Γερμανία: Ο Μερτς άνοιξε τις “πύλες της κολάσεως” για την ακροδεξιά

Ο Φρίντριχ Μερτς, επικρατέστερος υποψήφιος για την καγκελαρία στη Γερμανία, φαίνεται να ποντάρει σε μια τολμηρή στρατηγική: ότι, παρά το ναζιστικό παρελθόν της χώρας, οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν διαφέρουν και τόσο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Τη στιγμή που τα παραδοσιακά κόμματα σε όλη την Ευρώπη δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς, ο Μερτς προχωρά σε μια ριψοκίνδυνη κίνηση: αντί να διατηρήσει το αυστηρό μεταπολεμικό ανάχωμα απέναντι στην άκρα δεξιά, επιλέγει να πείσει τους Γερμανούς ότι ο ίδιος και το συντηρητικό κόμμα είναι αποφασισμένοι να σκληρύνουν τη στάση τους στο μεταναστευτικό.

Ο Μερτς και το κόμμα του επιχείρησαν την περασμένη εβδομάδα να περάσουν από το κοινοβούλιο μια σειρά αυστηρών μέτρων για τους αιτούντες άσυλο, με τη στήριξη της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Η κίνηση αυτή, που έσπασε ένα μεταπολεμικό πολιτικό ταμπού, έθεσε υπό αμφισβήτηση το «τείχος προστασίας» της Γερμανίας απέναντι στην άκρα δεξιά.

Παρότι η προσπάθεια δεν στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία, ο Μερτς εμφανίζεται αποφασισμένος να συνεχίσει στο ίδιο μονοπάτι. Υποστηρίζει, μάλιστα, ότι το περιστατικό ανέδειξε τις πραγματικές θέσεις των κομμάτων στο «καυτό» ζήτημα της μετανάστευσης.

«Πότε θα έπρεπε να γίνει ένα τέτοιο ξεκαθάρισμα, αν όχι τρεις εβδομάδες πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές;» δήλωσε σε δημοσιογράφο κατά τη διάρκεια προεκλογικής του περιοδείας στο Ζάουερλαντ, στη δυτική Γερμανία. «Τώρα υπάρχει σαφήνεια» πρόσθεσε. «Δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερα».

Ωστόσο, η πραγματικότητα μπορεί να αποδειχθεί διαφορετική: εκείνοι που ίσως κερδίσουν περισσότερο από αυτή τη στρατηγική δεν είναι οι συντηρητικοί του Μερτς, αλλά η ίδια η ακροδεξιά.

«Πύλες της κολάσεως»

Καθώς η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος σε όλη την Ευρώπη με αιχμή του δόρατος την αντι-μεταναστευτική ρητορική, η βούληση των συντηρητικών κομμάτων να τηρούν αποστάσεις από τα ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα αρχίζει να υποχωρεί – από την Αυστρία μέχρι την Ολλανδία. Ο Φρίντριχ Μερτς στοιχηματίζει ότι η Γερμανία δεν αποτελεί εξαίρεση, παρά το σκοτεινό της παρελθόν, και ότι οι συντηρητικοί του δεν πάνε ενάντια στο ρεύμα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα βρεθούν δίπλα στην ακροδεξιά σε σκληρά μεταναστευτικά μέτρα.

Ωστόσο, όπως γράφει το Politico, πολλοί Γερμανοί φαίνεται να διαφωνούν. Η απόπειρα του Μερτς – για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας – να περάσει μια μη δεσμευτική πρόταση στηριζόμενος στις ψήφους του ακροδεξιού AfD, προκαλεί οργή. Η πρόταση προέβλεπε την απόρριψη αιτούντων άσυλο στα σύνορα, πυροδοτώντας σφοδρές αντιδράσεις.

Την Παρασκευή, οι συντηρητικοί του Μερτς το επιχείρησαν ξανά, αυτή τη φορά με ένα νομοσχέδιο, όμως απέτυχαν να το περάσουν, παρά τη σχεδόν ομόφωνη στήριξη του AfD – μια ταπεινωτική ήττα για τον επικρατέστερο υποψήφιο καγκελάριο.

