ΜΙΑ ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕΙ ΤΟ ΣΑΡΑΚΗΝΙΚΟ

Και να μην έχουμε πατήσει το πόδι μας στη Μήλο, έχουμε δει φωτογραφίες από την παραλία Σαρακήνικο. Εν τω μεταξύ, δεν είμαστε μόνο εμείς -οι Έλληνες- που έχουμε θαυμάσει τα κέφια της φύσης σε αυτήν τη γωνιά της χώρας.

Οι λήψεις είναι στις πιο διάσημες της Ελλάδας σε όλον τον πλανήτη, που θα είχε ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αντιδράσει στην είδηση ότι εγκρίθηκε οικοδόμηση πολυτελούς ξενοδοχείου στο μοναδικού φυσικού κάλλους σημείο με τα λευκά πετρώματα ηφαιστειακής προέλευσης που δεν ανήκει στο δίκτυο Natura.

Όταν έγιναν αντιληπτές από τους τοπικούς φορείς οι εξελίξεις, ερεύνησαν το ζήτημα και διαπίστωσαν πως είχαν εκδοθεί οι σχετικές άδειες, νομίμως. Ήταν νόμιμες εξαιτίας ενός κενού που δημιουργήθηκε στο νόμο όταν οι κυβερνώντες αποφάσισαν πως ήλθε η ώρα να ξεχάσουμε τις παραλίες και τους αιγιαλούς ως δημόσιο αγαθό.

Κάτι που έγινε πέρυσι.

Ο ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΚΑΤΗΡΓΗΣΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ

Toν Μάρτιο του 2024 πέρασε ένας νέος νόμος, σχετικά με τις παραλίες και τον αιγιαλό. Για πρώτη φορά από το 1940 δεν ορίζονται με σαφήνεια ως δημόσια αγαθά. Έκτοτε, οι παραλίες δεν κατοχυρώνονται ως δωρεάν δημόσιο αγαθό, αλλά ως οικόπεδα προς πώληση, καθώς δίνεται προτεραιότητα στην «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας και στο βωμό αυτής αλλάζουν έννοια οι όροι ‘αιγιαλός’ και ‘παραλία’.

Επίσης, αφαιρείται η ρητή αναγνώριση του παράκτιου χώρου ως «δημόσιας κτήσης».

Το NEWS 24/7 είχε αναδείξει το θέμα, όταν προέκυψε, με τη βοήθεια της Σοφίας Αυγερινού Κολώνια, αρχιτεκτόνισσας, ομότιμης καθηγήτριας στον Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας, στη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ. 

Είχε πει πως πρακτικά από τον περασμένο Μάρτιο έπρεπε να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για τη δόμηση πάνω στο κύμα. Το βασικό ερώτημα που είχε τεθεί στην κυρία Κολώνια ήταν αν μπορεί να χτίσει πάνω στην παραλία όποιος έχει λεφτά.

Η απάντηση είναι η εξής:

«Περίπου ναι. Στην πραγματικότητα, με αυτόν τον τρόπο “απελευθερώνεται” η χρήση των παραλιών. Όπως λένε οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και ο Σύλλογος Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), μέσω αυτής της κατάργησης αυξάνεται ο χώρος που περιέρχεται στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου για να τον διαχειρίζεται κατόπιν, κατά περίπτωση και μετά τον ιδιωτικοποιεί.

Με την κατάργηση της αδόμητης ζώνης των 30 μέτρων, οι παραλίες περιέρχονται σε ιδιοκτησία δημοσίου, με το ΤΑΫΠΕΔ να μπορεί να τις διαχειριστεί όπως θέλει. Έως τώρα δεν υπήρχε ιδιοκτησία δημοσίου στις παραλίες.

«Τώρα η Ελλάδα πουλάει κυριολεκτικά γη και ύδωρ, αφού καταργώντας το ελάχιστο πλάτος της παραλίας χωρίς δόμηση, ανοίγει το δρόμο σε πράξεις οριοθέτησης παραλίας που επιτρέπουν τη δόμηση κυριολεκτικά επάνω στο κύμα».

Διευκρινίζεται πως ο συγκεκριμένος νόμος εκπονήθηκε από τον υπουργείο Οικονομικών που δεν ασχολήθηκε με πολεοδομικά ζητήματα και ως εκ τούτου δεν επηρέασε κάποια διάταξη που αφορά τους όρους δόμησης.

