δημιουργήσεις ως ηθοποιός. Ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που πήρα από αυτήν, ήταν η πειθαρχία του να βρίσκεσαι ψυχικά και σωματικά στον χαρακτήρα σου, ακόμα και όταν οι συνθήκες γύρω σου είναι χαοτικές δηλαδή να στέκεσαι πέρα από τις εξωτερικές πιέσεις και τους περισπασμούς.

Από την άλλη, η Natalie Portman μοιράστηκε την προσέγγισή της στην υποκριτική, τονίζοντας τη σημασία της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας. Μας μίλησε με ακρίβεια και σαφήνεια, εστιάζοντας στις μικρές αλλά καθοριστικές λεπτομέρειες που κάνουν έναν χαρακτήρα αυθεντικό, για την αποκάλυψη των «υποδόριων» επιπέδων του. Παράλληλα, μας δίδαξε πώς να δημιουργούμε έναν ισχυρό νοητικό χάρτη για τον ρόλο, αναλύοντας την κάθε σκηνή και τον τρόπο που αυτή υπηρετεί την εξέλιξή του έργου σαν μια εσωτερική παλμική κίνηση που σε οδηγεί να συντονιστείς απόλυτα με τον ρόλο, κάνοντάς τον αληθινό και ζωντανό.

Αυτό που θαυμάζω και στις δύο αυτές γυναίκες είναι η αφοσίωσή τους, το πώς προσεγγίζουν την τέχνη με σεβασμό, τόλμη και ταπεινότητα. Μου έδειξαν με το δικό τους τρόπο πως να «κρατάω τον χώρο μου» – όχι μόνο πάνω στη σκηνή, αλλά και μέσα στην ίδια την αφήγηση του έργου. Είμαι βαθιά ευγνώμων στο Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών που μου έδωσε αυτή τη μοναδική ευκαιρία όχι μόνο με τη Portman και την Mirren αλλά με τη Jodie Foster,τον Martin Scorsese, τον Spike Lee και τον υπέροχο David Lynch που ο θάνατος του με συγκίνησε βαθιά αυτές τις μέρες.

Να σημειώσω ότι τα μαθήματα ήταν στην πλατφόρμα Masterclass με εργασίες και σημειώσεις. Η ομάδα που δημιουργήθηκε από όλα αυτά τα μαθήματα παραμένει μια ισχυρή κοινότητα. Οι συζητήσεις και οι ανταλλαγές μας συνεχίζονται μέχρι σήμερα με τους συμμετέχοντες του προγράμματος.

Ποιο ποίημά σου θα έλεγες ότι συνοψίζει τη φιλοσοφία σου ως καλλιτέχνιδα;

To «Άνευ Ορίων – Άνευ Όρων» από την συλλογή Ω! Απόκρυφον (εκδ. Κενότητα) που είναι αφιερωμένο στον Α. Εμπειρίκο ίσως λόγω την απόλυτης αφοσίωσης στα πάθη που καταδυναστεύουν τη λογική. Το «Ω! Κράτος» από την συλλογή Μυθολογικά Τέρατα (Εκδ. Κενότητα) για τη βαθιά μου λύπη απέναντι στην ιστορία της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης.

Η Μεταμόρφωση και η Σίσσυ Δουτσίου

Τι σε γοητεύει στη Μεταμόρφωση του Κάφκα;

Με γοητεύει κάτι» σημαίνει ότι κάτι με ελκύει έντονα, με μαγνητίζει ή μου προκαλεί θαυμασμό και ενδιαφέρον. Ε λοιπόν, αυτό που βρίσκω αξιοθαύμαστο είναι αυτός ο άλογος συσχετισμός μεταξύ τόλμης και φόβου του κεντρικού ήρωα που υποδύομαι, του Γκέγκορυ Σάμσα. Η αγωνία του για αποδοχή και συνάμα η απομάκρυνσή του από τις κοινωνικές νόρμες. Το μυστηριώδες στην υπόθεση είναι η σχέση του με την οικογένεια του.

Η ωμότητα του πατέρα του και των προϊσταμένων του, η ενοχική συγκατάβαση της μητέρας στην κακοποίηση του και η επιθυμία του ίδιου του ήρωα να προστατεύσει την αδερφή του από ένα μέλλον που είμαστε όλοι καταδικασμένοι να ζήσουμε, αυτό της επιβεβλημένης εργασίας. Δέσμιοι της κουλτούρας των ανισοτήτων, οι χαρακτήρες του έργου προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στον μονόδρομο της οικονομικής ανάπτυξης και τις ανεκπλήρωτες προσωπικές ανάγκες. Αδιέξοδο!

