ΠΟΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΜΠΗΚΑΝ ΣΤΗΝ “ΕΚΘΕΣΗ ΟΜΟΦΟΒΙΑΣ” ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Η Ετήσια Επισκόπηση σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, που δημοσιεύτηκε στις 18/02/2025 από την κορυφαία οργάνωση ILGA-Europe, αναδεικνύει την αύξηση αντί-ΛΟΑΤΚΙ+ ιδεολογιών στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

Η αναλυτική έκθεση ρίχνει φως σε μια επικίνδυνη στροφή, στην οποία οι κυβερνήσεις ενισχύουν νομοθεσίες που περιορίζουν τις ελευθερίες της κοινότητας, τροφοδοτώντας την εχθρότητα και τη μισαλλοδοξία.

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΛΟΑΤΚΙ+ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Όσον αφορά στην Ελλάδα, η κατάσταση θεωρείται ιδιαίτερα ανησυχητική. Η έκθεση επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα περιστατικά και δημόσια πρόσωπα που φαίνεται να ενθαρρύνουν αυτή την επικίνδυνη κατεύθυνση. Αναφέρεται, αρχικά, στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος επαναλαμβάνει συχνά πυκνά -ιδιαίτερα μετά την επανεκλογή Τραμπ- την αντίθεσή του σε περαιτέρω προοδευτικές νομοθετικές αλλαγές για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ενισχύοντας την αντίληψη μιας κυβέρνησης που καθυστερεί ηθελημένα την κοινωνική πρόοδο.

Επιπροσθέτως, για τον υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη, η έκθεση καταγράφει δηλώσεις του που συνδέουν την πολιτική πόλωση στις ΗΠΑ με τη «woke ατζέντα», ενισχύοντας έναν συντηρητικό λόγο που απομακρύνεται από τις αρχές της ισότητας και της δικαιοσύνης. Από το “παζλ” δεν λείπει βεβαίως και ο πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος βλέπει ως “woke κίνδυνο” μέχρι και τη σκιά του.

Τέλος, η έκθεση στέκεται και σε δηλώσεις που έχουν κάνει ο Μάρκος Σεφερλής και ο ποινικολόγος Αλέξης Κούγιας, δηλώσεις οι οποίες έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.

Η αναφορά στην έρευνα του Eteron

Στην έκθεση της οργάνωσης αναφέρεται έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Eteron και το King’s College London, η οποία δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2023. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, περίπου το 60% των Ελλήνων υποστήριξε τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, ενώ περίπου το 37% τάχθηκε υπέρ της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια. Αυτά τα δεδομένα καταδεικνύουν μία σταδιακή αλλαγή στις κοινωνικές αντιλήψεις, ωστόσο η αντίσταση παραμένει, κυρίως σε ό,τι αφορά την γονεϊκότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

Ισότητα στον γάμο

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η ψήφιση του νόμου 5089/2024 για την ισότητα στον γάμο αποτέλεσε ιστορικό βήμα για την Ελλάδα, διασφαλίζοντας την ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και έκφρασης φύλου, καθώς και χαρακτηριστικών φύλου (SOGIESC). Ο νόμος, σύμφωνα με την οργάνωση, έθεσε τις βάσεις για την εξάλειψη διακρίσεων σε βασικούς τομείς, όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και η στέγαση. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτών των διατάξεων στην πράξη θα αποτελέσει το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την ελληνική κοινωνία και τη δημόσια διοίκηση.

Βία και επιθέσεις κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων

Παρά τις θεσμικές αλλαγές, η πραγματικότητα στους δρόμους παραμένει σκληρή. Τον Μάρτιο του 2024, μια ομάδα 150 ατόμων επιτέθηκε σε δύο τρανς άτομα στη Θεσσαλονίκη, με προσβλητικά σχόλια, πετώντας αντικείμενα προς το μέρος τους. Όταν τα θύματα βρήκαν καταφύγιο σε εστιατόριο, οι δράστες συνέχισαν να χτυπούν τα τζάμια και να εκφοβίζουν τους παρευρισκόμενους. Οι αρχές προχώρησαν σε 21 συλλήψεις, με 11 ανήλικους μεταξύ των συλληφθέντων, γεγονός που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το πώς νέοι άνθρωποι στην Ελλάδα επιλέγουν να εμπλέκονται σε πράξεις βίας και μισαλλοδοξίας. Η επόμενη μέρα σημαδεύτηκε από νέο περιστατικό, καθώς 50 μασκοφόροι επιτέθηκαν σε διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν για να καταδικάσουν τη βία κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

Δημόσια ρητορική μίσους

Όπως τονίζει η ILGA-Europe, ο νόμος για την ισότητα στον γάμο πυροδότησε έντονες αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους. Πολιτικοί, καλλιτέχνες και μέλη της Εκκλησίας εκφράστηκαν δημόσια κατά της ψήφισης του νομοσχεδίου, συχνά χρησιμοποιώντας ρητορική μίσους. Η Ιερά Σύνοδος τοποθετήθηκε επίσημα εναντίον του νόμου, αναδεικνύοντας τη διαχρονική αντίσταση της Εκκλησίας σε κοινωνικές αλλαγές που προωθούν την ισότητα.

