Είδαμε τον Πορτοκάλογλου στο Μέγαρο – Το ντουέτο με τον γιο του, η Σπίθα και η ατέλειωτη Δίψα

Την αποκάλεσαν “τολμηρή” πρόταση και πέτυχε. Όταν ακούς “συναυλία του Νίκου Πορτοκάλογλου” συνήθως σκέφτεσαι ότι λικνίζεσαι σε ανοικτό χώρο, είναι καλοκαίρι, είσαι με παρέα και αναπολείς περασμένες δεκαετίες της ζωής σου. Αυτή τη φορά, ακούσαμε Πορτοκάλογλου στο Μέγαρο Μουσικής, με ορχηστρικό μελωδικό οίστρο, με περίπου 20 άτομα επί σκηνής, και τελείως διαφορετικές ενορχηστρώσεις.

Η ιδέα του Πορτοκάλογλου να περάσει στον κόσμο έναν διαφορετικό, μικτό ήχο που δεν έχουμε συνηθίσει στην 40χρονη διαδρομή του, πέτυχε. Ξεκίνησε και τελείωσε με το γνωστό “Δεν είναι η δόξα δεν είναι τα λεφτά είναι του δρόμου η χαρά” και φύγαμε “χορτάτοι” τόσο από μουσική όσο και από μηνύματα… απαντοχής.

Η ισχύς εν τη ενώσει… και ο Πορτοκάλογλου έστησε ένα πρόγραμμα όπου όλοι οι συντελεστές ήταν υπέροχοι. Μαζί του τέσσερις εξαιρετικοί ερμηνευτές που ξεχώρισε από το τηλεοπτικό “Μουσικό Κουτί”: η Ανδριάνα Αχιτζάνοβα, ο Θοδωρής Κοτονιάς, η Μαρία Παπαγεωργίου και ο βετεράνος παραδοσιακός τραγουδιστής “είδωλο” Κώστας Τζίμας. Και αυτή είναι μόνο η αρχή.

Οι πάλαι ποτέ και πάντα “Ευγενείς Αλήτες” και ο σταθερός συνεργάτης του Πορτοκάλογλου Βύρωνας Τσουράπης “συνόδευσαν” το κουαρτέτο εγχόρδων “Ηχώ”, μια τετράδα από σπουδαίους παραδοσιακούς σολίστες και το φωνητικό γυναικείο σύνολο της Ναταλίας Λαμπαδάκη. Όλος αυτός ο κόσμος ανέβηκε στη σκηνή της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη και το αποτέλεσμα ήταν αρμονικό και ισορροπημένο.

Ο Πορτοκάλογλου σαν κεντρικός αφηγητής και ερμηνευτής μοιράστηκε σκέψεις πάνω στα τραγούδια, το πώς γράφτηκαν και τι σημαίνουν για τη διαδρομή του που μετά από 40 χρόνια τον έφερε στο σήμερα. Μέσα από απογοητεύσεις αλλά και χαρές, βρίσκεται σήμερα απέναντί μας με βιολιά, ηπειρώτικα και διάθεση για ιστορίες. Τριγύρω του σαν Μούσες “κάθονταν” οι κιθάρες του, πανέτοιμες για κάθε του τραγούδι.

Νίκος Πορτοκάλογλου – “Δεν είναι η δόξα δεν είναι τα λεφτά” και “Βαλκανιζατέρ”

Η συγκεκριμένη συναυλία, όπως μας είπε ο Πορτοκάλογλου, είναι ένας σταθμός πολύ ξεχωριστός στο ταξίδι του, καθώς είναι η πρώτη φορά που “παίζει” με τα τραγούδια του, αφήνοντάς τα σε μια τόσο πλούσια, ετερόκλητη ορχήστρα, που περιέχει όλα τα αγαπημένα του ηχοχρώματα. “Στέκομαι εδώ στη μέση, ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Για να εξερευνήσουμε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και να μπλέξουμε τις φωνές μας και τις γραμμές μας”.

Το “Μπλέξαν οι γραμμές μας” μας πάει πίσω στους Φατμέ και την ερμηνεία της Χάρις Αλεξίου, αλλά αν κάποιος τον ρωτούσε ποιο θα ήταν το ένα και μοναδικό τραγούδι που θα ήθελε να σωθεί από τα δικά του, ενώ τα άλλα θα εξαφανιστούν, θα διάλεγε το “Ταξίδι” των Φατμέ – το οποίο δεν γνωρίσαμε καν από την εισαγωγή, που έγραψε εκ νέου ο εξαιρετικός Στέλιος Φραγκούς.

