Τα 3 ευρωπαϊκά στοιχήματα της νέας γερμανικής κυβέρνησης

Με νέα κυβέρνηση η Γερμανία, 80 χρόνια μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που οδήγησε τη Γηραιά Ήπειρο σε μια “αναδιάταξη” ειρήνης και ευημερίας, καλείται να δώσει “εξετάσεις” στα μεγάλα “μέτωπα” που έχει, τόσο η ίδια ανοιχτά, όσο και η ΕΕ και κρίνουν το μέλλον της.

Έτσι, η ενέργεια και το κόστος της, η προώθηση της καινοτομίας και οι “απαντήσεις” που πρέπει να δώσει στο διεθνές πεδίο ανταγωνισμού, όπου Κίνα και ΗΠΑ “τρέχουν” με μεγάλες ταχύτητες, αλλά και οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες και η οικονομική διακυβέρνηση, που θα “στήσουν” το πλαίσιο για τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τις επενδύσεις που θέλουν, αποτελούν τα σημεία “αιχμής”.

Η ενέργεια

Στο μέτωπο της ενέργειας, τόσο η ΕΕ όσο και η Γερμανία “γονατίζουν” μετά την “αποκοπή” του “ομφάλιου λώρου” με τη Ρωσία, από όπου προερχόνταν το φθηνό “μεταβατικό” καύσιμο για την πράσινη μετάβαση, το φυσικό αέριο.

Παράλληλα οι φωνές για ηπιότερη στοχοθεσία σε σχέση με την “πράσινη μετάβαση” πληθαίνουν, θέτοντας, όμως, έτσι το “πείραμα” που έχει προτάξει η ΕΕ, ως “λοκομοτίβα” επανάκαμψής της στην παγκόσμια ηγεσία, σε κίνδυνο.

Ήδη, με πρόσφατες δηλώσεις του ο εν αναμονή καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έχει δώσει στίγμα για τις προθέσεις του. “Οι οικονομικές πολιτικές της Γερμανίας υπηρετούσαν αποκλειστικά την προστασίας του κλίματος (επί καγκελαρίας Σολτς)”, είπε ο Μερτς σε πρόσφατη προεκλογική ομιλία του στη βιομηχανική πόλη Μπόχουμ.

“Αυτό πρέπει να αλλάξει και θα το κάνουμε”. Είναι προφανές ότι το κόμμα του, το CDU, υπό την πίεση του ακροδεξιού AFD, προεκλογικά, τουλάχιστον, προέταξε την επανεξέταση του χρονοδιαγράμματος κλεισίματος των ανθρακικών μονάδων, ενώ “έκλεισε” το μάτι και στην πυρηνική ενέργεια με την αναφορά για ένταξη στην “πυρηνική ομπρέλα” Γαλλίας – Μ. Βρετανίας.

Κι αυτό την ώρα που ο νέος καγκελάριος δεν αποκλείει να ξανανοίξουν οι πυρηνικές μονάδες, που ωστόσο έχει μεγάλο κόστος, ενώ δεν είναι και πολύ υποστηρικτικός στα σχέδια για χρήση πράσινου υδρογόνου σε κλάδους όπως η χαλυβουργία -προκρίνοντας τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα ως εναλλακτική για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος.

Να σημειωθεί ότι σε προεκλογική συνέντευξή του στο T-Online ο κ. Μερτς εξέφρασε τη δέσμευση θα δρομολογήσει το ταχύτερο δυνατόν την κατασκευή 50 μονάδων φυσικού αερίου, μια εξαγγελία που εφόσον υλοποιηθεί βάζει ακόμη πιο “βαθιά” τη Γερμανία στη “ρότα” του φυσικού αερίου. Και βέβαια αυτό προς ώρας προέρχεται, κύρια από τις ΗΠΑ και άρα θέτει εν αμφιβόλω το στόχο για ενεργειακή αυτονομία της Γερμανίας αλλά και της ΕΕ και απομακρύνει τη στοχοθεσία για μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 90% από τα επίπεδα του 1990 το 2040, που εισηγήθηκε η προηγούμενη Κομισιόν.