Την ίδια στιγμή, το μίσος απέναντι σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν περιορίζεται μόνο στην πολιτική ή θρησκευτική ρητορική. Όπως τονίζεται, ο διαγωνισμός της Eurovision αποτέλεσε πεδίο τρανσφοβικών επιθέσεων εναντίον των ανοιχτά μη δυαδικών καλλιτεχνών Nemo και Bambie Thug, με σχόλια που αναπαρήγαγαν στερεότυπα και διαστρέβλωναν τη δημόσια εικόνα τους. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρεται στον Μάρκο Σεφερλή, ο οποίος συνέχισε την παράδοση των προσβλητικών του σκετς, σατιρίζοντας το Nemo με τρόπο που γελοιοποιούσε τις μη δυαδικές ταυτότητες ως τάση ή σύγχυση.

Ακόμη, σύμφωνα με την έκθεση, το περσινό ελληνικό καλοκαίρι σημαδεύτηκε από διαδηλώσεις υπό το σύνθημα «Family Pride», που οργανώθηκαν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Χανιά ως αντίδραση στα καθιερωμένα Pride. Οι συγκεντρώσεις αυτές, με έντονα ομοφοβικά μηνύματα, στράφηκαν κατά του γάμου και της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια. Ωστόσο, η προγραμματισμένη διαμαρτυρία στην Αθήνα ακυρώθηκε, έπειτα από έντονες αντιδράσεις και την οργάνωση αντιδιαδήλωσης από πολίτες, δείχνοντας ότι πολλές φορές- ευτυχώς- η κοινωνική αντίσταση απέναντι στη μισαλλοδοξία είναι εδώ να πει “στοπ” στο μίσος.

Παρόλα αυτά, η εχθρότητα απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα εκδηλώθηκε και σε πιο βίαιες μορφές. Τον Μάιο του 2024, σε street party στο πλαίσιο του Athens Pride, ομάδα ατόμων επιτέθηκε σε μέλη της εκδήλωσης.

Η ρητορική μίσους δεν έλειψε και από τη δημόσια πολιτική σφαίρα. Όπως αναφέρει η έκθεση, τον Ιούνιο του 2024, ο δικηγόρος Αλέξης Κούγιας επιτέθηκε φραστικά στον Στέφανο Κασσελάκη, χρησιμοποιώντας ακραία ομοφοβική γλώσσα. Η ένταση της επίθεσης οδήγησε τον Άρειο Πάγο να παρέμβει, αναδεικνύοντας τη σοβαρότητα της υπόθεσης.

Πολιτικοί και… στροφές

Έλληνες πολιτικοί, όπως ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, μπήκαν επίσης στο στόχαστρο της ILGA-Europe, καθώς δηλώσεις τους ενίσχυσαν τη συντηρητική ρητορική που αμφισβητεί τις κατακτήσεις των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων. Ο Γεωργιάδης, σχολιάζοντας τις αμερικανικές εκλογές, απέδωσε την πολιτική πόλωση στις ΗΠΑ στη «woke ατζέντα», ενώ ο Σαμαράς εξέφρασε παρόμοιες απόψεις, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η «woke» φιλοσοφία είναι μια απειλή για την παραδοσιακή τάξη. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, τα όσα απίθανα είπε ο δεύτερος από το βήμα της Βουλής κατά τη διαδικασία ψήφισης του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο, τον Φεβρουάριο του 2024.

Η ILGA-Europe επισημαίνει ότι τέτοιες δηλώσεις υπονομεύουν τις προσπάθειες για ισότητα και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, συμβάλλοντας στην ενίσχυση των κοινωνικών διακρίσεων και της αντίστασης στις θεμελιώδεις αλλαγές που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία για να προχωρήσει προς μια πιο δίκαιη και συμπεριληπτική κατεύθυνση.

Σύμφωνα με τον φορέα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, οι πολιτικές εξελίξεις μετά τις ευρωεκλογές του 2024 φέρνουν στο προσκήνιο μια συντηρητική στροφή από την ελληνική κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξή του, αναγνώρισε ότι το κόμμα του υπέστη πολιτική ζημιά λόγω της ψήφισης του νόμου για την ισότητα στον γάμο. Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι δεν θα προχωρήσει σε άλλες αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο.

