Η ΛΟΡΕΝ ΓΚΡΙΝΦΙΛΝΤ ΞΕΡΕΙ ΠΩΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ

Εφηβεία, social media… και Ιμέλντα Μάρκος;; Το έργο της Λόρεν Γκρίνφιλντ αγγίζει διαφορετικές πτυχές, εστιάζοντας από την εμμονή μας με την εικόνα και το χρήμα, μέχρι τη σχέση μας με την κουλτούρα του καπιταλισμού και των celebrities, και φτάνοντας μέχρι την ανατριχιαστική καταγραφή της επιστροφής στην εξουσία του καθεστώτος Μάρκος στις Φιλιππίνες.

Πώς συνδέεται όμως το προφίλ μιας ομάδας εφήβων μέσα από τη σχέση τους με τα social media (όπως συμβαίνει στη νέα σειρά ντοκιμαντέρ Κοινωνικές Σπουδές, που έρχεται στο Disney+) με το προφίλ εξουσίας της Ιμέλντα Μάρκος στο σπουδαίο The Kingmaker, ή νωρίτερα από αυτό με μια σειρά εκθέσεων και φιλμ πάνω στην εμμονή με τον πλούτο μιας νεόπλουτης ελίτ σε μια «παρακμάζουσα αυτοκρατορία»;

Η Γκρίνφιλντ, εξίσου μέσω της φωτογραφίας αλλά και του σινεμά, εξετάζει διαρκώς στο έργο της την τοξικότητα του υπερκαταναλωτισμού μέσα από ένα σωρό παρακλάδια. Μιλάει για την πλουτοκρατία, για την εμπορευματοποίηση της ομορφιάς και το πώς αυτή δημιουργία αδιανόητα στάνταρ για τη νέα γενικά μέσα από τα social media, μιλάει για την διασημότητα, την λατρεία της αφθονίας, την ψηφιακή ασφυξία – και μιλάει ακόμα και για την άνοδο της απολυταρχίας στην εξουσία, πάντα σε σύνδεση με τον πλούτο και την εμμονική κουλτούρα celebrity λατρείας.

Το πιο πρόσφατο πρότζεκτ της είναι η σειρά ντοκιμαντέρ Κοινωνικές Σπουδές (Social Studies), ένα πρωτοποριακό κοινωνικό πείραμα που εξερευνά τις επιπτώσεις της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πρώτη γενιά των digital natives – παιδιών δηλαδή απόλυτα εξοικειωμένων με τη χρήση νέων τεχνολογιών– των σημερινών εφήβων. Και το κάνει μάλιστα χρησιμοποιώντας δεδομένα από social media σε πραγματικό χρόνο, και με πρόσβαση στις οθόνες των smartphones των ηρώων.

Νέοι που έρχονται αντιμέτωποι με τον σχολικό εκφοβισμό, τα πιεστικά πρότυπα ομορφιάς, τις μόνιμες συγκρίσεις και τον ρατσισμό, όλα μέσα από τον μεγεθυντικό (ή ίσως παραμορφωτικό) φακό των social media.

Αυτού του τύπου η πρόσβαση –και η μοναδική ικανότητα να υφάνει μια καθηλωτική ιστορία μέσα από αυτήν– δεν είναι κάτι καινούριο για την Γκρίνφιλντ. Το πιο πρόσφατο φιλμ της είναι το Kingmaker του 2019, όπου στρέφει την κάμερά της στην Ιμέλντα Μάρκος, η οποία δίνει στη δημιουργό πρωτοφανή πρόσβαση στη ζωή και στην καθημερινότητά της.

Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τον γιο της να εξασφαλίσει τη θέση του αντιπροέδρου, η Ιμέλντα ξαναγράφει με θράσος την ιστορία της οικογένειάς της σαν ένα αφήγημα βασισμένο στην υπερβολική αγάπη μιας μητριαρχικής γυναίκας για την πατρίδα της. Πλούτος, εξουσία και fake πορτρέτα λαϊκής λατρείας, σε ένα ντοκιμαντέρ που χωρίς να είναι στα αρχικά σχέδια της Γκρίνφιλντ, εξελίχθηκε τελικά σε μια ανατριχιαστική καταγραφή της επιστροφής της οικογένειας Μάρκος στην εξουσία των Φιλιππίνων, μια αληθινή ιστορία τρόμου της εποχής των fake news.

Νωρίτερα, η Γκρίνφιλντ είχε κάνει αίσθηση με το ντοκιμαντέρ Generation Wealth, το πορτρέτο μιας κοινωνίας υλιστικής και εξαρτημένης από την εικόνα. Το Queen of Versailles, για ένα ζευγάρι που χτίζουν τη μεγαλύτερη ιδιωτική κατοικία στις ΗΠΑ σα να επρόκειτο για ρέπλικα των Βερσαλλιών – αλλά που καθώς χτυπά η κρίση, πασχίζουν να διατηρήσουν ένα «παλάτι» σε θλιβερή παρακμή.

Αλλά και φωτογραφικές εκθέσεις όπως το Fast Forward για μια γενιά νεόπλουτων εφήβων που μεγαλώνουν στη σκιά της χολιγουντιανής ελίτ – εκεί που όπου η παρακμή συνυπάρχει με την υπερκατανάλωση – και το Girl Culture, για την κρίση αυτοπεποίθησης ανάμεσα στα νεαρά κορίτσια.

Όλα αυτά είναι με τον τρόπο τους ντοκουμέντα μιας στιγμής στο χρόνο που όμως χάρη στην προσέγγιση της Γκρίνφιλντ, μοιάζουν με διαχρονικές καταγραφές της ανθρώπινης κατάστασης. Το Fast Forward δεν έχει γεράσει καθόλου – παραμένει μάλιστα σημείο αναφοράς στην αρχή του Generation Wealth, σχεδόν 20 χρόνια μετά. Το Kingmaker γυρίστηκε το ‘19 αλλά όπως παρατηρεί κι η ίδια, βλέποντάς το σήμερα είναι σα να παρακολουθείς ένα ντοκιμαντέρ πάνω στην επάνοδο του Τραμπ.

Και ακόμα κι οι Κοινωνικές Σπουδές, με την εστίαση στα social media και την ψηφιακή επικοινωνία, δεν έχουν τίποτα το φλασάτο, το επιτηδευμένο ή το φτηνά νοσταλγικό για «άλλες εποχές». Είναι μια εντελώς ανθρώπινη, προσγειωμένη καταγραφή συμπεριφορών και ψυχολογίας, του οποίου η αξία δεν είναι καθόλου δεμένη με το «εδώ και τώρα».

Ίσως αυτό είναι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στην καταγραφή στο έργο της Γκρίνφιλντ: Παρατηρούμε το εκάστοτε σήμερα, σα να επρόκειτο όχι για κάτι τωρινό, αλλά μια ιστορική καταγραφή – μια ιστορική καταγραφή του παρόντος.

Στο πλαίσιο της επίσκεψης της πολύ σημαντικής καλλιτέχνη στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, εξήγησε στο Magazine τα πάντα – από τα social media μέχρι την Ιμέλντα Μάρκος.

Βλέποντας τις Κοινωνικές Σπουδές μπορώ να δω τα νήματα του έργου σου και το ενδιαφέρον σου, πώς σε έφερε εδώ. Αλλά μοιάζει ένα πρότζεκτ αποθαρρυντικό από πολλές απόψεις, να έχεις να κάνεις με τόσα πολλά παιδιά και την ισορροπία του να μπαίνεις στον προσωπικό τους χώρο με τρόπο που να έχει κάτι το διαφωτιστικό, αλλά να έχει και σεβασμό και προσοχή. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα;

Ήταν ένα δύσκολο, φιλόδοξο σχέδιο και ήταν επίσης η πρώτη μου σειρά. Η πρώτη φορά που δούλεψα σε μια τόσο μεγάλη αφήγηση δηλαδή. Δύο χρόνια στο μοντάζ και ένα χρόνο στα γυρίσματα, συνολικά τρία χρόνια. Επίσης ήταν η πρώτη φορά που δούλεψα με στοιχεία animation, επειδή ήθελα πραγματικά να δείξω πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνδέονται με τις ζωές μας. Και να εμφανίζονται πάνω από τη ζωντανή δράση και όχι ας πούμε να κάνω ένα cut και να δείχνω τι γίνεται στα social.