Για πρώτη φορά είδαμε τον όρο «απάτητες παραλίες», στο γενικότερο πλαίσιο μιας συνθήκης που απειλεί την ποιότητα των παραλιών και έχει τεράστια επιβάρυνση στο φυσικό περιβάλλον «μέσω της εκτεταμένη ρύπανση και υποβάθμιση της ποιότητας των θαλασσών μας. Απομειώνεται και έτσι εξαφανίζονται τα πολύτιμα λιβάδια της Ποσειδωνίας, που εξασφαλίζουν το αναγκαίο οξυγόνο και τη βιωσιμότητα της θαλάσσιας πανίδας».

Η αρχιτέκτων μηχανικός-πολεοδόμος και βουλευτής Ευβοίας, Γιώτα Πούλου είχε επισημάνει σε ομιλία της στην Ολομέλεια της Βουλής πως ο νέος νόμος κατάργησε το δικαίωμα των πολιτών στη χρήση μικρών αιγιαλών «μικρές, απομονωμένες παραλίες, πολύτιμα οικοσυστήματα που έως τώρα δεν ήταν αντικείμενα που διατίθενται προς εμπορική εκμετάλλευση. Εισήχθη νέα εξαίρεση που προβλέπει την παραχώρηση απλής χρήσης χωρίς δημοπρασία σε «μικρούς» αιγιαλούς σε περιπτώσεις όμορων ξενοδοχειακών καταλυμάτων».

«Χαρίζονται οι μικροί αιγιαλοί στους αγαπημένους επενδύτες της κυβέρνησης. Κυριολεκτικά, τους δίνουν γη και ύδωρ».

Στα των απάτητων παραλιών, η κυρία Πούλου εξήγησε ότι «θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και θα απαγορεύονται τα ομπρελοκαθίσματα.

Δεν ξέρουμε σε τι αντιστοιχεί ο ορισμός “απάτητες παραλίες”. Δεν υπάρχει ευθεία αντιστοιχία απάτητων παραλιών και αιγιαλών με τις περιοχές Natura. Έχουμε διακριτό τμήμα που βρίσκεται εντός της περιοχής Natura. Κάπου έχουν οριστεί, χωρίς να υπάρχει χαρτογράφηση.

Eίναι ενωσιακή υποχρέωση να απαγορεύεται το οτιδήποτε σε περιοχές Νatura. Ωστόσο, ο νόμος αυτός λέει πως μπορείς να κάνεις διάφορα, αρκεί να πάρεις σχετική άδεια. Ενώ προστατεύονται παραλίες και αιγιαλοί μόνο εντός του δικτύου Natura (τουλάχιστον στα χαρτιά), αγνοούνται τα υπόλοιπα καθεστώτα προστασίας».

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ ΤΟΥ ΣΑΡΑΚΗΝΙΚΟΥ

Το NEWS 24/7 επικοινώνησε με τον Μιχάλη Πετρονικολό, γενικό γραμματέα του Δήμου Μήλου, που αποσαφήνισε την κατάσταση. Όπως είπε «τα νησιά έχουν τίτλους ιδιοκτησίας 100ετιας και πλέον. Φτάνουν μέχρι το κύμα. Δεν υπάρχει πλήρης χάραξη του Αιγιαλού και σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει το εύρος του παλαιού αιγιαλού: κάνεις επαναχάραξη χωρίς απαλλοτρίωση, εάν ο Αιγιαλός έχει ζώνη 10 μέτρων με παραλία.

Εδώ είναι πολύ συγκεκριμένα τα όρια του αιγιαλού και φτάνουν οι ιδιοκτησίες μέχρι τα βράχια. Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι είναι ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και τα βράχια.

«Το ίδιο το κράτος, με την πρόσφατη απόφαση (176/2023) ακύρωσε ως αντισυνταγματικές διατάξεις του νόμου που όριζαν την παραλία. Όταν η διάταξη ακυρώνεται ως αντισυνταγματική, παύει να υπάρχει και δημιουργείται κενό νόμου».

