ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΝΟΡΤΟΝ: “ΔΕΝ ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ ΠΟΣΟ ΧΡΟΝΟ ΠΕΡΑΣΕ ΕΝΑΣ ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΣΤΟ ΜΑΚΙΓΙΑΖ Η ΠΟΣΑ ΚΙΛΑ ΕΧΑΣΕ”
Υποψήφιος για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για το “A Complete Unknwon”, ο Έντουαρντ Νόρτον μάς μιλά για το πώς η Τζόαν Μπαέζ τον βοήθησε να παίξει τον Πιτ Σίγκερ, για τον Μπομπ Ντίλαν και τον μουσικό ακτιβισμό, και για το πώς ο Ίαν ΜακΚέλεν του άλλαξε τη ζωή.
Μια δεκαετία μετά το Birdman, ο Έντουαρντ Νόρτον είναι ξανά στα Όσκαρ. Υποψήφιος για 4η φορά για Όσκαρ ερμηνείας, ο εξαιρετικός ηθοποιός δίνει μια υπέροχη ερμηνεία στην ταινία A Complete Unknown ως Πιτ Σίγκερ – ο μουσικός δηλαδή που υπήρξε κάτι σαν μέντορας και ένθερμος υποστηρικτής του νεαρού τότε Μπομπ Ντίλαν, τον οποίο φυσικά ερμηνεύει ο Τίμοθι Σαλαμέ.
Ο Νόρτον δεν θέλει όμως να μιλάει για το πώς δημιούργησε τον δικό του Σίγκερ στην μεγάλη οθόνη. Πιστεύει, μάλιστα, πως η πολλή κουβέντα για το process των ηθοποιών, μπορεί να χαλάει κάτι από τη μαγεία του σινεμά. Αντιθέτως, θέλει το αποτέλεσμα να μιλάει από μόνο του. Είτε μιλάμε για μια ερμηνεία, είτε μιλάμε για σινεμά, είτε μιλάμε για μουσική.
Σε μια συζήτηση που έγινε τον Δεκέμβρη για τους ψηφοφόρους των Χρυσών Σφαιρών, ο Έντουαρντ Νόρτον μας μίλησε ανοιχτά για τους ανθρώπους που τον βοήθησαν στην διαδρομή του –όπως ο Ίαν ΜακΚέλεν κι ο μεγάλος σκηνοθέτης Μίλος Φόρμαν–, μας μίλησε για το πώς μια συζήτηση με τη Τζόαν Μπαέζ τον βοήθησε να πιάσει την ουσία του Πιτ Σίγκερ, μας μίλησε για την ακτιβιστική διάσταση της μουσικής, του Σίγκερ, του Ντίλαν αλλά και γενικότερα.
Και, ναι, μας μίλησε και για αυτά για τα οποία δε θέλει να μιλάει καθόλου. «Δεν θέλω να ξέρω τίποτα για αυτό, για την παρασκηνιακή διαδικασία. Θέλω την ψευδαίσθηση, θέλω την μαγεία», λέει με πάθος. Αυτά είναι όσα μας είπε.
Για την ανθρωπιστική αποστολή του Πιτ Σίγκερ
Διστάζω να κάνω μεγάλες δηλώσεις για τον Πιτ Σίγκερ, αλλά νομίζω είναι αδιαμφισβήτητο ότι έβλεπε μια ανθρωπιστική αποστολή, μια προώθηση του ανθρωπιστικού εγχειρήματος, ως τον λόγο για να παίζει μουσική.
Ήταν μουσικός, και ήταν μουσικολόγος της φολκ. Αλλά ήδη από τη δεκαετία του ’30, έπαιζε μουσική ως μέσο κοινωνικής αλλαγής. Και νομίζω ότι γι’ αυτόν, η δέσμευση στη μουσική και η δέσμευση στην κοινωνική αλλαγή ήταν έννοιες σχεδόν άρρηκτα συνδεδεμένες.
Η ακεραιότητα του Πιτ Σίγκερ ήταν διαφορετική από την ακεραιότητα του Ντίλαν. Νομίζω ότι ο Ντίλαν είχε μια μεγάλη καλλιτεχνική ακεραιότητα, ενώ ο Πιτ Σίγκερ είχε μια πολιτική ακεραιότητα, ή μια κοινωνική ανθρωπιστική ακεραιότητα. Και οι δύο είναι αξιοθαύμαστοι για διαφορετικούς λόγους. Αλλά νομίζω ότι η μουσική και ο κοινωνικός σκοπός ήταν ένα και το αυτό για εκείνον.