[σσ. Στην σειρά, πάνω από τα smartphones που κρατάνε τα παιδιά, εμφανίζεται ένα διακριτικό ψηφιακό στοιχείο που δείχνει προς τα εμάς, σε ζωντανό χρόνο, ό,τι βλέπουν στην οθόνη τους. Σα να ήταν δηλαδή ένα πολύ φυσικό στοιχείο του χειροπιαστού τους κόσμου – που είναι, δηλαδή.]

Μέσα από την προηγούμενη δουλειά μου είχα αρχίσει να ενδιαφέρομαι πραγματικά για το τι σημαίνουν τα νέα μέσα ενημέρωσης και τα social media που επηρεάζουν τόσο πολύ τα παιδιά και που τα χρησιμοποιούν τόσο πολύ. Το παρατηρώ αυτό με τα δικά μου παιδιά, τα οποία όταν ξεκίνησα, ο μικρότερος ήταν 14 ετών και ο μεγαλύτερος 20 ετών, και ήταν σαν να ήταν από δύο διαφορετικές γενιές. Το μεγαλύτερο παιδί μου διάβαζε συνέχεια βιβλία. Ο μικρότερός μου έπαιρνε τα νέα του από το TikTok, και με τον μικρότερό μου είχαμε συνεχείς διαφωνίες για τον χρόνο που θα ξόδευε μπροστά από οθόνη. Ειδικά κατά τη διάρκεια του Covid. Οπότε, με ενδιέφερε πολύ το θέμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και το πώς επηρεάζει τα παιδιά.

Αλλά ήταν μια πρόκληση να καταλάβω πώς να το καταγράψω, γιατί πρώτα απ’ όλα, ένιωθα ότι ήταν πολύ σημαντικό να δω τι συμβαίνει καθώς χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους. Και να έχουμε πρόσβαση σε αυτό. Που εγώ δεν είχα πρόσβαση ούτε καν στο δικό μου παιδί, δεν ήθελε με τίποτα να μου δείξει. [γελάει]

Ως γιος, το καταλαβαίνω απόλυτα αυτό.

[γέλια]

Αυτή ήταν λοιπόν η συμφωνία που έκανα με τα παιδιά. Μίλησα με περίπου 200 παιδιά κατά τη διάρκεια του Covid στο zoom για το ποια είναι τα θέματα που αντιμετωπίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και επίσης για να αρχίσω να επιλέγω παιδιά για τη σειρά. Ένα από τα πράγματα που τους είπα είναι ότι θα κάνουμε καταγραφή μέσω οθόνης, θα μοιραζόμαστε. Και δεν ήταν μόνο η καταγραφή στην οθόνη. Χρησιμοποιήσαμε και άλλες μεθόδους καταγραφής, όπως για το Snapchat, το οποίο δεν μπορείς να κάνεις screen record. Οπότε ήταν μεγάλο πράγμα για όλα τους.

Αλλά νομίζω ότι τα παιδιά που επέλεξαν να συμμετάσχουν σε αυτό, το έκαναν με την αίσθηση ότι ήταν σημαντικό να μάθει ο κόσμος γι’ αυτό το ζήτημα. Κι επίσης, είχαν και τα ίδια μεγάλη περιέργεια.