“Μετά τη διάλυση των Φατμέ, μετά το ‘89, όλος εκείνος ο κόσμος που είχε αγαπήσει το συγκρότημα μού γύρισε την πλάτη. Αυτή ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ερωτική απογοήτευση που έχω ζήσει και το μεγαλύτερο σε διάρκεια τεστ κοπώσεως και αντοχής, γιατί κράτησε μέχρι το ‘96 όπου έβγαλα τον Άσωτο Υιό και άρχισε ο κόσμος σιγά σιγά να ξανάρχεται, μετά από επτά χρόνια μοναξιάς. Οπότε όπως καταλαβαίνετε αυτό ήταν γιορτή για μένα.” Εκεί έγραψε το “Πού ήσουνα φως μου”.

Στο “Όλα αλλάζουν” τον ακούμε να τραγουδάει για τον χρόνο που τρέχει σαν τοπίο από τα παράθυρα του τρένου (αυτή η λέξη δεν θα είναι ποτέ η ίδια μετά από τα Τέμπη), για τους φίλους που χάθηκαν και για τα παιδιά που μεγάλωσαν και παίρνουν το τιμόνι.

Το τραγούδι που “συναντιέται ο Διόνυσος με δερβίσηδες σε περιδίνηση”, από την εποχή που διάβαζε μετά μανίας την ποίηση του Πέρση ποιητή Τζελαλεντίν Ρουμί, είναι το “Δως μου να πιω“. ¨Ηταν άλλωστε η εποχή της “δίψας”.

Και άλλη μια ιστορία από τις πολλές που ακούσαμε ήταν πώς γράφτηκε το “Δεν μας συγχωρώ”. “Ένα βράδυ ήρθε σπίτι ένας φίλος σε κακά χάλια και ήθελε να μου πει τον πόνο του γιατί είχε χωρίσει με τη γυναίκα του. Όπως καταλαβαίνετε ξενυχτήσαμε μιλώντας και πήγα για ύπνο με μαύρη καρδιά. Με τη γυναίκα μου, που έλειπε ταξίδι εκείνες τις μέρες, είχαμε περάσει μια παρόμοια φάση πριν λίγο καιρό. Και το σώσαμε στο τσακ. Ξύπνησα λοιπόν το πρωί στο άδειο σπίτι και με ένα μυστήριο τρόπο είχα μπει στο ρόλο του φίλου μου. Έπαιζα σε μια ταινία ολοζώντανη, όπου το δικό μου happy end δεν υπήρχε, και η γυναίκα μου με είχε εγκαταλείψει. Έτσι γράφτηκε το ‘Δεν μας συγχωρώ’.”

Κι επειδή όπως λέει και ο Σαββόπουλος “ο άνθρωπος όταν λέει ιστορίες από τη ζωή του γίνεται πιο αληθινός” ο Πορτοκάλογλου μάς είπε άλλη μία. Ότι η κόρη του τον μαλώνει που δεν παίζει στις συναυλίες του το αγαπημένο της τραγούδι. “Λέει πως το αγαπάει γιατί έχει γραφτεί κατευθείαν από το ασυνείδητο χωρίς να περάσει από το μυαλό μου” και είναι το τραγούδι “Δίνη”, που έπαιξε για πρώτη φορά λάιβ. Ο ένας τραγουδιστής δίνει τη σκυτάλη στον άλλον, η χορωδία ακούγεται “γκόσπελ” και ο Θοδωρής Κοτονιάς βγαίνει στη σκηνή.

Όταν ένας μοναχικός, ερωτευμένος αστροναύτης ψάχνει τον χαμένο του πλανήτη και στο τραγούδι συναντιούνται οι Μικρασιάτες ρεμπέτες με τον Ντέιβιντ Μπάουι δημιουργώντας τα Διαστημικά Ζεϊμπέκικα … γεννιέται το κομμάτι “Αστροναύτης” που επίσης δεν έχουμε ξανακούσει λάιβ.

Αφού μετρήσαμε τα κύματα, στο δεύτερο μέρος ήρθαν πολύ ενδιαφέρουσες στιγμές.  “Μετά από 40 χρόνια έχω καταλάβει ότι στην Ανατολή μ’ αρέσει να ταξιδεύω στα όνειρα μου, αλλά στη Δύση θέλω να ζω στον ξύπνιο μου. Αυτή η κρίση μας ανάγκασε να την κατηγορούμε, γιατί μπορούμε. Γιατί ακόμα μας δίνει αυτό που θεωρούμε αυτονόητο, την ελευθερία του λόγου δηλαδή. Και σκέφτομαι τελευταία με όλα αυτά που συμβαίνουν στην Αμερική και στην Ευρώπη, ότι η δημοκρατία είναι λίγο σαν την υγεία που όσο την έχουμε θεωρούμε αυτονόητη, δεδομένη. Πρέπει να την χάσουμε για να καταλάβουμε ότι είναι το πολυτιμότερο αγαθό” μας λέει ο Πορτοκάλογλου.

