ΠΟΙΟΙ ΘΕΛΟΥΝ “ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΦΕΣΙ” ΣΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΕΕ

Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 3 Φεβρουαρίου θα συζητήσει (ξανά) για την ευρωπαϊκή άμυνα. Αλλά αυτή τη φορά, με τον Ντόναλντ Τραμπ πλέον στο Λευκό Οίκο, η συζήτηση αυτή γίνεται πλέον επιτακτική.

Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής θα συμμετέχουν επίσης ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Κιρ Στάρμερ και ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε. Ειδικότερα, οι 27 θα συνεδριάσουν το πρωί στο Château de Limont, κοντά στις Βρυξέλλες. Και στη συνέχεια θα έχουν γεύμα με τον ΓΓ του ΝΑΤΟ και δείπνο με τον Βρετανό πρωθυπουργό.

“Θα είναι η πρώτη φορά που ο Bρετανός πρωθυπουργός θα συναντηθεί με τους 27 ηγέτες της ΕΕ. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι βασικός εταίρος της ΕΕ, ιδίως στον τομέα της άμυνας”, σημείωσε ανακοινώνοντας την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα.

Στην πρόσκληση του προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο κ. Κόστα προτείνει η συζήτηση να επικεντρωθεί στα εξής ερωτήματα: Ποιες πρέπει να είναι οι αμυντικές προτεραιότητες, που θα αναπτυχθούν με συνεργατικό τρόπο; Συμφωνούν οι 27 ηγέτες της ΕΕ ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ξοδέψουν περισσότερα και με πιο αποδοτικό τρόπο από κοινού; Πως μπορεί να επιταχυνθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση και με ποια μέσα; Πως μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα ο κοινοτικός προϋπολογισμός, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα;

Τι προτείνει η Ελλάδα για την άμυνα της ΕΕ

Για την Ελλάδα η συζήτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, για προφανείς λόγους. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει κατ’ επανάληψη τονίσει πως η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει στην κοινή άμυνα με κοινή χρηματοδότηση. Και στη συνάντηση στο Château de Limont θα επαναλάβει την πρόταση για έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων για αμυντικές δαπάνες ή τη σύσταση ενός κοινοτικού ταμείου για τη χρηματοδότηση εξοπλιστικών προμηθειών.

Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Μητσοτάκης και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, είχαν ζητήσει το Μάιο του 2024, με επιστολή τους προς την Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τη δημουργία ενός ευρωπαϊκού “Iron Dome”. Δηλαδή μία κοινή ασπίδα για την αεράμυνα της Ευρώπης απέναντι σε εχθρικά αεροσκάφη, πυραύλους και drones, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Αλλωστε η Ελλάδα και η Πολωνία είναι, μαζί με τις ΗΠΑ, τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ με τις μεγαλύτερες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ για την άμυνα.

Ο κ. Μητσοτάκης θα επαναλάβει επίσης την ανάγκη να υπάρχει μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία για τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η χώρα μας, που επενδύουν στην άμυνα. Ενώ θα επιχειρήσει να κάμψει τις αντιρρήσεις που εξακολουθούν και έχουν τα κράτη μέλη οπαδοί της λιτότητας και διαφωνούντες με κάθε μορφή κοινού δανεισμού, όπως η Γερμανία, με το επιχείρημα πως η ΕΕ εν μέσω πανδημίας έλαβε την κρίσιμη απόφαση για το Ταμείο Ανάκαμψης.

Και στο θέμα της άμυνας, αναβιώνουν άλλωστε οι παλιοί διαχωρισμοί ευρωπαϊκού βορρά και νότου. Αλλά ο πρωθυπουργός εκτιμά πως η επανεκλογή Τραμπ μπορεί να αποτελέσει μία αφορμή αφύπνισης για την Ευρώπη, μετά και τον πόλεμο στην Ουκρανία και ενώ στη Μέση Ανατολή η κατάσταση παραμένει εκρηκτική.

Ο γαλλογερμανικός άξονας

Καθοριστικός για τις εξελίξεις και στο θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας θα είναι ο γαλλογερμανικός άξονας, που είναι όμως λαβωμένος. Η Γαλλία είναι σαφώς επισπεύδουσα στο ζήτημα. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν κάλεσε την Ευρώπη να «ξυπνήσει» και να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα, προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ για την ασφάλειά της. Ενώ ο Γάλλος υπουργός Άμυνας Σεμπαστιάν Λεκορνί χαρακτήρισε την ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ στην ορκωμοσία του “μία σοβαρή κλωτσιά στον πισινό για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες” και υπογράμμισε την ανάγκη να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, που περιλαμβάνει βέβαια και τη γαλλική ευρωπαϊκή βιομηχανία.

Ο Μακρόν όμως αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά πολιτικά προβλήματα, όπως και ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς. Υπενθυμίζεται ότι στη Γερμανία θα πραγματοποιηθούν πρόωρες εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου με το νεοναζιστικό AfD να ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις και χάρη στην ευθεία παρέμβαση του Ελον Μασκ. Και ενώ για τη Γερμανία πλέον το θέμα της άμυνας δεν είναι τόσο ταμπού όσο στο παρελθόν, η οποιαδήποτε μορφή κοινού δανεισμού και χρηματοδότησης εξακολουθεί να ξυπνά αρνητικά γερμανικά αντανακλαστικά.