Πιστεύεις ότι αυτά τα παιδιά είχαν μια αίσθηση του context για το τι είναι όλο αυτό που έκανες; Η ηλικία έχει τεράστια σημασία με την έννοια ότι σε αυτή την ηλικία, δεν έχουν γνωρίσει καμία άλλη πραγματικότητα, πριν από τα social και το ίντερνετ. Νιώθεις λοιπόν ότι είχαν μια αίσθηση του πλαισίου του γιατί ενδιαφέρεσαι ή ήταν περισσότερο σε φάση «…ποιο είναι το πρόβλημα; είμαι απλά στο τηλέφωνό μου».

Νομίζω ότι αισθάνονταν πραγματικά παγιδευμένα από αυτό. Πολλά από τα παιδιά μίλησαν για αίσθημα άγχους, για σύγκριση του εαυτού τους με άλλα. Υπήρχε τόσο πολύ άγχος από το Covid, τόσο πολύ κοινωνικό άγχος και απομόνωση. Στο Pali High, το οποίο ήταν ένα από τα μέρη που γυρίσαμε, ένα κορίτσι είπε ότι το Wi-Fi είναι πολύ κακό στο σχολείο, οπότε πολλές φορές δεν έχουν Wi-Fi. Και πηγαίνει στο διάδρομο προσποιούμενη ότι κοιτάζει το τηλέφωνό της για να μην χρειάζεται να έχει οπτική επαφή με κανένα άλλο άτομο.

Οπότε νομίζω ότι υπήρχε ένα είδος κακουχίας που έκανε τα παιδιά να έχουν περιέργεια να εξερευνήσουν αυτά που ένιωθαν. Και χρησιμοποιούσαν τη ζωή τους για αυτό. Άλλα παιδιά είχαν άλλους λόγους, πχ ο Κισάν έκανε μουσική και χρησιμοποιούσε το ίντερνετ για να βοηθήσει τη μουσική του. Αλλά μετά υπήρχε κάποια όπως η Σίντνεϊ, που είχε βιώσει την πραγματικά καταστροφική εμπειρία του slut shaming, και δεν είχε καν πει στους γονείς της όλες τις λεπτομέρειες του τι συνέβη. Όταν συναντηθήκαμε, αποφάσισε ότι ήταν η ώρα.

Τώρα όταν τα παιδιά έρχονται στα QnA για τη σειρά και μιλούν με άλλους νέους ανθρώπους, λένε ότι πραγματικά άλλαξε η ζωή τους, επειδή ήταν ένας πολύ έντονος και ισχυρός χώρος που δημιούργησαν, ακόμη και μεταξύ τους, μιλώντας τόσο ειλικρινά για τα θέματα.

Οι άνθρωποι της γενιάς μου έχουν βιώσει την αλλαγή που συνέβη όταν εμφανίστηκε το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία ήταν τόσο ριζοσπαστική. Μάθαμε να διαβάζουμε και να κατανοούμε σε έναν κόσμο πριν από αυτά. Και τώρα έχουμε προσαρμοστεί σε αυτό, άλλοι περισσότερο από άλλους. Αλλά υπάρχει μια ολόκληρη γενιά στην οποία νιώθω πως είναι πρακτικά αδύνατο να εξηγήσεις το concept ενός κόσμου πριν από το ίντερνετ και τα social.

Γι’ αυτό θεώρησα ότι η σειρά αυτή ήταν σημαντική, επειδή υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα γενεών και οι γονείς δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει. Ναι, ακόμα και οι γεμάτη αγάπη, αφοσιωμένοι γονείς που μιλούν στα παιδιά τους, δεν ξέρουν. Η Άιβι στη σειρά είναι ένα τέλειο παράδειγμα, είναι τόσο κοντά στον πατέρα της, ζει μαζί του, μιλάνε συνέχεια, λέει πως ο πατέρας της είναι ο καλύτερός της φίλος. Αλλά εκείνος δεν είχε ιδέα για τι της συνέβαινε μέσα από τα social.