Σημειώνεται ότι με αφορμή τις εκλογές στη Γερμανία η συζήτηση για το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ έχει φουντώσει. Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) και εν αναμονή καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς συναντήθηκε στα μέσα Ιανουαρίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης,στο περιθώριο της συνόδου των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, με θέμα συζήτησης, μεταξύ άλλων, το μέλλον της πράσινης μετάβασης ή πιο σωστά του ρυθμού για αποανθρακοποίηση και διασφάλιση της ενεργειακής αυτονομίας στην ΕΕ. Αυτό αναφέρουν αναλυτές αλλά και παράγοντες της βιομηχανικής αγοράς, που υποσημειώνουν ότι πλέον οι φωνές για “επιβράδυνση” της πορείας “ακούγονται” περισσότερο.

“Θα πρότεινα περισσότερο ρεαλισμό και καλύτερη κατανόηση του τι πραγματικά συμβαίνει. Να μην θέτουμε πολύ αυστηρούς κανόνες. Να αφήσουμε τις χώρες να επιλέξουν τον δικό τους δρόμο, τις δικές τους τεχνολογίες. Να εξετάσουμε το τελικό αποτέλεσμα και όχι να προσδιορίζουμε τα πάντα στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, το τι ακριβώς θα πρέπει να κάνουμε” ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, πριν λίγες μέρες, σε συζήτηση με τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου «Jacques Delors» και πρώην Πρωθυπουργό της Ιταλίας Enrico Letta, στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο.

“Πρέπει να εφαρμόσουμε την πράσινη μετάβαση με ρυθμό που θα καταστρέψει τη βιομηχανία μας, θα την καταστήσει λιγότερο ανταγωνιστική και θα την επιβαρύνει με περιττές ρυθμίσεις; Η απάντηση, και πάλι, είναι σαφώς όχι, μολονότι κάποια στιγμή υπήρξε ο κίνδυνος να στείλουμε μηνύματα στην αγορά ότι αυτή ήταν η πρώτη προτεραιότητά μας και ίσως ήμασταν υπερβολικά βολονταριστές στη σκέψη μας, με την έννοια ότι «αν το κάνουμε εμείς, όλοι θα μας ακολουθήσουν» και «θα είμαστε πρωτοπόροι» προς ένα πολύ λαμπρότερο μέλλον. Αποδείχθηκε ότι ο κόσμος είναι πιο περίπλοκος από αυτό.  Πιστεύω ότι σήμερα ο διάλογος αφορά ότι, ναι, πρέπει να γίνει η πράσινη μετάβαση, αλλά με ρυθμό και τρόπο που να μην καταστρέφει την ανταγωνιστικότητά μας και να μην πλήττει τους λιγότερο προνομιούχους” προσέθεσε ο Πρωθυπουργός.

Καινοτομία

Στο μεταξύ, με την καινοτομία να είναι το μεγάλο, πλέον, πεδίο των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας καλείται να βρει, από κοινού με τους άλλους εταίρους, “βηματισμό”.

Όπως, δε, χαρακτηριστικά, αναφέρει η έκθεση Λέτα απαιτείται ένταση προσπαθειών ώστε η ΕΕ να αποκτήσει ένα “νέο πυλώνα” αιχμής. Όπως καταγράφει η έκθεση και καταθέτει σε ανάλυσή του, τον περασμένο Νοέμβριο, ο Αλέκος Κρητικός, Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρώην ανώτερο στέλεχος, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρώην Γενικός Γραμματέας, Υπουργείο Εσωτερικών, η έρευνα, η καινοτομία και η εκπαίδευση κρίνεται αναγκαίο να ενταχθούν – ως “πέμπτη ελευθερία” – στον πυρήνα της Ενιαίας Αγοράς, η οποία πρέπει να διευρυνθεί στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και της αμυντικής βιομηχανίας

Γι’ αυτό άλλωστε στο “έτερο ευαγγέλιο” της προσδοκώμενης νέας αρχιτεκτονικής, την έκθεση Ντράγκι, συνδέεται η υπαρξιακή πρόκληση που αντιμετωπίζει η ΕΕ με την ανάγκη για κοινό δανεισμό, ώστε να βρεθούν πόροι 800 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.

