Valia Calda: “Η τζαζ πραγματικότητα στην Ελλάδα συντονίζεται με τα παγκόσμια ρεύματα”

Το Athens Jazz επιστρέφει για 24η χρονιά και γεμίζει την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων με τους συναρπαστικούς ήχους της τζαζ, προσφέροντας 21 μοναδικές ζωντανές εμφανίσεις από καταξιωμένους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Από τις 26 Μαΐου έως την 1η Ιουνίου, το φεστιβάλ καθίσταται το απόλυτο σημείο συνάντησης για τους μουσικόφιλους της πόλης. Στο επίκεντρο, όπως κάθε χρόνο, η ελληνική τζαζ σκηνή, με σχήματα που ανέδειξε η καλλιτεχνική επιτροπή του φεστιβάλ, όπως οι Valia Calda, που θα ανοίξουν το 24ο Athens Jazz.

Με ρίζες στην παραδοσιακή μουσική, αλλά και την ψυχεδελική τζαζ, οι Valia Calda, που δημιουργήθηκαν από τους Νίκο και Θοδωρή Ζιάρκα το 2013, ξεχώρισαν για την ιδιότυπη σύνθεση της μουσικής τους.

Στη συνέντευξή τους για το NEWS 24/7, οι δύο μουσικοί μοιράζονται την εμπειρία τους από την πορεία τους στη Λονδρέζικη σκηνή και το πώς η μουσική τους αντλεί έμπνευση από την ηπειρώτικη παράδοση, το πανκ και την ελεύθερη τζαζ. Επίσης, εκφράζουν την τιμή και τη χαρά τους που εκπροσωπούν την ελληνική τζαζ σκηνή στην πρώτη ημέρα του φεστιβάλ, φέρνοντας τη μουσική τους μπροστά σε ένα νέο και ευρύτερο κοινό.

O Θοδωρής (Ζιάρκας) εξηγεί πώς γεννήθηκε το συγκρότημα και τι σημαίνει το όνομα Valia Calda: “Το σχήμα γεννήθηκε μεταξύ 2012-2013 στο Λονδίνο. Δημιουργήθηκε στο τέλος των jazz σπουδών που κάναμε τότε με τον Νίκο στο Middlesex University. Ήταν μια πηγαία και κοινή ανάγκη που είχαμε ώστε να δουλέψουμε με τα διαφορετικά υλικά που μας έχουν επηρεάσει μέχρι τότε. Ξεκινώντας με την παραδοσιακή μουσική που ήταν η βάση μας, περνώντας μέσα από την free jazz και με την ανάγκη να γράψουμε δική μας μουσική.
Το όνομα σημαίνει “Ζεστή Κοιλάδα” στα Βλάχικα. Παρόλο που δεν έχουμε “συγγενική” σχέση με την Βλάχικη γλώσσα, επιλέξαμε αυτό το όνομα για να δημιουργήσουμε αφαιρετικά μια συμβολική σχέση με τους λαούς και τις παραδόσεις της περιοχής”.

Και συνεχίζει μιλώντας για την πορεία του συγκροτήματος στη Λονδρέζικη τζαζ σκηνή: “Το Λονδίνο μας επηρέασε και συνεχίζει να μας επηρεάζει, λόγω της μουσικής κοινότητας που ανήκουμε. Βρεθήκαμε πάνω σε ένα μεταίχμιο που καινούργια τζαζ ρεύματα ξεκίνησαν την πορεία τους και αυτό μας τροφοδότησε με αυτοπεποίθηση για να κάνουμε την δική μας μουσική με όρους που μας εξέφραζαν.

Τα περισσότερα από τα παγκοσμίως γνωστά σχήματα της Αγγλικής τζαζ σκηνής ήταν τότε στα πανεπιστήμια ακόμα, και πολλά από αυτά άρχισαν να φτιάχνουν μουσική που ήρθε σε επαφή με τις πολιτιστικές τους ρίζες (Καραϊβική, Αφρική, Ευρώπη κλπ).

Ήταν πολύ σημαντική για εμάς αυτή η επιρροή από τους μουσικούς της γενιάς μας. Προσωπικά νιώσαμε οτι δεν μας ταίριαζε η κουλτούρα της ας πούμε “mainstream jazz” και έτσι αυτή η ανάγκη μας έκανε να αναζητήσουμε τον δικό μας ήχο”.

Η μουσική των Valia Calda είναι ένα κράμα από τζαζ, πανκ, αυτοσχεδιασμό και παραδοσιακούς ήχους. O Nίκος (Ζιάρκας) εξηγεί πώς έφτασαν σε αυτή την ιδιαίτερη μίξη επιρροών: “Αυτό το κράμα τζαζ, πανκ και παραδοσιακής μουσικής που περιγράφεις είναι ένα μεγάλο μέρος του μουσικού ταξιδιού που έχουμε διανύσει τόσο εγώ όσο και ο Θοδωρής. Η πρώτη μας επαφή με τη μουσική ήταν παίζοντας παραδοσιακή μουσική από την Κάρπαθο, την Κρήτη και αργότερα την Ήπειρο, σε αρκετά μικρή ηλικία, παίζοντας λύρα και λαούτο.

Έπειτα, και οι δυο μας παιξαμε σε νεανικές πανκ και ροκ μπάντες πριν ξεκινήσει η ενασχόλησή μας με την τζαζ και το ταξίδι μας στο Λονδίνο. Είναι κάπως αναπόφευκτο να βγαίνει αυτό στον ήχο της μπάντας γράφοντας τη μουσική μας. Πάρα πολλές οι επιρροές και πάντα δύσκολο να το απαντάμε, σίγουρα το American Quartet του Keith Jarrett, ο Bill Frisell, οι Nirvana, ο Nels Cline, ο Charlie Haden, ο John Zorn”.