Στην πραγματικότητα, σε κάποιο σημείο είπε –και αυτό δεν είναι μες στη σειρά– ότι είχε κι εκείνη σκέψεις αυτοκτονίας. Και αμέσως μετά είπε ότι είναι δύσκολο για εκείνη να το πει αυτό μπροστά στον πατέρα της – γιατί δεν το ήξερε.

Νομίζω ότι η σειρά είναι εκπαιδευτική για τους γονείς. Ήταν ενδιαφέρον να δούμε τη διαφορά στην αντίδραση των γονέων σε σχέση με τα παιδιά.Οι γονείς λένε: «Ω, φοβάμαι». Δεν ξέρουν αν θέλουν να ξέρουν. Ενώ τα παιδιά νιώθουν ότι κάποιος τα βλέπει πραγματικά – όταν το έδειξα εδώ σε εφήβους στη Θεσσαλονίκη, ένας είπε ότι αυτή είναι η πρώτη σειρά που «αφορά εμάς, που έχω δει».

Και δεν στοχεύω στον εντυπωσιακό ή τίποτα τέτοιο. Είναι απλά κάτι πολύ, πολύ καθημερινό, από στιγμή σε στιγμή.

Το οποίο είναι επίσης σοκαριστικό, επειδή κάποιοι άνθρωποι είπαν ότι ήταν κάτι σαν Euphoria στην πραγματική ζωή! Όταν είδα το Euphoria σκέφτηκα ότι είναι φτιαγμένο στοχεύοντας στον εντυπωσιασμό. Και είναι. Αλλά τα παιδιά, όταν τα ρωτούσα για το Euphoria, έλεγαν ότι αντανακλά τη ζωή μας. Φυσικά είναι υπερβολικό δηλαδή, αλλά υπάρχει και κάτι με το οποίο ταυτίζονται.

Ναι. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει πάντα με τις εφηβικές σειρές που προσπαθούν να ενισχύσουν την αίσθηση της εμπειρίας του να είσαι νέος. Με τρόπους που ξεπερνούν τον ρεαλισμό. Όπως το Skins.

Ναι, ακριβώς. Το Skins είναι άλλη μια σειρά για την οποία μου μιλάνε πολύ.

Ένα άλλο πράγμα που είναι πραγματικά ενδιαφέρον και στη σειρά σου αλλά και σε κάποια από αυτά τα σόου που συζητάμε, έχει να κάνει πολύ με τις οθόνες, που είναι κάτι που πάντα με συναρπάζει. Συχνά αισθάνομαι ότι οι σύγχρονοι κινηματογραφιστές είναι κάπως διστακτικοί ή φοβούνται ή δεν ξέρουν πώς να απεικονίσουν οθόνες μέσα σε οθόνες.

Ναι!

Κατά κάποιο τρόπο το αποφεύγουν, υπό μία έννοια. Και πραγματικά, μου άρεσε πολύ το πόσο χαλαρά και αυτονόητα απεικονίζεται στη σειρά σου. Είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορείς να απεικονίσεις αυτούς τους ανθρώπους και αυτές τις σχέσεις χωρίς να υπάρχει ταυτόχρονα αυτή η δεύτερη οθόνη εκεί.

Ναι. Λοιπόν, πρώτα απ’ όλα, χαίρομαι πολύ που το είπες αυτό, γιατί δούλεψα πολύ σκληρά για την τεχνική αυτής της σειράς, αλλά νιώθω ότι πάντα με ρωτάνε για το θέμα, και όχι για την τεχνική.

Και αυτό ήταν πολύ σημαντικό από την αρχή, το να καταλάβω πώς να έχω μια βιωματική αίσθηση του πώς είναι να ζεις μέσα από μια οθόνη και να μην σε φάση ότι κάνω ένα απότομο cut και δείχνω την οθόνη. Αλλά ήθελα να είναι πάνω στην πραγματική ζωή, πάνω στη ζωντανή δράση. Και να τοποθετείται κυριολεκτικά από πάνω.

Αλλά επίσης επιβραδύνουμε αρκετά το σκρολάρισμα για να το δούμε, γιατί όταν μου το έδειχναν τα παιδιά στη φυσική τους ταχύτητα, δεν μπορούσα να το παρακολουθήσω! Ήθελα να είναι προσιτό και στους γονείς! Έτσι, οι οθόνες είναι μεγάλες και η δράση τους επιβραδυμένη ώστε να μπορείτε να τα διαβάσετε ως κοινό. Ήθελα όμως να μοιάζει με διάλογο, επειδή πολλοί διάλογοι, πολλοί σύγχρονοι διάλογοι γίνονται σε οθόνες.

Ακριβώς, 100%. Είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλός μας έχει αλλάξει καλωδίωση, κατά κάποιο τρόπο. Επειδή τώρα η επικοινωνία δεν είναι πλέον γραμμική, είναι πολυδιάστατη και συμβαίνει σε διάφορα επίπεδα. Βρισκόμαστε πλέον σε έναν φυσικό χώρο, αλλά μπορεί να ανταλλάσσω likes ή να δω ένα απλό εικονίδιο «κάποιος πληκτρολογεί», και όλες οι επικοινωνίες αυτές να συμβαίνουν ταυτόχρονα.

Ναι. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, καθώς κάναμε το γύρισμα, μέναμε έξω από πολλούς ενδιαφέροντες διαλόγους επειδή συμβαίνουν στις οθόνες των παιδιών.

Και πρέπει να πας αργότερα και να τους βρεις στα screen recordings;

Θυμάμαι όταν γύριζα τη Βασίλισσα των Βερσαλλιών, είχαμε κάτι που λεγόταν τηλεφωνική υποκλοπή, όπου ο υπεύθυνος ήχου έβαζε μια συσκευή ηχογράφησης στο τηλέφωνο, και έπαιρνες την άδεια από τους ανθρώπους και βασικά μπορούσες να ηχογραφήσεις το τηλεφώνημα. Και αυτό ήταν τόσο σημαντικό ώστε να έχουμε αυτόν τον διάλογο.

Τώρα ήταν το ίδιο πράγμα, αλλά σε μια οθόνη. Ήμουν πολύ χαρούμενη που είχαμε, πρώτα απ’ όλα, πρόσβαση σε αυτό. Και μερικές φορές, αν υπήρχε ένα μέρος μιας συνομιλίας που ήταν σημαντικό, όπως ο καυγάς μεταξύ της Τζούλι και της Έλι, το έπαιρνα μετά από τις εγγραφές και μπορούσα έτσι να κατασκευάσω τη σκηνή γύρω από αυτό.

Δούλεψα με έναν animator από τη Νέα Ζηλανδία, τον Έρικ Τζόρνταν, και προσπαθήσαμε να το κάνουμε σαν ένα απρόσκοπτο κομμάτι της ζωής, να υπάρχει animation σε όλη τη διάρκεια, αλλά όχι animation που να είναι σαν να κάνει θραύση και να τραβάει την προσοχή στον εαυτό του.

Ναι, όχι γράμματα που περνάνε εμφατικά από την οθόνη σαν να είναι κάτι εξωγήινο.

Έτσι δεν είναι; Και στην πραγματικότητα, όταν μιλούσα με εταιρείες animation στην αρχή, κάποιες δημιουργούσαν τέτοιου είδους πράγματα. Και έλεγα ότι δεν θέλω αυτό να είναι πολύ βαρετό για εκείνους, αλλά πραγματικά πίστευα ότι ήταν τόσο ενδιαφέρον να βλέπω, απλώς, χωρίς εφέ, την καταγραφή της οθόνης. Ακόμη και η σκηνή των τίτλων της σειράς είναι εμπνευσμένη από τον χάρτη του Snapchat. Είδα στο τηλέφωνο του γιου μου, όλους τους φίλους του σε διάφορα μέρη. Μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο συνδυάστηκε η πραγματική φυσική γεωγραφία του Λος Άντζελες με μια κινούμενη εικονική εκδοχή.