Για το αν θέλει κι εκείνος να βοηθά νέα ταλέντα όπως έκανε ο Πιτ Σίγκερ
Είχα αυτό το συναίσθημα για τον Τίμοθι για πολύ καιρό. Τον γνωρίζω πολύ καιρό και πίστευα ότι ήταν ένας πραγματικά καταπληκτικός ηθοποιός πολύ πριν γίνει ένα τόσο μεγάλο εμπορικό αστέρι.
Αλλά δεν ξέρω, έχω συνέχεια τέτοια συναισθήματα. Όταν είδα την σειρά I May Destroy You, έλεγα «Ποια είναι αυτή;». Τι ταλέντο, τι συγγραφέας και ηθοποιός! Με ξετρελαίνουν συνεχώς νέοι άνθρωποι. Και νομίζω ότι η παρόρμηση του Πιτ Σίγκερ να εξυψώνει άλλους ανθρώπους είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη.
Άκουσα τον Ντενζέλ Ουάσινγκτον να μιλάει γι’ αυτό πρόσφατα, ότι αισθάνεται ότι βρίσκεται στη φάση της ζωής του που θέλει να αναβαθμίσει τους άλλους. Σχεδόν περισσότερο απ’ ό,τι θέλει να το κάνει για τον εαυτό του. Και το καταλαβαίνω αυτό. Φτάνοντας σε ένα σημείο όπου η παράδοση της σκυτάλης ή η ανύψωση άλλων ανθρώπων είναι κάτι που ίσως θα έπρεπε όλοι μας να καλλιεργήσουμε λίγο περισσότερο στον εαυτό μας.
Για τους μέντορες που είχε ο ίδιος
Επηρεάστηκα πολύ από τον Ίαν ΜακΚέλεν όταν ήμουν έφηβος. Είχα ένα ενδιαφέρον για την υποκριτική, και στη συνέχεια άρχισα να νιώθω λίγο αμήχανα γι’ αυτό. Το απέφευγα στην εφηβεία μου. Αλλά όταν ήμουν 16 ή 17 ετών, είδα μια παράσταση που είχε γράψει ο Ίαν για τη ζωή του Σαίξπηρ ως ηθοποιού και τη δική του ζωή και το ταξίδι του μέσα από τα κείμενα του Σαίξπηρ ως ηθοποιός.
Με επηρέασε πάρα πολύ. Σίγουρα ήταν ένα είδος καμπής για μένα, όπου από χόμπι που ήταν, μετατράπηκε σε κάτι που θα μπορούσα να κάνω ως ενήλικας και ως ζωή. Ο Ίαν πραγματικά διατύπωσε την ιδέα της ζωής ενός ηθοποιού ως κάτι το υψηλό και ως μια σοβαρή επιδίωξη. Και κατάφερα να του το πω αυτό. Τώρα το ξέρει αυτό. Αλλά δεν ήταν ότι τον ήξερα προσωπικά ή ότι με καθοδηγούσε. Είχε όμως πολύ βαθιά επίδραση στην ιδέα μου για το τι θα μπορούσε να είναι η υποκριτική.
Στη συνέχεια, νομίζω ότι ο Μίλος Φόρμαν ήταν το πιο κοντινό πράγμα σε μέντορα που είχα. Ο Μίλος με πήρε πραγματικά υπό την προστασία του κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Λάρι Φλιντ. Και ήταν, για μένα, όπως όταν ο Γούντι Γκάθρι κι ο Πιτ Σίγκερ παρουσιάζονται ως έμπνευση και πρότυπο για τον Ντίλαν όταν ήταν νέος. Ήδη δηλαδή είχα τις ταινίες του Μίλος πολύ ψηλά. Και πραγματικά περνούσε πολύ χρόνο μαζί μου και με άφηνε να κάθομαι μαζί του στο δωμάτιο του μοντάζ. Εξαιτίας του κατάφερα να έχω μια πολύ διαφορετική αντίληψη για τον κινηματογράφο ως μέσο. Ήταν πολύ γενναιόδωρος – έπαιξε και στην πρώτη ταινία που σκηνοθέτησα.
Έχει ενδιαφέρον ότι ήταν και ο μέντορας του Τζιμ Μάνγκολντ [σσ. Τζέιμς Μάνγκολντ, ο σκηνοθέτης ταινίας A Complete Unknown]. Ήταν καθηγητής του Τζιμ στο Κολούμπια. Έτσι, όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε στο A Complete Unknown, μια από τις ανακαλύψεις που κάναμε ήταν ότι ο Μίλος ήταν μέντορας και για τους δυο μας, και αυτό ήταν πολύ ωραίο.
Πήγα μαζί του στην Τσεχία μια φορά όταν ο Χάβελ ήταν ακόμα πρόεδρος. Περπατώντας στην Πράγα με τον Μίλος Φόρμαν ήταν σαν να ήμουν με τον Μικ Τζάγκερ στο Λονδίνο. Του λέω, «Ουάο, δεν ήξερα ότι ήσουν τόσο αστέρι!». Ήταν υπέροχος. Πραγματικά υπέροχος.