Η στρατηγική του Μερτς δεν πέρασε αψήφιστα. Το Σαββατοκύριακο, δεκάδες χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους σε μεγάλες πόλεις για να διαδηλώσουν κατά της χαλάρωσης του μεταπολεμικού «τείχους προστασίας» απέναντι στην άκρα δεξιά.

«Ο Μερτς δεν είναι πλέον αξιόπιστος», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ενώ ο υποψήφιος των Πρασίνων για την καγκελαρία, Ρόμπερτ Χάμπεκ, χαρακτήρισε την τακτική του Μερτς «απόλυτη αποτυχία» και τον ίδιο «ακατάλληλο για την καγκελαρία».

Σε μια θυελλώδη συνεδρίαση της γερμανικής βουλής, ο Ρολφ Μιούτσενιχ, υψηλόβαθμο στέλεχος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), κατηγόρησε τον Μερτς ότι «ανοίγει τις πύλες της κολάσεως» και τον κάλεσε να αντλήσει διδάγματα από τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Υπενθύμισε πως η αποτυχία της οδήγησε στην άνοδο των ναζί εξαιτίας της «έλλειψης ενότητας μεταξύ των δημοκρατικών δυνάμεων».

Ο Μερτς, από την πλευρά του, επιμένει πως δεν συνεργάζεται με την ακροδεξιά AfD, αλλά επιχειρεί απλώς να προωθήσει μέτρα που στηρίζουν οι συντηρητικοί, ανεξαρτήτως του ποιοι άλλοι τα υπερψηφίζουν. Την ίδια ώρα, διαβεβαιώνει πως – σε αντίθεση με άλλους Ευρωπαίους συντηρητικούς – δεν προτίθεται να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με την ακροδεξιά.

Αν τηρήσει τη δέσμευσή του, το πιθανότερο είναι πως θα αναγκαστεί να αναζητήσει κυβερνητικό εταίρο μεταξύ των κεντροαριστερών κομμάτων – τα οποία όμως εμφανίζονται εξοργισμένα με τις πολιτικές του μεθοδεύσεις.

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο μόνος τρόπος να ανακοπεί η άνοδος του AfD είναι να περιοριστεί δραστικά η μετανάστευση. «Αν τα κεντροαριστερά κόμματα δεν στηρίξουν τα μέτρα μας, θα το κάνουμε με τη βοήθεια της ακροδεξιάς» έχει διαμηνύσει.

Οι περισσότεροι συντηρητικοί φαίνεται πως στοιχίζονται πίσω του.

Ο Γιούργκεν Χαρντ, βουλευτής του κόμματος του Μερτς (CDU), αμφισβητεί ανοιχτά την πολιτική απομόνωσης της ακροδεξιάς AfD, υποστηρίζοντας ότι το λεγόμενο «τείχος προστασίας» απέναντί της είναι μια απολύτως ακατάλληλη στρατηγική.

«Η στάση πολλών στην αριστερά είναι ότι πρέπει να αποκλείσεις και να περιθωριοποιήσεις αυτούς τους ανθρώπους. Αυτό είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη προσέγγιση», δήλωσε στο POLITICO.

Και προειδοποίησε: «Πίσω από το τείχος προστασίας, η φωτιά συνεχίζει να μαίνεται».

Η «αποκαθήλωση» του Μερτς

Ο Μερτς μπορεί να διατηρεί σημαντική στήριξη εντός του κόμματός του, όμως η πρόσφατη παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ ανέδειξε το βαθύ ρήγμα στους κόλπους των συντηρητικών. Η πρώην καγκελάριος χαρακτήρισε «λάθος» τη στάση του Μερτς να αποδεχθεί τη στήριξη της ακροδεξιάς, επιβεβαιώνοντας τις εσωκομματικές αντιδράσεις.

Η διάσταση απόψεων αποτυπώθηκε ξεκάθαρα την Παρασκευή, όταν 12 βουλευτές του CDU αρνήθηκαν να στηρίξουν το μεταναστευτικό νομοσχέδιο που προωθούσε ο Μερτς με τη βοήθεια του AfD, οδηγώντας στην αποτυχία του.

