Δήμαρχος Θήρας: “Περιττή η αποστολή της ΕΜΑΚ – Να μη δημιουργούνται μύθοι για τον σεισμό”

Πλήρη ενημέρωση για την έντονη σεισμική δραστηριότητα που παρατηρείται τις τελευταίες ώρες στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Αμοργό, τη Σαντορίνη και τα γύρω νησιά, παρείχε ο δήμαρχος Θήρας, Αναστάσιος – Νικόλαος Ζώρζος, μιλώντας στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό του νησιού Volcano TV.

Ο κ. Ζώρζος εμφανίστηκε ιδιαίτερα ψύχραιμος – ακόμα και όταν την ώρα της συνέντευξης σημειώθηκε ασθενής σεισμός – τονίζοντας ότι οι κάτοικοι της Σαντορίνης και οι Έλληνες πολίτες πρέπει να ακούνε και να λαμβάνουν υπόψιν τους μόνο τις έγκυρες ενημερώσεις των επιστημόνων.

“Έχουμε την ενεργοποίηση του ρήγματος που βρίσκεται ανατολικά βορειανατολικά της Σαντορίνης και αυτό διαφοροποίησε τα πράγματα. Δεν είναι ηφαιστειακής προέλευσης οι σεισμοί που αισθανόμαστε τώρα, αντιθέτως οι σεισμοί στην Καλδέρα έχουν κοπάσει και έχουμε τους σεισμούς που άλλους αισθανόμαστε και άλλους όχι […] Οι σεισμοί αυτοί είναι μέχρι 4,5 Ρίχτερ, είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με τους επιστήμονες και εκείνοι δεν προβλέπουν έναν πολύ μεγάλο σεισμό, καθώς για να ‘φορτώσει’ το ρήγμα πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια.

Αν υποθέσουμε όμως ότι μπορεί να εκτονωθεί σε λίγες ημέρες και να δώσει έναν σεισμό 6 Ρίχτερ, οι ζημιές που θα πάθουμε δεν θα είναι μεγάλες“, είπε αρχικά ο δήμαρχος του νησιού, αναφέροντας πως τόσο το βράδυ του Σαββάτου όσο και σήμερα το πρωί, συνεδρίασε το Τοπικό Επιχειρησιακό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας (Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π.) του νησιού, παρουσία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, των επικεφαλής παρατάξεων και επιστημόνων, μεταξύ αυτών και του Ευθύμιου Λέκκα, ο οποίος βρίσκεται στη Σαντορίνη.

Στη συνέχεια, ο δήμαρχος τόνισε πως ο σχεδιασμός υπήρχε και πριν τη σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών, και δεν αποφασίστηκε χθες, κατά τη συνεδρίαση των Επιτροπών Σεισμικού Κινδύνου, καλώντας τους πολίτες και τους κατοίκους του νησιού να μην παρασύρονται από δημοσιεύματα με πομπώδεις τίτλος όπως “Η Θηρασιά μετακινήθηκε‘ ή ‘Η Σαντορίνη ‘σηκώθηκε’‘ που το μόνο που κάνουν είναι να προκαλούν τρόμο.

Δεν δίστασε μάλιστα να ασκήσει και κριτική στην Πολιτική Προστασία, χαρακτηρίζοντας περιττή την εντολή για αποστολή της ΕΜΑΚ στο νησί.

“Πιθανώς είναι υπερβολή (σ.σ. τα μέτρα που ελήφθησαν χθες, όπως για παράδειγμα τα κλειστά σχολεία τη Δευτέρα 03/02/2025, που δεν ήταν απόφαση του δήμου) […] Μετά τα γεγονότα στο Μάτι ή τα Τέμπη, υπάρχει μεγαλύτερος φόβος και για αυτό λαμβάνονται πιο αυστηρά μέτρα από αυτά που θα λαμβάναμε πριν […] Το ότι βγήκαν χθες οχήματα της Πυροσβεστικής ή ότι η ΕΜΑΚ έφτασε στο νησί, θεωρώ ότι ήταν εκ του περισσού. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος για όλα τα νησιά ή ότι κινδυνεύουν το ίδιο όλα τα νησιά”.

