Θα ζήσει η Ουκρανία νέο Τσερνόμπιλ; Ειδικοί προειδοποιούν και η Ρωσία αδιαφορεί

Μια πυρηνική καταστροφή στην Ουκρανία είναι απλώς “ζήτημα χρόνου” εάν η διεθνής κοινότητα δεν αναλάβει αυστηρότερη δράση απέναντι στη ρωσική ασυδοσία, προειδοποιούν ειδικοί.

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται τρία χρόνια από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και σύμφωνα με τον ιστορικό Σέρχι Πλόχι, η αμέλεια της Ρωσίας σε συνδυασμό με την αδυναμία αντίδραση της διεθνούς κοινότητας έχουν οδηγήσει τα ουκρανικά πυρηνικά εργοστάσια στο χείλος της κρίσης.

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, εκρήξεις συγκλόνισαν την περιοχή γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ, στα βόρεια του Κιέβου. Νωρίτερα, ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν εισέλθει από τα σύνορα με τη Λευκορωσία, με στρατιωτικές φάλαγγες να καταλαμβάνουν την περιοχή και να τη θέτουν υπό ρωσικό έλεγχο.

“Αυτή η απερισκεψία και η αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή δεν ήταν εξαίρεση, αλλά χαρακτηριστικό ολόκληρου του πολέμου”, δηλώνει ο ιστορικός Σέρχι Πλόχι στον Independent, ο οποίος στο νέο του βιβλίο “Chernobyl Roulette” καταγράφει την κατοχή του Τσερνόμπιλ. “Βασικά αυτός είναι ο τρόπος που πολεμά η Ρωσία”, σημειώνει χαρακτηριστικά.

Οι προειδοποιήσεις για τους κινδύνους μιας πυρηνικής καταστροφής στην Ουκρανία εντείνονται, καθώς αυτόν τον μήνα σημειώθηκε νέα ρωσική επίθεση στην περιοχή του Τσερνόμπιλ. Σύμφωνα με τον Πλόχι, η πιθανότητα μιας κρίσης σε κάποιο από τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας αυξάνεται επικίνδυνα.

Μετά από επίθεση με drone, ξέσπασε πυρκαγιά σε προστατευτικό καταφύγιο γύρω από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα του Τσερνόμπιλ. Η Μόσχα αρνήθηκε ότι στοχοποίησε την εγκατάσταση, υποστηρίζοντας πως δεν επιτίθεται σε πυρηνικές υποδομές. Ωστόσο, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, η απειλή μιας πυρηνικής καταστροφής γίνεται όλο και πιο ορατή, προειδοποιεί ο Πλόχι.

“Πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σε μια πιθανή καταστροφή, καθώς οι επιθέσεις στο Τσερνόμπιλ συνεχίζονται, ενώ παράλληλα ο πόλεμος μαίνεται στην περιοχή γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια”, δηλώνει.

Το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από τον Μάρτιο του 2022. Σύμφωνα με τον Πλόχι, οι ρωσικές δυνάμεις το χρησιμοποιούν ως ασπίδα για να εξαπολύουν επιθέσεις κατά της πόλης Ζαπορίζια, γνωρίζοντας πως η Ουκρανία δεν θα ρισκάρει μεγάλα αντίποινα κοντά σε μια πυρηνική εγκατάσταση.

Την ώρα που η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται σε ομιλίες με τη Ρωσία, για τον τερματισμό του πολέμου, αφήνοντας ωστόσο να εννοηθεί ότι το Κίεβο θα πρέπει να αποδεχθεί ορισμένους από τους όρους της Μόσχας, η συζήτηση για το εάν η Ουκρανία πρέπει να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία –συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια– φουντώνει.

