Κυκλοφοριακό: Πόσες ώρες τον χρόνο στο τιμόνι χάνει ο οδηγός στην Αθήνα

Στην πρώτη δεκάδα της Ευρώπης με την πιο επιβαρυμένη κυκλοφοριακή κίνηση για τον απαιτούμενο χρόνο διαδρομής κατετάγη η Αθήνα σύμφωνα με μελέτη του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. Στη χθεσινή ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά.

Ο μέσος χρόνος που χρειάζεται κάποιος για να διανύσει 10 χιλιόμετρα στο κέντρο είναι σχεδόν 30 λεπτά (29 λεπτά και 39 δευτερόλεπτα). Χειρότερες επιδόσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν να επιδείξουν το Λονδίνο (33:17 λεπτά), το Δουβλίνο (32:45), η Βαρκελώνη (31:13), το Βουκουρέστι (31:09), το Μπορντώ (31:08), οι Βρυξέλλες (30:22) και η Ρώμη (29:59). Τα στοιχεία συνέλλεξε η ΤοmTom.

Συνολικά ο Αθηναίος σπαταλά το 34% της ημέρας στην κίνηση σε συνθήκες συμφόρησης, κάτι που κατατάσσει την πρωτεύουσα 114η στον κόσμο, ενώ χάνει 100 ώρες σε ετήσια βάση. Σε επίπεδο μητροπολιτικής ζώνης η επίδοση της Αθήνας είναι καλύτερη καθώς απαιτούνται 21 λεπτά περίπου.

Το εντυπωσιακό πάντως είναι πως πόλεις με πολύ ισχυρά συστήματα μεταφορών, όπως το Λονδίνο και η Βαρκελώνη παρουσιάζουν χειρότερη επίδοση από την Αθήνα, χωρίς αυτό να αποτελεί φυσικά ελαφρυντικό. Ένας από τους κυριότερους λόγους όπως παρουσιάστηκε από την μελέτη του ΕΜΠ είναι η περιορισμένης χωρητικότητα του δικτύου ενώ έχουν επίσης αξιολογηθεί αρνητικά οι πολλές μετακινήσεις με το ι.χ. και η συμπεριφορά -πολλές φορές επιθετική- των Ελλήνων οδηγών.

Όπως ανέφερε ο καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου που παρουσίασε την έρευνα, στην Αθήνα, έχουμε 450 ΙΧ ανά 1000 άτομα, ενώ στη Γερμανία έχουμε 650 ΙΧ ανά 1000 άτομα.

Καταγράφτηκαν και κωδικοποιήθηκαν τυπικές διαδρομές -όχι σε όλο το μήκος των αξόνων, αλλά σε τμήματα- με μεγάλο ενδιαφέρον για τους οδηγούς, πχ προς την έξοδο του Σκαραμαγκά από Κηφισό ως διυλιστήρια, στον Κηφισό δύο κομμάτια από λεωφόρο Αθηνών ως Μεταμόρφωση και Καλυφτάκη – Τρεις γέφυρες, Κηφισίας από Δαχτυλίδι ως Αλεξάνδρας και διαδρομές από και προς το κέντρο, πχ Πύργο Αθηνών – Ομόνοια από δύο εναλλακτικές από Λεωφόρο Αλεξάνδρας και από Βασιλίσσης Σοφίας κ.ά.

Σε συνθήκες ελεύθερης ροής οι χρόνοι είναι χαμηλοί. Πας πχ. από τη Μεταμόρφωση ως τη Λεωφόρο Αθηνών σε 6-7 λεπτά. Πρόκειται για διαδρομές γενικά από 6 ως το ανώτερο 11 λεπτά σε free flow.

Σημαντικό στοιχείο της έρευνας είναι πως βάσει στοιχείων, από το 2022 ως το 2024, τις ώρες αιχμής, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει στο σύνολο. Μάλιστα υπάρχει και μια διαφορετική πορεία ανά άξονα, που μας δείχνει τις τάσεις των μετακινήσεων στην πόλη, π.χ η Αλεξάνδρας έχει μια μικρή μείωση, αλλά ο Κηφισός και η Κηφισίας και άλλοι άξονες έχουν σημαντική επιβάρυνση.

Αυτές οι τάσεις σύμφωνα με τους συγκοινωνιολόγους θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν για παράδειγμα στο Στρατηγικό Σχέδιο του ΟΑΣΑ που αυτή την εποχή το εκπονεί προκειμένου να διαπιστωθούν οι ανάγκες μετακίνησης μέσα στην πόλη αλλά και οι τάσεις όπως αυτές καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο.

Τι προτείνουν οι συγκοινωνιολόγοι για τα συστήματα μεταφορών

Ενδιαφέρουσα ήταν όμως και η οπτική των επιτροπών του ΣΕΣ σε σχέση με τα συστήματα μεταφορών της χώρας καθώς καταγράφει τις αδυναμίες τους ενώ δίνει και προτάσεις βελτίωσης.