Μίλησε, επίσης, και για τις κατολισθήσεις που σημειώνονται στην Καλδέρα, αναφέροντας πως τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται και σε περιόδους χωρίς σεισμική δραστηριότητα και κάλεσε τους κατοίκους να αποφεύγουν τις εργασίες στην περιοχή “για παν ενδεχόμενο”, όπως επίσης και οι πισίνες να είναι άδειες, γιατί όπως εξήγησε “δημιουργούν 170 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν που θα έχει χωρίς πισίνα”.

Ο κ. Ζώρζος επανέλαβε πως δεν πρέπει “να μην δημιουργούνται μύθοι” για τον σεισμό, καθησυχάζοντας τους πολίτες ότι δεν υπάρχει φόβος από τα ηφαίστεια, τα οποία “έχουν σταθερό χαρακτήρα και είναι προβλέψιμα”.

Ερωτηθείς αν υπάρχει σχέδιο εγκατάλειψης του νησιού, ο δήμαρχος της Θήρας απάντησε κατηγορηματικά πως δεν υπάρχει κανένα τέτοιο σενάριο, αν και υπάρχουν τα αντίστοιχα σχέδια, όμως “πού έχουν εγκαταλείψει έναν τόπο; Πουθενά! Δεν πρόκειται να γίνει εκκένωση του νησιού, ακόμα και σε έναν ισχυρό σεισμό, εκκένωση δεν θα γίνει“.

Στη Σαντορίνη η ΕΜΑΚ

Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με πληροφορίες του NEWS 24/7 από πηγές του Πυροσβεστικού Σώματος, στο νησί έχουν μεταβεί για προληπτικούς λόγους 10 άτομα από την ΕΜΑΚ και 16 από την ΕΜΟΔΕ (Ειδική Μονάδα Δασικών Επιχειρήσεων), οι λεγόμενοι “κομάντος”, υπό τον φόβο ενός μεγαλύτερου σεισμικού φαινομένου.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, που επιβεβαιώνονται από πηγή του αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος που μίλησε στο NEWS 24/7, έχουν μαζί τους και σκυλιά, σε περίπτωση που χρειαστεί να γίνουν απεγκλωβισμοί.

Σε βίντεο που έχουν αναρτήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και τα οποία εξασφάλισε το NEWS 24/7, άνδρες της ΕΜΑΚ διακρίνονται να στήνουν στρατιωτικές σκηνές σε ανοιχτό γήπεδο.

Όσα γνωρίζουμε για τη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη

Σε άρθρο του στην ιστοσελίδα atlantea.news, ο Κώστας Παπαζάχος, καθηγητής σεισμολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ), παραθέτει τα δεδομένα που έχουμε μέχρι στιγμής και απαντά σε κομβικά ερωτήματα -όπως το ενδεχόμενο εκδήλωσης μεγάλου σεισμού- ξεκαθαρίζοντας πάντως κι αυτός με τη σειρά του πως οι κάτοικοι συνδυάζουν (λανθασμένα) τη σεισμική έξαρση με την πρόσφατη ανακοίνωση, πριν από λίγες ημέρες, από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, σχετικά με τη σεισμοηφαιστειακή κρίση που είναι σε εξέλιξη από τα μέσα Σεπτεμβρίου 2024 στο εσωτερικό της καλδέρας.