Το άλλο σημαντικό πράγμα είναι ότι ήθελα να είναι πραγματικό για τους νέους, οπότε δεν ήθελα να δημιουργήσω τη δική μου ψεύτικη εφαρμογή. Ήθελα να χρησιμοποιήσω ό,τι πραγματικά υπάρχει και είναι αναγνωρίσιμο. Αλλά δεν ήθελα και να έχει πάρα πολύ Instagram ή πάρα πολύ TikTok ή πάρα πολύ Snapchat, γιατί κι αυτές οι εφαρμογές έρχονται και φεύγουν. Ξέρεις, δεν ξέρουμε αν το TikTok θα υπάρχει του χρόνου. Αλλά έπρεπε όλο αυτό να έχει την αίσθηση της αλήθειας. Και να μην είναι σαν κάτι παροδικό.

Μιλώντας για αυτού του είδους την τεκμηρίωση, έβλεπα ξανά την ταινία Generation Wealth, και υπάρχει μια στιγμή στην αρχή όπου κάποιος κοιτάζει τις φωτογραφίες που είχατε τραβήξει χρόνια νωρίτερα για το Fast Forward από τις νεότερες πλούσιες ελίτ και λέει ότι πρόκειται για «μια αυτοκρατορία σε παρακμή». Έχουν περάσει δεκαετίες από τότε. Αν εκείνο ήταν ένα πρώιμο στιγμιότυπο μιας αυτοκρατορίας σε παρακμή, τι αντιπροσωπεύει αυτό το πείραμα τώρα για εσένα;

Πιστεύω –και αυτό είναι κάτι που συζητήσαμε με τα παιδιά– ότι είναι ένα είδος χρονοκάψουλας. Θέλω κόσμος να αναγνωρίζει εκεί την εποχή του. Το οποίο συνέβη και με το Fast Forward. Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Αλλά από την άλλη πλευρά, εξακολουθώ να δείχνω αυτή τη δουλειά και υπάρχει κάτι οικουμενικό σε αυτήν που δεν είναι μόνο από εκείνη την εποχή. Όπως συνέβη και με το Girl Culture [σσ. φωτογραφική συλλογή της Γκρίνφιλντ από το 2002 εστιασμένη στη νεανική κουλτούρα των κοριτσιών].

Επίσης πρόσφατα έκανα την καμπάνια της Balenciaga. Και έμπνευση ήταν αυτή η φωτογραφία που είχα τραβήξει το 2009 με την Άννα Γουίντουρ. Αλλά αντί για την Άννα Γουίντουρ στην πρώτη σειρά, ήταν όλες αυτές οι influencers και μου έλεγαν ότι εμπνέονται από το Girl Culture. Έμεινα έκπληκτη που αυτές οι νεαρές influencers γνώριζαν ακόμη και αυτό το βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε στις αρχές των ‘00s.

Οπότε νομίζω ότι είναι ένα παράξενο παράδοξο, να είναι ένα έργο πολύ συγκεκριμένο για την εποχή, αλλά και διαχρονικό. Όπως τις προάλλες, έκανα ένα masterclass και είδα το τρέιλερ από το Kingmaker και αφορούσε την επιστροφή σε αυταρχικά καθεστώτα, και φαινόταν σαν να περιέγραφε την εποχή μας αυτή τη στιγμή.

Το ίδιο συμβαίνει και με το Generation Wealth. Είναι κάτι σαν την Ιστορία του Παρόντος, για την εποχή Τραμπ. Νομίζω ότι κατά κάποιον τρόπο, αυτό το είδος ντοκιμαντέρ μοιάζει σαν κεραυνός εν αιθρία επειδή είναι τόσο συγκεκριμένο, αλλά και κάτι που επιστρέφει. Όπως η Βασίλισσα των Βερσαλλιών, που επιστρέφει τώρα ως μιούζικαλ στο Μπρόντγουεϊ. Και είναι κάτι πολύ επίκαιρο, ιδιαίτερα στη νέα εποχή του Τραμπ.