Για την σχέση του με τη μουσική του Μπομπ Ντίλαν
Είμαι πολύ βαθύς θαυμαστής του Ντίλαν. Όταν μετακόμισα στη Νέα Υόρκη στις αρχές της δεκαετίας του ’20, όλη η μυθολογία της άφιξης του Ντίλαν στη Νέα Υόρκη ως παιδί από τις μεσοδυτικές πολιτείες για να διαμορφώσει αυτή την απίστευτη καλλιτεχνική παρουσία, ήταν πολύ ζωντανή για μένα. Και μέρος της έμπνευσής μου είναι αυτό το ρομαντικό αίσθημα που έχεις ότι προσπαθείς να βαδίζεις στα χνάρια των ανθρώπων που έχουν έρθει πριν από σένα.
Η ιστορία του Ντίλαν ήταν πολύ ζωντανή για μένα. Και διαπίστωσα ότι είχα βυθιστεί πολύ, πολύ βαθιά στη μουσική του πολύ πριν κάνω αυτή την ταινία.
Για το πώς η Τζόαν Μπαέζ τον βοήθησε να «βρει» τον Πιτ Σίγκερ
Ευτυχώς, υπάρχει πολύ καλό υλικό που είναι διαθέσιμο με τον ίδιο τον Πιτ Σίγκερ να δίνει εκτενείς συνεντεύξεις για πολλά από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα σε αυτή την ταινία. Όχι μόνο για την ίδια τη μουσική, αλλά και για τις ερμηνείες του, και αυτό είναι προφανώς ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης για να απορροφήσεις τον τόνο και τη φωνή και τη συμπεριφορά του.
Αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα από τα οποία επωφελήθηκα πάρα πολύ. Το γεγονός ας πούμε ότι άνθρωποι όπως η Τζόαν Μπαέζ και ο Πίτερ Γιάροου από τους Peter, Paul and Mary είναι ακόμα μαζί μας και έχουν πραγματικά έντονες και συγκεκριμένες αναμνήσεις από αυτόν. Θυμάμαι ότι με τον Τίμοθι κάποια στιγμή αναρωτιόμασταν αν ο Μπομπ Ντίλαν κι ο Πιτ Σίγκερ αγκαλιάζονταν όταν είχαν να δουν ο ένας τον άλλον για πολύ καιρό. Είναι κάπως αστείο, σωστά; Αλλά αυτά είναι τα πράγματα που ενεργοποιούν μια σκηνή. Δύο άνθρωποι που δεν έχουν δει ο ένας τον άλλον για καιρό – πώς ήταν μεταξύ τους;
Ρώτησα την Τζόαν Μπαέζ αν ο Πιτ Σίγκερ αγκάλιαζε τους ανθρώπους, και είπε, «α, πραγματικά όχι. Όχι!». Είπε πως «ήταν τόσο συγκρατημένος», και πως «ήμασταν χίπις και ήμασταν νέοι, αλλά αυτός ήταν πολύ πιο συγκρατημένος από αυτό». Αυτό ήταν ένα διαμάντι για μένα. Μερικές φορές ένα μικρό πράγμα όπως αυτό, το πόσο φυσικό ήταν ας πούμε ένα άτομο, μπορεί να σου δώσει τόσο πολύ υλικό. Είχαμε μια ωραία σκηνή με την Ελ Φάνινγκ που δεν ξέρω αν υπάρχει τελικά στην ταινία: Όταν βλέπει τον Πιτ στο Νιούπορτ και πάει να τον αγκαλιάσει, είναι κάπως αμήχανο μεταξύ μας.
Είναι οι μικρές λεπτομέρειες που μπορείς να ανακαλύψεις για κάποιον. Και αν μπορείς να βρεις έναν τρόπο να τις ενσωματώσεις, ίσως αυτό είναι που σε βοηθάει να συλλάβεις την ουσία του. Είναι ένα διασκεδαστικό παζλ να δουλεύεις πάνω σε όλα αυτά.
Για τη σχέση της ιστορίας του A Complete Unknown με το σήμερα
Νομίζω ότι ένα από τα πράγματα που είπε ο Τζιμ Μάνγκολντ και με το οποίο πραγματικά συνδέθηκα ήταν ότι αν πρόκειται να κάνεις μια ταινία γι’ αυτό το θέμα, πρέπει να πιστέψεις ότι υπάρχει κάτι πιο οικουμενικό σε αυτό από την πραγματική ιστορία αυτών των ανθρώπων. Κι εγώ ο ίδιος, παίρνω πολλή έμπνευση από τους ανθρώπους που συγκρούονταν μεταξύ τους εκείνη την εποχή.