1. Πού είναι η σεισμική δραστηριότητα, στη Σαντορίνη ή στο Κολούμπο;

Στη Σαντορίνη συμβαίνουν τώρα δύο διαφορετικά φαινόμενα:

• Έχουμε μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης μία σεισμική δραστηριότητα με μικρούς σεισμούς (με μεγέθη έως ~4), κυρίως στο ρήγμα της Καμένης, από την Παλαιά Καμένη έως τα Φηρά. Η σεισμικότητα αυτή οφείλεται σε παραμόρφωση της βόρειας καλδέρας του ηφαιστείου, ενώ και τα δύο φαινόμενα έχουν ανιχνευθεί έγκαιρα από τα δίκτυα του ΙΜΠΗΣ, το οποίο και ενημέρωσε πρώτο την Ελληνική Πολιτεία. Το φαινόμενο (που είναι ακόμα σε εξέλιξη) είναι παρόμοιο με αυτό του 2011-2012, δηλαδή οφείλεται στο ίδιο ηφαιστειακό κέντρο, και εξελίσσεται όπως και το προηγούμενο, δηλαδή σχετικά αργά (σε βάθος πολλών μηνών).
• Στην περιοχή της Ανύδρου έχουμε μία έντονη σεισμική ακολουθία, η οποία ξεκίνησε το απόγευμα της 26ης Ιανουαρίου 2025 και συνεχίζεται μέχρι και την ώρα. Η ακολουθία αυτή είναι στα ρήγματα της λεκάνης της Ανύδρου, αν και οι αβεβαιότητες δε μας επιτρέπουν να πούμε σε ποιο (ή ποια) ακριβώς ρήγματα είναι.

2. Μπορεί να έχουμε δύο φαινόμενα μαζί σε εξέλιξη; Είναι σύμπτωση;

Η πραγματικότητα είναι ότι δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια. Ξέρουμε ότι οι ίδιες δυνάμεις που προκαλούν την ενεργό τεκτονική (ρήγματα), σχετίζονται και με τα ηφαιστειακά κέντρα. Όμως, ακόμα και αν υπάρχει κάποια μακρινή σύνδεση, πρακτικά τα δύο φαινόμενα είναι ανεξάρτητα στην εξέλιξή τους, το ένα ηφαιστειακό (στην καλδέρα) και το άλλο τεκτονικό (στην Άνυδρο).

3. Τις τελευταίες ημέρες δε βλέπω σεισμούς στην καλδέρα. Έχει σταματήσει η παραμόρφωση στον χώρο της καλδέρας;

Μετά τον πιο ισχυρό σεισμό της 25ης Ιανουαρίου 2025 (Μ=3.8) μέσα στην καλδέρα, έχουμε μία ύφεση στη σεισμικότητα. Αν και δεν είμαστε σίγουροι, είναι πιθανό η μείωση αυτή της σεισμικότητας να είναι παροδική, όπως έγινε και το 2011-2012 τους μήνες Ιούλιο-Σεπτέμβριο. Βασικός λόγος είναι ότι τα άλλα μεγέθη που παρακολουθούμε (παραμόρφωση, θερμοκρασίες, κλπ.) δεν έχουν εμφανώς αλλάξει.

4. Μήπως η σεισμικότητα στην Άνυδρο δείχνει ότι έχει ξυπνήσει και το ηφαίστειο του Κολούμπου;

Από τα διαθέσιμα δεδομένα φαίνεται ότι η σεισμικότητα που βιώνει η Σαντορίνη τις τελευταίες ημέρες δεν είναι στο Κολούμπο, αλλά πιο βορειοανατολικά, στα ρήγματα της λεκάνης της Ανύδρου. Η τυπική σεισμικότητα που συνήθως παρατηρείται στο Κολούμπο είναι πολύ διαφορετική, και περιορίζεται σε ένα κατακόρυφο “σωλήνα” με διάμετρο το πολύ 5 χιλιόμετρα, από επίκεντρα κάτω από το ηφαίστειο (σε βάθη περίπου 5-10 χιλιόμετρα).