Όταν η Τουρκία παρατρίχα να μπει στον ευρωστρατό

Η Γερμανία και άλλα βόρεια κράτη, αλλά και η Μεγάλη Βρετανία, που μετά το Brexit έρχεται ξανά πιο κοντά στην ΕΕ με το βλέμμα στη Ρωσία, σύμφωνα με πληροφορίες συζητούν και το ενδεχόμενο να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή άμυνα και η Τουρκία, για λόγους κόστους, αλλά και γιατί στα κράτη αυτά δεν είναι διόλου δημοφιλές το ενδεχόμενο αποστολής στρατιωτών σε επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Δεν είναι μάλιστα η πρώτη φορά που κάποιοι εταίροι και σύμμαχοι ανοίγουν τέτοια συζήτηση, αγνοώντας τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου.

Βρετανία, Γερμανία, αλλά και ΗΠΑ, είχαν επιχειρήσει να εντάξουν την Τουρκία και στον ευρωστρατό, όταν πραγματοποιούνταν η σχετική συζήτηση το 2000 με 2003. Πρωταγωνιστικό ρόλο είχε παίξει τότε στη σχετική συζήτηση ο υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Μπλερ, Τζακ Στρό. Ο οποίος προσφάτως τάχθηκε υπέρ της διχοτόμησης της Κύπρου…

Μάλιστα στις 26 Νοεμβρίου του 2001 υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη σύμφωνο Τουρκίας- ΗΠΑ- Μεγάλης Βρετανίας για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην αμυντική οργάνωση της Ευρώπης. ΗΠΑ και Βρετανία δεν είχαν εξουσιοδότηση ως προς αυτό από την ΕΕ, αλλά το σύμφωνο απεδέχθησαν στη συνέχεια οι 14 τότε εταίροι.

Η συμφωνία αυτή ουσιαστικά σήμαινε ότι η ΕΕ δεν θα αναμειγνυόταν στρατιωτικά σε περίπτωση σύγκρουσης Ελλάδας- Τουρκίας. Αλλά και ότι η Τουρκία θα είχε λόγο και δικαίωμα βέτο σε περίπτωση δράσης του Ευρωστρατού σε Αιγαίο και Κύπρο, που αναγνωριζόταν ως τουρκικός ζωτικός χώρος.

Το ζήτημα είχαν θέσει τότε με επίκαιρη ερώτηση στην κυβέρνηση Σημίτη 20 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας (Ντ. Μπακογιάννη, Π. Μολυβιάτης, Ιω. Βαρβιτσιώτης, Αθ. Βαρίνος, Μ. Γιαννάκου, Στ. Δήμας, Σ. Καλαντζάκου, Π. Καμμένος, Αχ. Καραμανλής, Ιω. Κεφαλογιάννης, Ν. Κορτσάρης, Μ. Λιάπης, Λ. Λυμπερακίδης, Γ. Παναγιωτόπουλος, Αρ. Παυλίδης, Π. Σκανδαλάκης, Σπ. Σπηλιωτόπουλος, Ευρ. Στυλιανίδης, Αθ. Φλωρίνης, Ευ. Χαϊτίδης.) Η κυβέρνηση Σημίτη στη συνέχεια αντέδρασε, αλλά πέτυχε μόνο αναβολή του συμφώνου. Και στην πραγματικότητα το θέμα απλώς ξεχάστηκε μαζί με τον ευρωστρατό, ο οποίος παραπέμφθηκε στις ευρωπαϊκές καλένδες.

Οι κίνδυνο για την Ελλάδα από τη συμμετοχή της Τουρκίας στην άμυνα της ΕΕ

Για τον κίνδυνο όμως να ανοίξει ξανά η συζήτηση για ένταξη της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα προειδοποίησε ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βαληνάκη, με τίτλο “Για μία νέα στρατηγική απέναντι στην Τουρκία”.

“Οποιαδήποτε ένταξη της Τουρκίας στα αμυντικά σχήματα της ΕΕ είναι αδιανόητη”, τόνισε ο κ. Καραμανλής. Διότι προφανώς η Ελλάδα και η Κύπρος θα ήθελαν η Τουρκία να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, δεδομένου ότι θα έπρεπε να αναγνωρίσει την Κύπρο και να εγκαταλείψει αναθεωρητικές αξιώσεις έναντι της Ελλάδας, καθώς και το casus belli. Αλλά μία ειδική σχέση ΕΕ – Τουρκίας ειδικά στην άμυνα σημαίνει ότι η τουρκική πλευρά θα είχε μόνο κέρδη χωρίς καμία υποχρέωση.

Η χώρα μας εξάλλου είναι από τους ένθερμους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής άμυνας ακριβώς διότι θα αποτελούσε ασπίδα και έναντι της Τουρκίας. Αθήνα και Λευκωσία επομένως αναμένεται να ενώσουν δυνάμεις και να αναζητήσουν συμμάχους όπως η Γαλλία για να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να μπει τουρκικό φέσι στην ευρωπαϊκή άμυνα.