Στο μεταξύ, η ακροδεξιά δεν έμεινε αδρανής. Η Ελληνική Λύση κατέθεσε πρόταση για την κατάργηση τόσο του νόμου για την ισότητα στον γάμο όσο και του νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Το κόμμα Νίκη προχώρησε ακόμη πιο ακραία, ζητώντας την πλήρη απαγόρευση των «ιδεολογιών φύλου» και των «μη παραδοσιακών σεξουαλικών προσανατολισμών», καθώς και τη διαγραφή της «ταυτότητας φύλου» από τη νομοθεσία.

Εκπαίδευση

Στον τομέα της εκπαίδευσης, οι εξελίξεις δείχνουν επίσης μια σαφή οπισθοδρόμηση. Το εκπαιδευτικό υλικό του Πολύχρωμου Σχολείου, που αφορούσε τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, αφαιρέθηκε από την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, γεγονός που αποδόθηκε στις πιέσεις ακροδεξιών και εκκλησιαστικών κύκλων. Παράλληλα, η κυβέρνηση απέφυγε να εκδώσει οδηγίες για την προστασία από τον εκφοβισμό στα σχολεία, αφήνοντας απροστάτευτους μαθητές που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.

Ακραίες περιπτώσεις, όπως η διανομή ομοφοβικού υλικού από εκπαιδευτικό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Λαύριο, οδήγησαν σε πειθαρχικές κυρώσεις, με τον καθηγητή να απομακρύνεται από τις σχολικές αίθουσες και να σχηματίζεται δικογραφία σε βάρος του. Όπως τονίζεται στην έκθεση, το περιστατικό ανέδειξε τις ανεπάρκειες στον έλεγχο του εκπαιδευτικού περιεχομένου και την ανάγκη για θεσμικές παρεμβάσεις.

Ελευθερία έκφρασης

Η χρονιά σημαδεύτηκε από επιθέσεις σε ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις. Τον Μάρτιο, η νεολαία της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής επιτέθηκε στα γραφεία της Colour Youth στην Αθήνα, σε μια ξεκάθαρη προσπάθεια εκφοβισμού της κοινότητας. Παρόλα αυτά, υπήρξαν και σημαντικές στιγμές ενδυνάμωσης. Η Θεσσαλονίκη φιλοξένησε το Europride 2024, προσελκύοντας 27.000 άτομα από όλη την Ευρώπη. Με το σύνθημα «Επιμονή, Πρόοδος, Ευημερία», η εκδήλωση έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα υπέρ της ισότητας και της ανθεκτικότητας της κοινότητας, παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις.

Υγεία και πρόνοια

Σύμφωνα με την έκθεση, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα βρέθηκε επίσης αντιμέτωπη με σοβαρά ζητήματα στον τομέα της πρόνοιας. Μάλιστα, γίνεται αναφορά και στην σοβαρότατη είδηση που βγήκε στη δημοσιότητα το περασμένο καλοκαίρι, όπου ψευτοχριστιανική οργάνωση προσπαθούσε να προσεγγίσει τρανς γυναίκες, εργαζόμενες στο σεξ στη λεωφόρο Συγγρού, με σκοπό να τις υποβάλει σε πρακτικές μεταστροφής– μια πρακτική που έχει καταδικαστεί διεθνώς ως βασανιστήριο.

Επίσης, η οργάνωση στέκεται και στο γεγονός ότι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Αθήνα φιλοξένησε συνέδριο μιας αμφιλεγόμενης οργάνωσης ψυχικής υγείας, η οποία έχει χαρακτηριστεί ομάδα μίσους από το Southern Poverty Law Center (SPLC) λόγω της παθολογικοποίησης των τρανς ταυτοτήτων. Η εκδήλωση προκάλεσε αντιδράσεις από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που κατήγγειλαν την προώθηση επιστημονικά αβάσιμων απόψεων για τα τρανς άτομα.

Δικαιοσύνη

Τέλος, σύμφωνα με την έκθεση, το 2024 ήταν επίσης χρονιά όπου αποδόθηκε, έστω και με καθυστέρηση, δικαιοσύνη σε δύο υποθέσεις βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων:

Δολοφονία Ζακ Κωστόπουλου (2018): Το Εφετείο Αθηνών καταδίκασε δύο άνδρες, ηλικίας 65 και 80 ετών, σε έξι και πέντε χρόνια φυλάκισης αντίστοιχα, για τον θάνατο του ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου. Ωστόσο, ο μεγαλύτερος σε ηλικία καταδικασθείς εκτίει την ποινή του κατ’ οίκον, απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς θεωρήθηκε ανεπαρκής σε σχέση με τη βαρβαρότητα του εγκλήματος.

Δολοφονία Άννας Ιβάνκοβα (2023): Ο δολοφόνος της τρανς γυναίκας Άννας Ιβάνκοβα καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χωρίς ελαφρυντικά, γεγονός που χαιρετίστηκε ως μια πιο δίκαιη απόφαση σε σύγκριση με άλλες υποθέσεις τρανσφοβικής βίας.

Αναλυτικά, η έκθεση του 2025 για την Ελλάδα: