Τέμπη και ευθύνες: Κοιλοπονούσε το βουνό…

Κοιλοπονούσε το βουνό και γέννησε ποντίκι. Δεκαπεντασύλλαβος. Πανάρχαια ελληνική σοφία για τα δυσανάλογα, από την εποχή κιόλας των Δειπνοσοφιστών. Πόσο πολύ ταιριάζει αλήθεια η παροιμία, σε μια περίπτωση όπου κινείται μια τόσο δα ελαφριά δίωξη για παράβαση καθήκοντος, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για τόσο πολλά και βαριά εγκλήματα με 57 ανθρώπινες απώλειες.

Ας το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν. Η παράβαση καθήκοντος κατά το άρθρο 259 του Ποινικού Κώδικα, με την οποία θα ασχοληθεί και η Επιτροπή ποινικής προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής μας, αποτελεί το ελαφρύτερο πλημμέλημα που θεσπίζεται στην ποινική νομοθεσία μας. Το δείχνει η μικρή ακόμη και για πλημμέλημα προβλεπόμενη κύρωση (διαζευκτικά έως και χρηματική ποινή), η περιγραφή της άδικης πράξης με ασάφεια που κινείται στα όρια της αντισυνταγματικής αοριστίας, και ιδίως το δείχνει η νομοθετική πρόβλεψη ότι η πράξη αυτή τιμωρείται μόνο εφόσον δεν εμπίπτει σε οποιαδήποτε άλλη διάταξη*. Κάτι σαν ποινική διάταξη – σκούπα για τα μικροπράγματα*, δηλαδή, που καταλήγει (αν καταλήγει) σε καταδίκη – συγχωροχάρτι για οποιοδήποτε άλλο έγκλημα.

Επειδή η σύγκριση του μικρού αυτού “ποντικιού” με το βάρος των πράξεων που εμφανίζονται να έχουν συμβεί είναι συντριπτική, θυμίζω: Ο πολίτης από μακριά δεν μπορεί να ξέρει τί έγινε και ποιος είναι ή δεν είναι ένοχος. Ισχύει άλλωστε τεκμήριο αθωότητας ως τη δίκη. Αυτή τη στιγμή όμως είναι ακριβώς η ώρα που οι διωκτικές αρχές οφείλουν να ερευνούν και οι πολίτες μπορούν να συζητούν για ενδείξεις.

Καιρός λοιπόν να ατενίσουμε το “βουνό”. Το οποίο στην πραγματικότητα αποτελείται από τρεις ορεινούς σχηματισμούς, με άλλα λόγια από τρία χωριστά μπλοκ εγκλημάτων, με διαφορετικά μάλιστα θύματα. Στο πρώτο πρόκειται για τα θύματα της σύγκρουσης, στο δεύτερο για τα θύματα της έκρηξης, στο τρίτο για τη δημοκρατία.

Το πρώτο μπλοκ αφορά τη σύγκρουση. Τη μη εφαρμογή της Σύμβασης 717. Συνδέεται με το γεγονός ότι δυο τρένα βρέθηκαν να κινούνται αντίθετα στην ίδια γραμμή χωρίς δικλίδες ελέγχου. Η σύγκρουση καθώς φαίνεται θα αποτρεπόταν, αν κάποιοι αρμόδιοι δεν είχαν παραλείψει συγκεκριμένες ενέργειες σχετικές με το σύστημα ασφάλειας της κυκλοφορίας, ενέργειες μάλιστα που εντάσσονταν στα ιδιαίτερα νομικά τους καθήκοντα. Και ας θυμόμαστε ότι στις περιπτώσεις αυτές οι παραλείψεις τιμωρούνται με τις ίδιες ποινές όπως και οι ενέργειες. Έχει επίσης γίνει λόγος σχετικά και για το (οικονομικό) έγκλημα της απιστίας. Μπροστά στις ευθύνες για 57 ζωές, όμως, ένα οικονομικό έγκλημα δεν είναι παρά ένα “λοφάκι”.

Το δεύτερο μπλοκ εγκλημάτων αφορά όχι την ίδια τη σύγκρουση, αλλά τη θανατηφόρα έκρηξη. Αν η έκρηξη ή πυρκαγιά εύφλεκτων υλών αποδειχθεί και πάλι θα έχουμε βαριά κακουργήματα (έκρηξης, επικίνδυνης παρέμβασης στην ασφάλεια μέσων σταθερής τροχιάς). Σημειωτέον, στην ποινική ρύθμιση για την ασφάλεια των συγκοινωνιών προβλέπεται ως τρόπος τέλεσης και η παραβίαση των κανόνων ασφαλούς φόρτωσης**. Έτσι θυμόμαστε τα τραγικά Τέμπη δυο φορές: Μια για τα κακοφορτωμένα σε φορτηγό αυτοκίνητο νοβοπάν το 2003 (21 μαθητές θύματα), δεύτερη για το ενδεχόμενο μεταφοράς εύφλεκτων υλών στο σιδηρόδρομο το 2023.

Στο τρίτο μπλοκ εγκλημάτων πρέπει να αναζητηθεί, μέσα στην ομίχλη, και η κορυφή του βουνού. Η συγκάλυψη ευθυνών μοιάζει να μεθοδεύτηκε με πολλούς τρόπους που πρέπει να ερευνηθούν. Αρχίζουν με τις κυβερνητικές προεξοφλήσεις μελλοντικών δικαστικών κρίσεων (για πολιτικούς ποινικά υπεύθυνους ή ανεύθυνους ή για ανυπαρξία εύφλεκτων υλών) και φθάνουν ως το οργανωμένο μπάζωμα. Εδώ οι ποινικές ρυθμίσεις που διεκδικούν εφαρμογή (συμμετοχή σε πράξεις που μπορεί να θίξουν θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος όπως η διάκριση των εξουσιών και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, συμμετοχή σε κατάχρηση εξουσίας, υπόθαλψη εγκλήματος, προσβολή νεκρών) προβλέπουν βαρύτατες κυρώσεις. Το “λοφάκι” πλημμέλημα που κρύβεται εδώ στη σκιά του βουνού είναι η επιχείρηση να ασκηθεί αθέμιτη επιρροή σε δικαστικούς λειτουργούς.*** Πώς να μη μένει ως τώρα το θέμα στη σκιά της συζήτησης, όταν μάλιστα η ρύθμιση έχει εισαχθεί με τον επάρατο Ποινικό Κώδικα του 2019!!

Δεν είναι καθόλου απλά τα παραπάνω. Δεν έχουμε αποδείξεις ως τώρα αλλά ενδείξεις και πάνδημο αίτημα για διερεύνηση. Ο κόσμος στη διαδήλωση δεν διεκδίκησε άκριτες τιμωρίες αλλά Δικαιοσύνη χωρίς συγκαλύψεις. Πόση ωριμότητα αλήθεια, πόση δύναμη στα πανό μικρών παιδιών!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Με τεχνικούς όρους: Ρήτρα απόλυτης επικουρικότητας.

** Άρθρο 291 παράγραφος 1 (δ) του Ποινικού Κώδικα.

*** Προστέθηκε ως άρθρο 167 Α στον Ποινικό Κώδικα με το Νόμο 4619/2019.