“Οι προτάσεις της έκθεσης αρθρώνονται γύρω από πέντε μεγάλες οριζόντιες πολιτικές: κάλυψη της υστέρησης στην καινοτομία, απoανθρακοποίηση και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, ενίσχυση της ασφάλειας και της αμυντικής βιομηχανίας και μείωση των εξαρτήσεων, χρηματοδότηση επενδύσεων, ενδυνάμωση της διακυβέρνησης της ΕΕ” αναφέρει ο κ. Κρητικός και σημειώνει ότι:

“Η ισχυρότερη κραυγή αγωνίας της έκθεσης Ντράγκι αφορά την υστέρηση της ΕΕ στην καινοτομία, την οποία θεωρεί ως τη βασική αιτία της χαμηλής ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητάς της. Ως βασικό παράγοντα του χάσματος παραγωγικότητας μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ θεωρεί την ψηφιακή τεχνολογία, στην οποία η Ευρώπη έχει μείνει πίσω.

Εκτιμά επίσης ότι οι δημόσιες δαπάνες για την Έρευνα και Καινοτομία (Ε&Κ) στην Ευρώπη υπολείπονται σημαντικά από αυτές των ανταγωνιστών της. Για αυτό προτείνει να δημιουργηθεί μια Ένωση Έρευνας και Καινοτομίας που θα οδηγήσει στην από κοινού διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής και πολιτικής Ε&Κ, η οποία θα μπορούσε να προωθήσει ένα “Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Έρευνα και την Καινοτομία”. Διαπιστώνει επίσης την ανάγκη να εδραιωθούν τα ευρωπαϊκά ακαδημαϊκά ιδρύματα στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας έρευνας.”

Δημοσιονομικά

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση Ντράγκι θέτει επί τάπητος τη δημιουργία μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών, την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης, αλλά και την τακτική έκδοση ομολόγων για τη χρηματοδότηση κοινών επενδυτικών σχεδίων μεταξύ των κρατών μελών,  κάτι σαν ένα “διαρκές Ταμείο Ανάκαμψης”, θέσεις που ουσιαστικά θέτουν σε μια νέα τροχιά τα ζητήματα οικονομικής διακυβέρνησης.

Ουσιαστικά, με τις προτάσεις αυτές στο “τραπέζι”, από την έκθεση Ντράγκι, μπαίνει στη συζήτηση η επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας και “ενισχυμένης πλειοψηφίας” ως διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Τι θα γίνει, όμως, με τη δημοσιονομική διάσταση μιας τέτοιας διαδικασίας. Πώς θα επιβαρυνθούν οι προϋπολογισμοί των κρατών μελών από τα νέα δεδομένα για επενδύσεις την ώρα που οι δημοσιονομικοί κανόνες παραμένουν αυστηροί; Ποιος θα αποφασίζει για δαπάνες και δημοσιονομικούς “κόφτες” και προγράμματα λιτότητας, εάν συνεχίσει η λογκή αυτή;

Αυτά είναι πλέον τα μεγάλα ερωτήματα, που καλείται να απαντήσει η νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο, που “ειρήσθω εν παρόδω” σε σχέση με τα δημοσιονομικά έχει ως “παράμετρο” το συνταγματικά θεσπισμένο, “φρένο χρέους”, που εμποδίζει επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, σε μια συγκυρία, όμως, που η ίδια η Γερμανία έχει μεγάλες ανάγκες για επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, σε άμυνα, εκπαίδευση, υποδομές κτλ.

Κι όλα αυτά σε άν πολιτικό κλίμα όπου ο “φόβος” για το μετανάστη φουντώνει, όπως φαίνεται από την προεκλογική ρητορική όλων των πλευρών. Μόνο, βέβαια που ο  “ξένος” προσφέρει εργασία, αλλά και κεφάλαια για επενδύσεις, όπως καλά ξέρει ο Φρ. Μερτς, πρώην στέλεχος του κολοσσού της Black Rock.