Παρόλα αυτά, ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών δεν φαίνεται διατεθειμένος να αλλάξει στρατηγική. Από το 2022, όταν ανέλαβε την ηγεσία, έχει στρέψει το κόμμα δραστικά προς τα δεξιά, επιχειρώντας σε πολλές περιπτώσεις να αποδομήσει την κληρονομιά της Μέρκελ, την οποία κατηγορεί ότι με τις φιλελεύθερες μεταναστευτικές πολιτικές της άνοιξε τον δρόμο για την άνοδο του AfD.

Ίσως, μάλιστα, η κριτική της πρώην καγκελαρίου να εξυπηρετεί τον ίδιο τον Μερτς, καθώς προσπαθεί να διεκδικήσει τους δεξιούς ψηφοφόρους του AfD. Παρά τις προσπάθειές του να διαφοροποιηθεί, τα ακροδεξιά κόμματα εξακολουθούν να τον εντάσσουν στην ίδια «παραδοσιακή» πολιτική κατηγορία με τη Μέρκελ, επιμένοντας ότι μόνο το AfD αποτελεί «την πραγματική αντι-μεταναστευτική δύναμη».

Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στη συνεδρίαση του CDU στο Βερολίνο τη Δευτέρα, όπου αναμένεται να φανεί εάν οι εσωκομματικές εντάσεις θα οξυνθούν. Ο Μερτς προχωρά ακάθεκτος, επιδιώκοντας την ψήφιση δέσμης αντιμεταναστευτικών μέτρων – των ίδιων που στήριξε το AfD στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα – ως μέρος του προγράμματος του κόμματος για τις εκλογές.

Ο ίδιος πιστεύει ότι η σκληρή του γραμμή στο μεταναστευτικό θα φέρει περισσότερους ψηφοφόρους στη συντηρητική συμμαχία του CDU/CSU, η οποία παραμένει στο 30% στις δημοσκοπήσεις, αλλά δείχνει στάσιμη ή σε ελαφρά πτώση. Αντίθετα, το AfD καταγράφει 21% και συνεχίζει να ενισχύεται τις τελευταίες εβδομάδες.

Τελικά, όμως, η στρατηγική του Μερτς ενδέχεται να του κοστίσει ψήφους αντί να τις κερδίσει. Από τη μία, οι κεντρώοι ψηφοφόροι αποστασιοποιούνται, δυσαρεστημένοι από την αποδυνάμωση του «τείχους προστασίας» απέναντι στην ακροδεξιά. Από την άλλη, οι πιο δεξιοί ψηφοφόροι δεν φαίνεται να πείθονται, θεωρώντας ότι οι σκληρές αντι-μεταναστευτικές υποσχέσεις του Μερτς δεν θα υλοποιηθούν ποτέ, καθώς μια μελλοντική κυβέρνησή του θα εξαρτάται από τη συνεργασία με το SPD ή τους Πράσινους.

Η τακτική του, δε, ίσως γυρίσει μπούμερανγκ, ευνοώντας περισσότερο την ακροδεξιά παρά τους συντηρητικούς. Το AfD εκμεταλλεύτηκε την αποτυχία του Μερτς να περάσει το μεταναστευτικό νομοσχέδιο την Παρασκευή, παρά τη στήριξη της ακροδεξιάς, παρουσιάζοντάς το ως απόδειξη ότι οι συντηρητικοί είναι ανίκανοι να φέρουν πραγματικές αλλαγές – και ως σημάδι πολιτικής αδυναμίας του ίδιου του Μερτς.

«Αυτή ήταν η αποκαθήλωση του Φρίντριχ Μερτς ως υποψήφιου καγκελαρίου», δήλωσε η Άλις Βάιντελ, υποψήφια καγκελάριος της AfD, αμέσως μετά την ψηφοφορία. «Η πραγματική πολιτική αλλαγή και η στροφή στο μεταναστευτικό μπορούν να έρθουν μόνο με την Εναλλακτική για τη Γερμανία», πρόσθεσε.

Και δεν σταμάτησε εκεί.

«Ο Φρίντριχ Μερτς πήδηξε μέσα σαν τίγρης», είπε ειρωνικά, «και κατέληξε σαν χαλί δίπλα στο κρεβάτι».