Γάζα: Ξανά αβέβαιη η εκεχειρία μεταξύ Χαμάς – Ισραήλ

Την ώρα που η πρώτη φάση της εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Γάζα πλησιάζει στο τέλος της, η εφαρμογή της τίθεται και πάλι σε αμφισβήτηση.

Μετά την απελευθέρωση των τελευταίων έξι Ισραηλινών ομήρων που είχαν απομείνει σε αυτή τη φάση, το Ισραήλ επρόκειτο να αφήσει ελεύθερους περισσότερους από 600 Παλαιστίνιους κρατούμενους – τον μεγαλύτερο αριθμό μέχρι στιγμής σε μία μόνο ανταλλαγή.

Ωστόσο, η διαδικασία ανεστάλη επ’ αόριστον με απόφαση του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος κατηγόρησε τη Χαμάς για «κυνική εκμετάλλευση των ομήρων για προπαγανδιστικούς σκοπούς». Από την πλευρά της, η Χαμάς κατηγόρησε το Ισραήλ ότι σκόπιμα προσπαθεί να διαταράξει την εκεχειρία.

Πρόκειται για ακόμα ένα μεγάλο εμπόδιο στον δρόμο προς μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός και την έναρξη της ανοικοδόμησης της Γάζας.

Το Ισραήλ εξέφρασε έντονα παράπονα για το χάος που επικράτησε σε μία από τις πρώτες ανταλλαγές ομήρων, υποστηρίζοντας ότι η σωματική ασφάλεια των αιχμαλώτων τέθηκε σε κίνδυνο. Στη συνέχεια, κατηγόρησε τη Χαμάς ότι παραβίασε τους όρους της συμφωνίας μη απελευθερώνοντας την Ισραηλινή πολίτη Άρμπελ Γεχούντ.

Ως αντίποινα, το Ισραήλ καθυστέρησε κατά 48 ώρες την επαναφορά της πρόσβασης σε εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους που προσπαθούσαν να επιστρέψουν στο βόρειο τμήμα της Γάζας. Το ζήτημα λύθηκε όταν η Άρμπελ Γεχούντ αφέθηκε ελεύθερη σε επιπλέον ανταλλαγή πριν από την επόμενη προγραμματισμένη για το Σάββατο.

Από την πλευρά της, η Χαμάς κατηγόρησε το Ισραήλ ότι δεν τήρησε τη δέσμευσή του να επιτρέψει την είσοδο βαρέων μηχανημάτων, σκηνών και τροχόσπιτων στη Γάζα. Σε αντίδραση, ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρούσε στην επόμενη παράδοση ομήρων όπως είχε προγραμματιστεί.

Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε αντιδράσεις τόσο από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, όσο και από τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ότι αν οι όμηροι δεν απελευθερώνονταν, ο πόλεμος στη Γάζα θα ξεκινούσε ξανά με πλήρη ένταση. Με τον χρόνο να εξαντλείται, η Χαμάς τελικά συμφώνησε στην απελευθέρωσή τους.

Μόλις τις τελευταίες ημέρες, μια νέα κρίση ξέσπασε όταν αποκαλύφθηκε ότι η σορός που παρέδωσε η Χαμάς την Πέμπτη ως εκείνη της Σίρι Μπίμπας δεν ανήκε τελικά σε αυτήν. Η είδηση προκάλεσε οργή και σοκ στο Ισραήλ, καθώς η εικόνα της Σίρι Μπίμπας να προσπαθεί να προστατεύσει τα δύο μικρά παιδιά της κατά την απαγωγή της στις 7 Οκτωβρίου 2023 έχει καταγραφεί ως ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα εκείνης της ημέρας.

Ο Νετανιάχου κατηγόρησε τη Χαμάς για μια «σκληρή και απάνθρωπη παραβίαση» της συμφωνίας. Ωστόσο, η εκεχειρία διασώθηκε την τελευταία στιγμή, όταν η Χαμάς παρέδωσε μέσα σε μία ημέρα τη σωστή σορό της Μπίμπας, επιτρέποντας την προσωρινή διατήρηση της εκεχειρίας.