Και μετά έρχεται η “κρυφή σου η ατέλειωτη δίψα” και τα ξεχνάμε όλα αυτά για τη Δύση, όταν στη σκηνή ανεβαίνει ξυπόλυτη η κοκκινομάλλα νεραΐδα που λέγεται Μαρία Παπαγεωργίου. Από τις αγαπημένες μας στιγμές όταν η Μαρία (που την επόμενη βραδιά βρέθηκε στο ΣΕΦ και τραγούδησε στο αφιέρωμα για τον Θάνο Μικρούτσικο) ερμήνευσε τα “Δεν είν’ αργά”, “Υπάρχει λόγος σοβαρός” και τον “Ταχυδρόμο” παίζοντας και κιθάρα.

Το τραγούδι “Σπίθα” με τον γιο του Λευτέρη Πορτοκάλογλου

Δύο ήταν οι εκπλήξεις της βραδιάς. Η μία ήταν όταν ανέβηκε στη σκηνή ο γιος του Νίκου Πορτοκάλογλου, Λευτέρης, που ακολουθεί τη δική του πορεία στον χώρο της μουσικής, αλλά ασχολείται με την urban pop. Μαζί τραγούδησαν τη “Σπίθα” ένα τραγούδι που θα περιλαμβάνεται στη νέα του δισκογραφική δουλειά του Πορτοκάλογλου.

Το τραγούδι στέλνει ένα μήνυμα για τη θαυματουργή σπίθα που μας κρατάει ζωντανούς και δημιουργικούς, τη σπίθα που μας ενώνει.: «Μια σπίθα ζωντανή μέσα στην καταιγίδα, μες στο χειμώνα τον βαρύ, η μόνη μας ελπίδα…». Ο Λευτέρης ξεναβγήκε στη σκηνή στο φινάλε της βραδιάς, όπου τραγούδησαν όλοι οι συντελεστές το Βαλκανιζατέρ.

Η δεύτερη έκπληξη ήταν η ερμηνεία του συγκλονιστικού Κώστα Τζίμα – από τον Ρωμανό, δήμου Δωδώνης – ενός τραγουδιστή που κουβαλάει όλο το πλούτο, τη δύναμη και την ευαισθησία της ηπειρώτικης παράδοσης. Μια φωνή που έτριξε τα μικρόφωνα της αίθουσας και μετέφερε τη λεβεντιά και όλα τα συναισθήματα των ηπειρώτικων, που τελικά είναι ύμνοι στη ζωή.

Διακτινισμένοι στην πλαστική καρέκλα στο πανηγύρι του χωριού, επιστρέφουμε οδεύοντας προς το τελικό διονυσιακό κρεσέντο. Περνάμε από το παπακαλιατικό “Να με προσέχεις”, στο “Αχ, θάλασσά μου σκοτεινή” και καταλήγουμε στο “Τα καράβια μου καίω” – ένα τραγούδι που ο Πορτοκάλογλου έγραψε όταν σκεφτόταν σοβαρά να παρατήσει τη μουσική και να πάει σε κανά νησί να… μονάσει. Προσπαθούσε να πείσει τον μισό του εαυτό. Ο άλλος μισός έγραψε τους στίχους:

Από πείσμα και τρέλα θα ζω
σε τούτη τη χώρα
ώσπου να ‘βρω νερό
γιατί ανήκω εδώ…

Όσα τραγούδια περιμέναμε, τα ακούσαμε. Τη μεγάλη διαφορά έκαναν οι νέες ενορχηστρώσεις, με τα βιολιά να προσδίδουν μια ονειρική διάσταση σε κάποια κομμάτια και τη χορωδία να “γεμίζει” το αποτέλεσμα, μεταμορφώνοντάς το σε πολυφωνική θύελλα.

Στο φινάλε βλέποντας τη σκηνή γεμάτη νέους μουσικούς που κατάφεραν με όρεξη να μας σηκώσουν όρθιους στο Μέγαρο και να χορέψουμε μπροστά από τα καθίσματα ήρθε στο μυαλό κάτι που είχε μοιραστεί ο Πορτοκάλογλου σε παλαιότερη συνέντευξή του στο News 24/7. Οι νέοι σήμερα είναι γεμάτοι αβεβαιότητες και καχυποψία, γι αυτό και τον συγκινούν εκείνοι που δεν το βάζουν κάτω και το παλεύουν. Αυτή η βραδιά ήταν μια στιγμούλα στον χρόνο, όπου, παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, η μουσική και η δημιουργία έγιναν μια χαραμάδα φως στον γεμάτο ανασφάλεια κόσμο μας.