Υπάρχει λοιπόν, κενό νόμου. Το νομοθετικό σώμα θα έπρεπε να τοποθετηθεί και να δημιουργήσει διάταξη και ρύθμιση, με βάση το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο πλαίσιο της προάσπισης και της προστασίας περιοχών όπως είναι το Σαρακήνικο, αλλά και άλλες περιοχές της Μήλου και της Ελλάδας».

Μπορεί να σταματήσει αυτό που έχει γίνει δικαίως (για λόγους που θα εξηγήσουμε στη συνέχεια) και μπορεί να καταστρέψει ουσιαστικά, τη φύση και το περιβάλλον;

«Στην έρευνα που κάναμε, είδαμε ότι δεν υπάρχει αναγνωρισμένος κοινόχρηστος δρόμος. Άρα πατάμε νομικά σε ένα πολύ δυνατό πλαίσιο,ώστε να ανακληθεί η άδεια».

Πάμε να δούμε τι σημαίνει αυτό.

 

TA ΣΤΑΔΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

Η διαδικασία αδειοδότησης τουριστικών επιχειρήσεων έχει 5 στάδια, που διενεργεί ο μηχανικός σε συνεργασία με τον ιδιοκτήτη της όποιας έκτασης. Όλα αρχίζουν από την κατάθεση του τοπογραφικού στην Υπηρεσία Δόμησης του οικείου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να πάρουν βεβαίωση όρων δόμησης.

Μετά ο μηχανικός υποβάλει το φάκελο στις αρμόδιες υπηρεσίες που ορίζει η νομοθεσία, ώστε να γνωμοδοτήσουν εάν μπορεί να εκδοθεί η οικοδομική άδεια.

Το κάθε ένα στάδιο περιλαμβάνει διαφορετικές άδειες που αφορούν το συμβούλιο αρχιτεκτονικής, την αρχαιολογία, χρειάζεται η εγκεκριμένη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων -έλεγχος χάραξης αιγιαλού, χάραξης παραλίας, οριοθέτησης υδατορέματος κλπ,- εγκρίσεις για ύπαρξη ή κατασκευή κυκλοφοριακού κόμβου, υδροδότησης και ηλεκτροδότησης, άδεια Πολεοδομίας Δήμου όπου κατατίθεται, μεταξύ άλλων, τοπογραφικό, στατιστική και αρχιτεκτονική μελέτη έως μελέτη ηλεκτρομηχανολογικών & υδραυλικών εγκαταστάσεων.

Χρειάζονται και βεβαιώσεις και αποδεικτικά από εφορίες, ξενοδοχειακό επιμελητήριο και λοιπούς φορείς.

Ο ιδιωτικός μηχανικός που επιστρατεύτηκε μετά την πώληση του οικοπέδου των τριών στρεμμάτων από ιδιώτη σε επενδυτή, εξασφάλισε και τις επτά άδειες και τις κατέθεσε στον ΕΟΤ που έδωσε το τελικό ΟΚ για τη δόμηση.

Δεδομένου ότι οι άδειες δεν είναι παράνομες, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης είπε πως θα γίνεται αναστολή τους έως ότου ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.

Εφόσον διαπιστωθεί η νομιμότητα, θα προχωρήσουν οι εργασίες.

Ο “άσος” στο μανίκι του δήμου Μήλου

Αν επιστρέψετε στην ανάλυση των σταδίων που ακολουθούνται για την έκδοση άδειας τουριστικών επιχειρήσεων, θα δείτε πως στις προϋποθέσεις είναι να υπάρχει κοινόχρηστος δρόμος. Κάτι που δεν υφίσταται στο Σαρακήνικο. Μπορεί όμως, να γίνει -καθώς στη διαδικασία αδειοδότησης αναφέρεται η ύπαρξη ή η κατασκευή κυκλοφοριακού κόμβου.

«Ο δήμος μας έχει κινήσει τις διαδικασίες να δημιουργηθεί ζώνη προστασίας, σε οικιστικό πλαίσιο που καθορίζει ζώνες προστασίας και το οποίο έχει εγκρίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας» λέει ο κύριος Πετρονικολός. Η σύμβαση για την εκπόνηση Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) στο νησί, υπεγράφη το 2007, σταμάτησε το 2015 και συνεχίστηκε το 2021.