Σε σχέση για παράδειγμα, με τις οδικές μεταφορές ο ΣΕΣ επισημαίνει πως πρέπει να γίνει αναθεώρηση των εγκεκριμένων προδιαγραφών απαιτήσεων στις μελέτες των οδικών μεταφορών. Υπάρχει στασιμότητα στη μείωση των ατυχημάτων από το 2017 και μετά ενώ απαιτείται Στρατηγικός Σχεδιασμός νέων οδικών υποδομών και ιδιαίτερα σε πιο τοπικό επίπεδο. Πυλώνας η συντήρηση των υφιστάμενων υποδομών. Για τις νέες οδικές υποδομές προτείντει είναι η επέκταση  της Αττικής Οδού, ο νέος άξονας Ελευσίνα-Οινόφυτα, ανισοπεδοποίηση οδικών αξόνων κ.α.

Για την αστική κινητικότητα ο ΣΕΣ αναφέρει πως το 50% ατυχημάτων γίνεται στον αστικό χώρο. Σε σχέση με το τι χρειάζεται όπως ειπώθηκε, πρέπει να γίνει σαφής καθορισμός των ορίων ταχύτητας με νέες μελέτες και να μπει ο απαραίτητος εξοπλισμός. Χαρακτηρίστηκε ως σωστό το μέτρο να γίνει 30χλμ/ώρα σε αστικές περιοχές και κυρίως σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας. Κατά τον ΣΕΣ χρειάζονται και συνοδά μέτρα όπως κάμερες, αστυνόμευση, σωστή σήμανση.

Επίσης όπως ειπώθηκε, πρέπει να επικαιροποιηθεί το μητρώο οδικών υποδομών το οποίο ξεκίνησε από Εγνατία το 2025 αλλά θέλει συμπλήρωση και επέκταση σε εθνικό επίπεδο. Παράλληλα προτείνεται να γίνεται σχολαστική καταγραφή ατυχημάτων και να υπάρχει βάση δεδομένων για να αναλύονται οι αδυναμίες του δικτύου.

Στην αστική κινητικότητα ο ΣΕΣ διακρίνει υπερβολική παρουσία του κράτους, πολυαρχία, γραφειοκρατικές διαδικασίες ενώ απουσιάζει και ο σχεδιασμός αστικής και περιαστικής κινητικότητας. Κύριος στόχος η Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα.

Για τις αερομεταφοράς ο ΣΕΣ έδωσε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία καθώς όπως αναφέρθηκε το 2023 είχαμε 4,4 δισ. επιβάτες παγκοσμίως, 1 τρις ευρώ συνεισφορά στο ΑΕΠ ενώ το 58% του τουρισμού κινείται αεροπορικώς.

Στην Ελλάδα έχουμε 39 αεροδρόμια ενώ το 73% των τουριστών κινείται αεροπορικά. Η αεροπορική κίνηση το 2023 ξεπέρασε την πανδημία του covid-19 και το 2024 καταγράφεται αύξηση 10% σε σχέση με το 2019.

Κατά τον ΣΕΣ αυτό που χρειάζεται για την ενίσχυση των αερομεταφορών είναι η συμμόρφωση με διεθνείς και εθνικές απαιτήσεις, η αναβάθμιση υποδομών και συστημάτων στα αεροδρόμια αλλά και περαιτέρω στελέχωση λόγω αύξησης του συγκοινωνιακού έργου.

Για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, στην Ευρώπη υπάρχει στόχος να διπλασιαστούν τα επιβατικά δρομολόγια μέχρι το 2030 και να τριπλασιαστούν μέχρι το 2050.

Στην Ελλάδα κατά τον ΣΕΣ, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά έργα εκσυγχρονισμού στον βασικό άξονα και τα επόμενα χρόνια αναμένεται η παράδοση σημαντικών έργων. Παρά τα έργα, γίνεται προσπάθεια μετά τα γεγονότα στα Τέμπη και τις καταστροφές του Daniel να επανέλθει το δίκτυο. Χρειάζεται όπως ειπώθηκε η βελτίωση της ασφάλειας με την χρήση ETCS και GSMR. Χρειάζεται επίσης νέο τροχαίο υλικό, ευφυή συστήματα και βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών.

Για τη χώρα χρειάζεται ενίσχυση του Κανονισμού  Κίνησης, να επιταχυνθούν τα έργα, να καταγραφούν όλες οι ισόπεδες διαβάσεις και υπάρχει διαρκής συντήρησης. Σχετικά με το τελευταίο, αναφέρθηκε πως χρειάζεται βελτιστοποίηση της χρήσης δικτύου, συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού, επαναπροσδιορισμός των τελών κ.α.

Σχετικά με την αναβάθμιση των υπηρεσιών επισημάνθηκε πως χρειάζεται ανάπτυξη πολυτροπικών κόμβων κινητικότητας, πρόσβαση στα ΑμεΑ, ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Λέχθηκε επίσης ότι πρέπει να γίνουν κόμβοι οι κεντρικοί σταθμοί Αθήνας-Θεσσαλονίκης.

Για τις θαλάσσιες μεταφορές όπως ειπώθηκε πως το δίκτυο είναι σχετικά περιορισμένο, ο στόλος είναι μεγάλος σε ηλικία ενώ έχει μεγάλη εποχικότητα λόγω κυρίως του τουριστικού ρεύματος.

Εδώ προτείνονται 9 άξονες στρατηγικής ανάπτυξης: στρατηγική σημασία θαλάσσιων μεταφορών, ευθυγράμμιση με Πράσινη Συμφωνία, ενίσχυση της ασφάλειας της κοινωνικής συνοχής, προώθηση ψηφιοποίησης, ανθεκτικότητα κ.α.