Οπότε προσπαθώ τώρα να δουλέψω πάνω σε μια μουσειακή εγκατάσταση και ένα βιβλίο, που θα ξεκινήσει στο Βερολίνο το 2026. Από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κατέγραψα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συλλέξαμε 2000 ώρες αρχειοθετημένων μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά και από σύγχρονες έρευνες. Αυτό είναι ένα είδος χρονοκάψουλας για το τι υπήρχε στα κεφάλια των παιδιών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Έτσι τώρα κάνω τέχνη από αυτό το αρχείο, για την έκθεση.

Μιας και ανέφερες και το Kingmaker, αναρωτιέμαι πώς το βλέπεις στο πλαίσιο της δουλειάς σου ειδικότερα. Υπάρχει προφανώς ο πλούτος της Ιμέλντα Μάρκος ως πολύ συνδετικός παράγοντας.

[γνέφει καταφατικά]

Αλλά όταν κάνεις μια σειρά σαν το Κοινωνικές Σπουδές ή όταν κάνεις το Generation Wealth και τις εκθέσεις γύρω από αυτό, και ανάμεσά τους κάνεις το Kingmaker, τι νομίζεις ότι τα συνδέει μεταξύ τους;

Λοιπόν, το Kingmaker ήταν κάτι διαφορετικό για μένα. Το ξεκίνησα επειδή σκέφτηκα ότι κατά κάποιον τρόπο, είχα βρει μια άλλη βασίλισσα όπως η βασίλισσα των Βερσαλλιών, και με ενδιέφερε το νησί των ζώων που είχε [σσ. στο οποίο μεταφέρθηκαν αφρικάνικα θηλαστικά κατά την προεδρία Μάρκος στα ‘70s παράλληλα με το διωγμό εκατοντάδων οικογενειών αυτόχθονων κατοίκων της περιοχής], το οποίο ήταν κάτι σαν αλληγορία όπως το έβλεπα.

Όταν ξεκίνησα την ταινία, σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να έχει να κάνει με το είδος της απερισκεψίας του πλούτου και της εξουσίας και την ιδιορρυθμία τους. Δεν ήξερα ότι θα ήταν μια πολιτική ιστορία όταν άρχισα, επειδή οι Μάρκος ήταν πραγματικά στο περιθώριο όταν ξεκίνησα.

Αλλά είμαι επίσης δημοσιογράφος και παρακολουθώ τι συμβαίνει καθώς προχωρώ. Μου αρέσει να ξεκινάω με ανοιχτό μυαλό και να μην ξέρω πού θα πάει η ιστορία. Και η ιστορία μόλις άρχισε να εξελίσσεται με τον Μπονγκμπονγκ Μάρκος και την επιστροφή των Μάρκος στην εξουσία. Άρχισα λοιπόν να την παρακολουθώ και άλλαξε, παρόμοια με τον τρόπο που άλλαξε εντελώς η Βασίλισσα των Βερσαλλιών – όταν ξεκίνησα εκείνη την ταινία δεν ήξερα ότι θα έχαναν το σπίτι τους. Και αντιστοίχως, δεν ήξερα ότι ο Μπονγκμπονγκ επρόκειτο να έρθει στην εξουσία. Οπότε αυτό άλλαξε την ταινία και την έκανε να μην αφορά αυτή την ιστορία που πίστευα στην αρχή, αλλά την έκανε να αφορά τη σημερινή επιστροφή στον αυταρχισμό.

Φυσικά, εκείνη την εποχή πίστευα ότι θα ήταν μια προειδοποιητική ιστορία. Δεν ήξερα ότι θα προέβλεπε αυτό που επρόκειτο να συμβεί στη δική μου χώρα με την ευθραυστότητα της δημοκρατίας. Είναι πραγματικά τρομακτικό – όταν το είδα χθες, ένιωσα ότι μιλούσε πραγματικά για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή τώρα, με έναν τρόπο που πραγματικά δεν περίμενα.