Αν η ταινία προκαλέσει τους ανθρώπους να ψάξουν λίγο βαθύτερα και να διαβάσουν περισσότερα για εκείνη την εποχή, νομίζω ότι και αυτό είναι καλό. Νομίζω ότι υπάρχει κάτι σημαντικό σε σχέση με εκείνη την εποχή, σχετικά με το βαθμό στον οποίο οι καλλιτέχνες πίστευαν πραγματικά ότι η δουλειά τους ήταν ένα μέσο κοινωνικής αλλαγής.
Δεν είμαι σίγουρος ότι το αισθάνομαι αυτό στο πνεύμα της εποχής γύρω από τη λαϊκή κουλτούρα σήμερα και τον τρόπο που ήταν τότε. Αλλά γι’ αυτό είναι ωραίο να επανεξετάζουμε τα πράγματα και είναι ωραίο να καλούμε τους ανθρώπους να ξανασκεφτούν εκείνη τη σύντομη στιγμή.
Για τη ζωή του Πιτ Σίγκερ ως ακτιβιστή
Η ζωή του ως ακτιβιστής είναι τόσο βαθιά και τόσο μακρά. Γεννήθηκε το 1919. Ο φίλος του, Γούντι Γκάθρι, γράφει το τραγούδι This Land is Your Land, το οποίο συχνά εκλαμβάνεται λανθασμένα ως ένα καθαρά πατριωτικό τραγούδι. Στην πραγματικότητα, είναι ένα πολύ ανατρεπτικό τραγούδι, το οποίο περιέχει μια τεράστια κοινωνική κριτική. Αρχίζει να συμμετέχει με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα το 1958, ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που ανταποκρίθηκαν σε αυτό το κάλεσμα.
Και στις αρχές του 2009, τραγουδάει το This Land is Your Land με τον Μπρους Σπρίνγκστιν στην ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα.
Αν σκεφτείς το εύρος της ζωής του μεταξύ του 1919 και του σοσιαλιστικού εργατικού κινήματος της δεκαετίας του ’30 και του ότι μπήκε στη μαύρη λίστα τη δεκαετία του ’50, και ότι ασχολήθηκε με τα πολιτικά δικαιώματα τη δεκαετία του ’60, και όλα όσα έκανε, το εύρος αυτών που είδε και υποστήριξε σε όλες τις δεκαετίες… για μένα το γεγονός ότι έφτασε να τραγουδήσει το τραγούδι του φίλου του στην ορκωμοσία του Ομπάμα είναι τόσο συγκινητικό και απίστευτο.
Για την αντιπάθειά του στο να μαθαίνει το «process» των ηθοποιών
Ως ηθοποιοί απλά κάνουμε τα πράγματα που κάνουμε για να προσπαθήσουμε να συλλάβουμε την ουσία κάποιου, είτε πρόκειται για έναν φανταστικό χαρακτήρα είτε για ένα πραγματικό πρόσωπο. Αλλά εγώ, όλο και περισσότερο, αρχίζω πραγματικά να αποτρέπομαι από αυτό που θα αποκαλούσα εμμονή με την παρασκηνιακή διαδικασία.
Θα το θέσω έτσι. Αν ο Ντέιβιντ Μπλέιν έβγαινε στη σκηνή και έλεγε, θα σας δείξω πώς κάνω ένα μαγικό κόλπο και μετά θα κάνω το κόλπο, θα ζητούσατε τα χρήματά σας πίσω. Θέλεις την έκπληξη και το θαύμα του τρικ. Και νομίζω ότι έχω φτάσει σε ένα σημείο που πραγματικά δεν θέλω να ακούσω πόσο χρόνο πέρασε ένας ηθοποιός στην καρέκλα του μακιγιάζ, ή πόσα βάρη σήκωσε ή πόσα κιλά έχασε.
Πραγματικά δεν θέλω να ξέρω τίποτα γι’ αυτό. Όταν μεγάλωνα, ήθελα να δω μια ταινία επειδή ήθελα να με παρασύρει. Θέλω την ψευδαίσθηση, θέλω μαγεία. Νομίζω ότι έχουμε αποκτήσει υπερβολική εμμονή με το να μιλάμε για το πώς κάναμε τα πράγματα, πριν καν μοιραστούμε τη δουλειά μας με τον κόσμο.
Οι ηθοποιοί κάνουν αυτό που κάνουν και η ελπίδα είναι αυτό να σε παρασύρει και να χάσεις από τα μάτια σου τον ίδιο τον ηθοποιό, και να επενδύσεις σε έναν χαρακτήρα. Αν αυτό πετύχει, τότε το μαγικό κόλπο ήταν επιτυχημένο.
Η ταινία A Complete Unknown κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Feelgood Entertainment.