Τι συμβολίζει η μετάλλαξη αυτή του ήρωα και πώς προσπάθησες να την αποδώσεις μέσα από τη δική σου ερμηνεία;

Η μεταμόρφωση του Γκρέγκορυ Σάμσα σε γιγαντιαίο παράσιτο, συμβολίζει την απόλυτη αλλοτρίωση του ατόμου, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Η μεταμόρφωση του σε ένα τερατώδες «έντομο» αναδεικνύει την υπαρξιακή κρίση του ανθρώπου που χάνει την ταυτότητά του, αποξενώνεται από την οικογένεια και την κοινωνία, και βρίσκεται αντιμέτωπος με την αδιαφορία ή την αποδοκιμασία των άλλων.

Η αλλοίωση του σώματος του είναι η εξωτερική εκδήλωση μιας εσωτερικής αποσύνθεσης: η αίσθηση της μη αναγνωρισιμότητας του εαυτού του, η συντριβή των προσωπικών του ονείρων και η αποτυχία να συνδεθεί με το περιβάλλον, τον οδηγούν σε μια βαθιά υπαρξιακή απογοήτευση.

Υπήρξε κάποιο στοιχείο από τη ζωή σου που σε βοήθησε να συνδεθείς πιο βαθιά με το έργο του Κάφκα;

Νομίζω ότι όλοι έχουμε ζήσει στιγμές όπου νιώθουμε παγιδευμένοι σε ρόλους που δεν μας εκφράζουν. Ως ηθοποιός, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι ποτέ δεν θα προσέγγιζα έναν ρόλο χρησιμοποιώντας προσωπικές μου μνήμες ή εμπειρίες. Σαν αναγνώστρια και θεατής, αυτό που με συνδέει βαθιά με τη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα είναι η υπαρξιακή διάσταση του έργου και οι σκέψεις που προϋπάρχουν της μεταμόρφωσης του Γκρέγκορυ Σάμσα.

Η ψυχική του εξάντληση απέναντι στους καθημερινούς συμβιβασμούς. Η αίσθηση της αδυναμίας να ανταπεξέλθει στις προσδοκίες και στους ρόλους που του επιβάλλει η κοινωνία, η αγωνία για την επιβίωση σε έναν κόσμο που συνεχώς τρέχει. Αυτή η ιδέα της αδυναμίας του ανθρώπου να αντέξει τις πιέσεις της σύγχρονης κοινωνίας και τη διάσπαση του εσωτερικού του κόσμου είναι που με κάνει να συνδέομαι με το έργο, πέρα από οποιαδήποτε προσωπική εμπειρία. Αυτός πιστεύω πως είναι και ο βασικός λόγος της μεγάλης αποδοχής της παράστασης από το κοινό.

Πώς έχει εξελιχθεί η παράσταση και η προσέγγισή σου στον ρόλο κατά τα πέντε χρόνια που παρουσιάζεται;

Έχω μάθει να «ακούω» τον Γκρέγκορυ πιο προσεκτικά. Για να παραμείνουμε πάντα έτοιμες να ανεβούμε στη σκηνή και να δώσουμε το 100% του εαυτού μας, απαιτείται πειθαρχία και μια διαρκής αφύπνιση. Είναι ένα ταξίδι που χρειάζεται υπομονή, εστίαση και αφοσίωση για να παραμένεις πιστή στο έργο, ακόμα και όταν ο χρόνος και η εμπειρία σε προσαρμόζουν σε νέες προκλήσεις.

Είναι η τελευταία χρονιά της παράστασης, με αφορμή τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Κάφκα, αυτό αποτελεί έναν φόρο τιμής στο σύντροφο και πνευματικό μας φίλο Φραντς. Κάθε παράσταση είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που εξελίσσεται και αναπνέει κάθε στιγμή.

Το ανθρώπινο γένος πιστεύεις πως υφίσταται μετάλλαξη, και αν ναι, σε τι μεταμορφώνεται;

Μεταμορφωνόμαστε σε όντα που παλεύουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ταχύτητα της προόδου και την ανάγκη για σύνδεση και νόημα. Το ερώτημα είναι: μήπως σε αυτή τη διαδικασία χάνουμε τον πυρήνα μας, την αλήθεια μας, την αυθεντικότητά μας;

Η συνεχής εξέλιξη και προσαρμογή μας στο περιβάλλον είναι μια αναγκαία εξέλιξη ή μια απομάκρυνση από τον πραγματικό μας εαυτό; Είναι ο κόσμος με όλες τις πιέσεις του ικανός να μας αναπτύξει ή τελικά να μας αλλοιώσει, να μας κάνει να ξεχάσουμε ποιοι πραγματικά είμαστε; Τι έχει πραγματικά αξία για εμάς στη διάρκεια της ύπαρξής μας;