Για τον Σέρχι Πλόχι, οποιαδήποτε συμφωνία που θα περιλαμβάνει ρωσικό έλεγχο του εργοστασίου δεν πρόκειται να διασφαλίσει μια βιώσιμη ειρήνη. Η Ρωσία θα παραμείνει πολύ κοντά σε στρατηγικές ουκρανικές πόλεις, όπως η Ζαπορίζια και το Κίεβο δεν θα σταματήσει να προσπαθεί να απομακρύνει τις ρωσικές δυνάμεις.

Ωστόσο, ο Πλόχι ξεκαθαρίζει ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να επιχειρήσει την ανάκτηση του εργοστασίου με στρατιωτικά μέσα. “Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνει άμεση επίθεση στο εργοστάσιο, γιατί τότε παίζουμε ρωσική ρουλέτα. Δεν πιστεύω ότι αυτός είναι ο σωστός δρόμος”, τονίζει.

Όπως επισημαίνει, η κατάληψη του Τσερνόμπιλ το 2022 θα πρέπει να λειτουργήσει ως παράδειγμα. Οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να περικυκλώσουν την περιοχή, να αποκόψουν τις γραμμές ανεφοδιασμού και επικοινωνίας, και να ασκήσουν συνεχή πίεση, μέχρι να αναγκαστούν οι ρωσικές δυνάμεις να αποχωρήσουν.

Ο ρόλος της Δύσης

Οι χώρες της Δύσης έχουν αποτύχει να αντιδράσουν αποτελεσματικά στην απερίσκεπτη συμπεριφορά της Ρωσίας γύρω από πυρηνικές εγκαταστάσεις, όπως αναφέρει ο Σέρχι Πλόχι. Όπως εξηγεί, απαιτούνται ουσιαστικές ενέργειες για να αποφευχθεί η καταστροφή, καθώς “δεν χρειάζεται καν να πληγεί μια πυρηνική εγκατάσταση για να προκληθεί σοβαρό ατύχημα”.

Και προσθέτει: “Είναι ζήτημα χρόνου να συμβεί μια πυρηνική καταστροφή, αν η διεθνής κοινότητα δεν αντιδράσει. Αν δεν υπάρξει μια ενιαία και αποφασιστική απάντηση από τη διεθνή κοινότητα, τότε η κατάσταση θα κλιμακωθεί. Είναι απλό: καμία αντίδραση σημαίνει αποδοχή, και η αποδοχή γίνεται κανονικότητα. Είναι σαν να λέμε ‘ναι’ σε μια πιθανή πυρηνική καταστροφή – αν όχι σε έναν πυρηνικό πόλεμο”.

Η κατοχή του Τσερνόμπιλ το 2022, η οποία διήρκεσε πέντε εβδομάδες μέχρι την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από την περιοχή του Κιέβου για να επικεντρωθούν στα ανατολικά μέτωπα, “θα έπρεπε να είχε λειτουργήσει ως προειδοποίηση, αλλά δεν το έκανε”. Η Ρωσία συνεχίζει να αντιμετωπίζει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις με ανευθυνότητα, χωρίς συνέπειες.

Ο Πλόχι θεωρεί ότι οι κυρώσεις κατά της Rosatom, της ρωσικής κρατικής εταιρείας ενέργειας που εμπλέκεται στην κατοχή του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, πρέπει να εξεταστούν πολύ σοβαρά. Ο επικεφαλής της εταιρείας δήλωσε πρόσφατα ότι το εργοστάσιο θα μπορούσε να τροφοδοτήσει με ρεύμα τη ρωσοκρατούμενη Κριμαία, εντείνοντας τις ανησυχίες για την εκμετάλλευση των ουκρανικών ενεργειακών υποδομών από τη Μόσχα.

“Η Ρωσία πρέπει να λάβει ένα πολύ σαφές μήνυμα από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα… ότι αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη”, τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι απαιτείται  μία νέα διεθνής συνθήκη, η οποία θα δώσει στο Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA) –ή σε έναν άλλο θεσμό– την εξουσία να προστατεύει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις σε περιόδους πολέμου.