Η σεισμική δραστηριότητα που βιώνει η Σαντορίνη συμβαίνει πιο μακριά από το ηφαίστειο του Κολούμπου (προς την Άνυδρο), διαγράφει μία σαφή τεκτονική ζώνη ρηγμάτων με διεύθυνση βορειοανατολικά-νοτιοδυτικά και έχει όλα τα χαρακτηριστικά μίας τυπικής, έντονης σεισμοτεκτονικής δραστηριότητας. Παράλληλα, τα διαθέσιμα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα δύο ηφαιστειακά κέντρα (Σαντορίνη και Κολούμπο) είναι πολύ διαφορετικά, με διαφορετική μικροσεισμικότητα, θερμοκρασίες, κλπ. Παρόλο που για το Κολούμπο οι πληροφορίες είναι πολύ περιορισμένες, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ταυτόχρονης ενεργοποίησης των δύο ηφαιστειακών κέντρων.

5. Αν η σεισμικότητα στην Άνυδρο είναι τυπική (δηλαδή σεισμοτεκτονική), θα γίνει κάποιος ισχυρός σεισμός το επόμενο διάστημα;

Δυστυχώς δεν υπάρχει καμία επιστημονική μεθοδολογία που να διασφαλίζει τη δυνατότητά μας να καταλάβουμε αν μία ακολουθία είναι προσεισμική. Με άλλα λόγια, η επιστημονική κοινότητα (σε παγκόσμιο επίπεδο) δεν ξέρει αν θα ακολουθήσει κάποιος ισχυρός σεισμός. Αυτό που γνωρίζουμε (από τις θαλάσσιες έρευνες) είναι ότι στην περιοχή υπάρχουν μικρά και πιο μεγάλα ρήγματα, κάποια από τα οποία μπορεί να φιλοξενήσουν και ένα σεισμό της τάξης του Μ=6 ή και μεγαλύτερο. Αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ένας τέτοιος σεισμός θα συμβεί, αφού κάθε δραστηριότητα (σε μία σεισμική ζώνη ρηγμάτων) δε σημαίνει (συνήθως) ότι έχουμε και διάρρηξη ολόκληρου του σεισμογόνου ρήγματος.

Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα η δραστηριότητα να συνεχίσει και να “σβήσει” με ανάλογους σεισμούς, να εξελιχθεί δηλαδή σε μία σμηνοσειρά, ή να γίνει κάποιος πιο ισχυρός αλλά όχι πολύ μεγάλος κύριος σεισμός (π.χ. Μ=5), ο οποίος θα ενοχλήσει αλλά δεν θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στη Σαντορίνη. Αυτή η θεμελιώδης επιστημονική αδυναμία είναι και ο λόγος που δεν βασίζουμε την αντισεισμική μας πολιτική στη βραχυπρόθεσμη πρόγνωση (που δεν υπάρχει), αλλά στις αντισεισμικές κατασκευές.

6. Αν δεν ξέρουμε αν θα γίνει ισχυρός σεισμός, γιατί ανακοινώθηκαν μέτρα; Συνηθίζεται η λήψη τέτοιων μέτρων;

Ακριβώς επειδή η εξέλιξη της ακολουθίας είναι άγνωστη, επιβάλλεται να ληφθούν προληπτικά μέτρα. Τα μέτρα αυτά δεν οφείλονται στον “φόβο” ενός μεγάλου σεισμού, παρόλο που μπορεί να έχουμε και έναν ισχυρό σεισμό. Είναι απαραίτητες, λογικές ενέργειες, που γίνονται όταν είναι σε εξέλιξη μία έντονη ακολουθία, ώστε να μην έχουμε επιπτώσεις λόγω πανικού.