Σε αδιέξοδο η δεύτερη φάση, πιέσεις για λύση στη Γάζα

Τα συνεχή επεισόδια και οι εντάσεις έχουν καταδείξει πόσο εύθραυστη παραμένει η διαδικασία της εκεχειρίας. Παράλληλα, έχουν συμβάλει στην καθυστέρηση της δεύτερης φάσης των συνομιλιών, που επρόκειτο να ξεκινήσει νωρίτερα μέσα στον μήνα, αλλά ακόμη δεν έχει προχωρήσει. Ο χρόνος πιέζει, καθώς η πρώτη φάση αναμένεται να λήξει σε μία εβδομάδα.

Η Χαμάς έχει προτείνει να απελευθερώσει όλους τους εναπομείναντες ομήρους της δεύτερης φάσης ταυτόχρονα, αλλά μόνο αν το Ισραήλ αποσύρει πλήρως τις δυνάμεις του από τη Γάζα και δοθεί μόνιμο τέλος στον πόλεμο. Από την πλευρά του, το Ισραήλ απαιτεί τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς, αίτημα που η παλαιστινιακή οργάνωση απορρίπτει μέχρι στιγμής.

Οι τελετουργικές παραδόσεις ομήρων που καταγράφονται σε κάθε ανταλλαγή – τις οποίες ο Νετανιάχου καταδικάζει σφοδρά – θεωρούνται ως επίδειξη δύναμης της Χαμάς, δείχνοντας ότι παραμένει βασικός παίκτης στη Γάζα.

Στο Ισραήλ, η πίεση αυξάνεται προς την κυβέρνηση καθώς από την μια ακροδεξιές φωνές ζητούν την επανέναρξη του πολέμου κατά της Χαμάς, ενώ από την άλλη οι οικογένειες των ομήρων, με την υποστήριξη μεγάλου μέρους της ισραηλινής κοινωνίας, δίνουν προτεραιότητα στην απελευθέρωσή τους, θεωρώντας την ύψιστη προτεραιότητα.

Το σχέδιο Τραμπ και οι αντιδράσεις των αραβικών κρατών

Την ίδια ώρα, το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα έχει δημιουργήσει νέα αβεβαιότητα. Η τρίτη φάση της εκεχειρίας είναι θεωρητικά σχεδιασμένη για να οδηγήσει την περιοχή σε ανασυγκρότηση και ανανέωση.

Ωστόσο, τα αραβικά κράτη επιταχύνουν τις διαβουλεύσεις για να καταθέσουν εναλλακτική πρόταση. Σύμφωνα με αυτή, οι Παλαιστίνιοι θα συνεχίσουν να ζουν στη Γάζα, η οποία θα ανοικοδομηθεί, αντί να εκτοπιστούν από τον θύλακα, όπως προβλέπει το σχέδιο Τραμπ.

Παραμένει επίσης άγνωστο ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο. Ισραήλ, Χαμάς, Παλαιστινιακή Αρχή και αραβικές χώρες διατυπώνουν μέχρι στιγμής αντιφατικές προτάσεις, δημιουργώντας ένα ακόμα σημείο εμπλοκής.

Οι διαπραγματεύσεις θα είναι εξαιρετικά δύσκολες και θα διεξαχθούν υπό τη σταθερή απειλή της επανέναρξης του πολέμου, καθώς υπάρχουν ακραία στοιχεία και στις δύο πλευρές που πιέζουν για νέα σύγκρουση.

Προς το παρόν, οι μεσολαβητές από την Αίγυπτο, το Κατάρ και τις ΗΠΑ επικεντρώνονται στο να διασφαλίσουν την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της εκεχειρίας, κάτι που μοιάζει όλο και πιο δύσκολο.