«Καθορίζουμε τη ζώνη από το Μανδράκι έως τον Μύτακα (περιλαμβάνει και το Σαρακήνικο) ως υψηλής προστασίας και άρα δεν επιτρέπεται η δόμηση, η όποια παρέμβαση στο περιβάλλον ή την πανίδα. Απαγορεύεται και η διάνοιξη δρόμων. Αυτό δεν έχει εγκριθεί ακόμα.

«Μέσα στις επόμενες κινήσεις μας είναι να ζητήσουμε από το υπουργείο την έγκρισή του, ώστε να υπάρξει ειδικό πολεοδομικό σχέδιο. Έως ότου γίνει αυτό, θα απαγορεύεται κάθε μορφή επέμβασης και η δόμηση, σε απόσταση 350 μέτρων από την παραλία. Αυτό πρακτικώς, μπορεί να γίνει με μια υπουργική απόφαση».

ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΑΡΑΚΗΝΙΚΟ

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε και ότι η μισή Μήλος ανήκει στο δίκτυο Natura, όπου δεν είναι το Σαρακήνικο «αλλά και μέσα στο δίκτυο έχουν μπει κάποιοι και έχουμε πάει στο ΣτΕ» λέει ο κύριος Πετρονικολός.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης έκανε παρέμβαση σε τηλεοπτική εκπομπή για να πει ότι «από την στιγμή που πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει η οικοδομική άδεια σε αυτήν την περιοχή, κινηθήκαμε άμεσα και αυθημερόν. Αφενός στείλαμε τις άδειες στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας που έχει την αρμοδιότητα για ελέγχους πολεοδομικών αδειών και αφετέρου στείλαμε εντολή στην ΥΔΟΜ (Υπηρεσία Δόμησης) της Μήλου, της οποίας προΐσταται ο Δήμος να κάνει διακοπή εργασιών, μέχρι ελεγχθεί αυτή η άδεια.

Η χώρα στο 80% δεν έχει πολεοδομικό σχεδιασμό, γιατί δεν επένδυσε σε αυτόν τα τελευταία 100 χρόνια. Άρχισε από την κυβέρνηση αυτή, μέσω του ταμείου ανάκαμψης, με μια επένδυση 700.000.000 ευρώ -με τοπικά πολεοδομικά σχέδια παντού. Σε τρία χρόνια θα πάμε από το 20% στο 98%.

Όπου υπάρχει θέμα, εμείς παρεμβαίνουμε με αναστολή αδειών. Το έχουμε κάνει στη Σαντορίνη και τη Μύκονο. Όπου τίθεται τέτοιο θέμα, μέχρι να βγουν τα τοπικά πολεοδομικά παρεμβαίνουμε.

Αυτό απαιτεί και μια κινητοποίηση της τοπικής εξουσίας που βλέπει και έχει την ευθύνη και την αρμοδιότητα να παρακολουθεί τη δόμηση, μέσω των ΥΔΟΜ. Mέχρι να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός, θα ήθελα να έχουν όλοι την ευαισθησία να παρεμβαίνουν έγκαιρα».

«Η χώρα έχει πάμπολλα μέρη ιδιαίτερου φυσικού κάλους. Αυτά δεν έχουν χαρακτηριστεί. Προστατεύονται εκείνα που έχουν δασικό χαρακτήρα ή αρχαιολογικό ή περιβαλλοντικό -κάποια είδη πανίδας».

Παρεμπιπτόντως, στην περιοχή του Σαρακήνικου έχουν εντοπιστεί απολιθώματα ασπόνδυλων και συγκεκριμένα από δίθυρα, σκαφόποδα, γαστρόποδα, βραγχιόποδα, εχινοειδή και βάλανους. Έχουν ανακαλυφθεί μικροαπολιθώματα διατόμων, τα οποία χρονολογήθηκαν μεταξύ 1.95 και 1.73 εκατομμύρια χρόνια πριν, στις αρχές του Πλειστόκαινου.

Η ουσία είναι πως ο κ. Σκυλακάκης μπορεί σήμερα να λήξει το θέμα και να μην ανεγερθεί το παραμικρό στο Σαρακήνικο. Το θέμα είναι αν θα το κάνει.

Εν τω μεταξύ, ό,τι συμβαίνει με το Σαρακήνικο στη Μήλο, γίνεται και στη Βλυχάδα της Σαντορίνης, θέμα που θα αναπτύξουμε σύντομα.