Για παράδειγμα, όταν υπάρχει σε εξέλιξη μία ακολουθία όπως αυτή που βιώνει η Σαντορίνη, δεν μπορεί να υπάρχουν συγκεντρώσεις πολλών ατόμων, όχι γιατί εκτιμούμε ότι το κτήριο κινδυνεύει με κατάρρευση, αλλά γιατί με έναν ισχυρό σεισμό μπορεί να προκληθεί πανικός και να έχουμε τραυματισμούς ή και θύματα από την προσπάθεια να εκκενωθεί ο χώρος. Είναι τυπική πρακτική η αποφυγή συναθροίσεων κοινού όταν υπάρχει μία έντονη σεισμική ακολουθία. Οι ίδιοι λόγοι επιβάλλουν προσοχή και στα σχολεία, όπου η διαχείριση των μαθητών είναι πολύ δύσκολη όταν είναι σε εξέλιξη μία σεισμική ακολουθία και τα παιδιά αισθάνονται συνεχώς σεισμικές δονήσεις, ή και σε σημεία με γνωστά προβλήματα βραχοπτώσεων.

Μέτρα και σε Ανάφη, Ίο και Αμοργό

Νωρίτερα, συνεδρίασαν εκ νέου η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και Μείωσης της Σεισμικής Διακινδύνευσης και η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου του ΟΑΣΠ λόγω της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας στη θαλάσσια περιοχή της Ανύδρου, μεταξύ Θήρας και Αμοργού.

Μετά την ενδελεχή εξέταση όλων των μέχρι τώρα δεδομένων, διατυπώθηκε ομόφωνα από όλα τα μέλη των Επιτροπών ότι:

1. Η σεισμική δραστηριότητα εντός της καλδέρας παραμένει σε ύφεση.
2. Η σεισμική ακολουθία εξακολουθεί να είναι αυξημένη το τελευταίο 48ωρο με περισσότερους από 200 σεισμούς στην περιοχή της Ανύδρου, μεταξύ Θήρας και Αμοργού (σεισμοί με μέγιστο μέγεθος το 4,5).
3. Η τρέχουσα σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή της νήσου Ανύδρου οφείλεται σε υποθαλάσσια ρήγματα με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ και δεν σχετίζεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Οι Επιτροπές προτείνουν τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:

1. Τα σχολεία να παραμείνουν κλειστά τη Δευτέρα 03/02/2025 σε Θήρα, Ανάφη, Ίο και Αμοργό.
2. Οι πολίτες θα πρέπει: 

• να αποφεύγουν τις μεγάλες συναθροίσεις εντός κτιρίων.
• να αποφεύγουν την προσέγγιση σε εγκαταλελειμμένα κτίρια.
• να αποφεύγουν την πρόσβαση και παραμονή στα λιμάνια Αμμουδίου, Αρμένης, Κόρφου και Παλαιού Λιμένα Φηρών.
• να προχωρήσουν σε άρση επικίνδυνων στοιχείων μη δομικής τρωτότητας στα κτίριά τους και στο άδειασμα των υδάτων στις κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες).
• να επιλέγουν ασφαλείς διαδρομές κατά τη μετακίνησή τους μέσα στον αστικό ιστό και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, ιδιαίτερα στα σημεία που υπάρχουν έντονες μορφολογικές κλίσεις και είναι πιθανόν να εκδηλωθούν κατολισθητικά φαινόμενα.
• να υπάρχει άμεση απομάκρυνση από τις παράκτιες περιοχές, σε περίπτωση ισχυρής σεισμικής δόνησης.

Οι Επιτροπές θα συνεδριάσουν εκ νέου το μεσημέρι της Δευτέρας.

Σημειώνεται ότι την κοινή συνεδρίαση των δύο επιτροπών συγκάλεσε εκ νέου ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας. Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, παρουσία του υπουργού Βασίλη Κικίλια, του υφυπουργού Ευάγγελου Τουρνά, του ΓΓ Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Παπαγεωργίου, καθώς και εκπροσώπων της ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος.

Σε ό,τι αφορά στην ενημέρωση των πολιτών σε θέματα αντισεισμικής προστασίας, περισσότερα στοιχεία μπορούν να αναζητηθούν στους δικτυακούς τόπους του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (www.oasp.gr) και του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (www.civilprotection.gr).