Η ηπειρώτικη μουσική έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο στον ήχο τους. Ο Θοδωρής αναφέρει τι τους συνδέει με αυτή και πώς την εντάσσουν σε ένα σύγχρονο τζαζ πλαίσιο: “Αρχικά με την Ήπειρο είναι πιο ριζική η σύνδεση – είναι η καταγωγή του πατέρα μας απο εκεί. Μεγαλώσαμε μακριά από εκεί, μέσα στην Δωδεκανησιακή μουσική από μικρή ηλικία, και αργότερα άρχισε το σκάλισμα με την ηπειρώτικη μουσική. Η μουσική της Ηπείρου ταρακούνησε κάτι μέσα μας σε συγκινησιακό επίπεδο.

Δεν κάναμε καμία απόπειρα ένταξης η διασκευής της παραδοσιακής μουσικής, παρά μόνο ότι βρήκαμε πολλά κοινά με την αυτοσχεδιαστική γλώσσα της τζαζ και δουλέψαμε με αυτά τα στοιχεία. Π.χ τις μυσταγωγικές ατμόσφαιρες, τα κυκλικά μοτίβα, και οι ρυθμοί, είναι εργαλεία που εντάσσονται στις συνθέσεις μας χωρίς πολλές φορές να είναι ξεκάθαρα. Τα χρησιμοποιούμε σαν κατευθύνσεις και συνήθως αφαιρετικά ώστε να δημιουργήσουμε μια συμβολική σχέση με αυτά τα μουσικά ιδιώματα”.

Ποια είναι η άποψή σας για την ελληνική τζαζ σκηνή σήμερα;

Νίκος: Πιστεύουμε ότι διανύει μια πολύ δημιουργική περίοδο, ακούμε συνέχεια καινούργια πράγματα που μας αρέσουν.Έχει έναν αέρα φρεσκάδας. Η νέα γενιά έχει σίγουρα πολλά να δώσει. Απαρτίζεται από εξαιρετικούς μουσικούς, που λίγο-πολύ πάντα συνέβαινε, αλλά μοιάζει το πράγμα να έχει μπει σε μια πιο δημιουργική ροή και να θέλει να σπάσει κάποια στεγανά που υπάρχουν από προηγούμενες γενιές, όχι μόνο μουσικά αλλά και κοινωνικά και καλλιτεχνικά, ίσως έχει μπει σε έναν δρόμο απενοχοποίησης. Ίσως να είναι η στιγμή η σκηνή να αποδεχτεί το ήχο της. Ελπίζουμε να το βλέπουμε και δισκογραφικά αυτό όλο και περισσότερο.

Το Athens Jazz είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσικά φεστιβάλ στη χώρα. Τι σημαίνει για εσάς το γεγονός ότι εκπροσωπείτε την ελληνική τζαζ σκηνή την πρώτη μέρα του φεστιβάλ;

Θοδωρής: Σημαντικό γεγονός και είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που μας επέλεξαν. Για εμάς έχει μεγάλη σημασία αυτή η σύνδεση με τον τόπο εδώ, γιατί θελουμε να επικοινωνήσουμε αυτό που κάνουμε ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα.

Με την επιλογή αυτή το φεστιβάλ μάς δείχνει αποδοχή και μας δίνεται η ευκαιρία να φέρουμε τη μουσική μας μπροστά σε καινούργιο κοινό, μεγαλύτερης εμβέλειας. Επίσης δείχνει ότι η τζαζ στην Ελλάδα αποκτά περισσότερα «χρώματα» και αυτό φαίνεται και από τις άλλες δύο φετινές επιλογές – που είναι εξαιρετικές! Γενικά όλο αυτό αποπνέει λιγότερο δογματισμό και ότι η τζαζ πραγματικότητα στην Ελλάδα συντονίζεται περισσότερο με τα παγκόσμια ρεύματα που είναι περισσότερο ρευστά στυλιστικά.

Τι μπορούν να περιμένουν οι θεατές από τη live εμφάνισή σας στις 26 Μαΐου; Θα ακούσουμε κομμάτια από το “Homeland” ή και νέο υλικό;

Νίκος: Το βασικό ρεπερτόριο που θα παίξουμε είναι από το ‘’Homeland’’ καθώς και μερικά κομμάτια από τον προηγούμενο μας δίσκο, το ‘’Methexis’’. Προσπαθούμε σε κάθε μας εμφάνιση να κρατάμε μια ισορροπία ανάμεσα στο πόσο θα προσεγγίσουμε αυτό που συνέβη στο στούντιο και στην ελευθερία και τον χώρο που θέλουμε να έχουμε ως μπάντα όταν παίζουμε αυτό το υλικό ζωντανά. Μέσα από αυτόν τον χώρο και την ελευθερία, μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς μας, γεννιούνται εντελώς νέα πράγματα. Το κοινό του Athens Jazz θα ακούσει και κάποια καινούργια κομμάτια σίγουρα.

Τι σημαίνει για εσάς ο τίτλος του άλμπουμ “Homeland”; Είναι η μουσική σας ένας τρόπος να αναζητήσετε ή να αναδημιουργήσετε μια «πατρίδα»;

Νίκος: Το “Homeland”, ως τίτλος, είχε να κάνει με τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της παράδοσης, της πατρίδας ή του κοινωνικού πλαισίου στο οποίο νιώθουμε δημιουργικοί. Η εξερεύνηση αυτών των εννοιών μας ώθησε να προχωρήσουμε σε καινούργιες κατευθύνσεις. Οπότε, με αυτή την έννοια, θα μπορούσες να πεις ότι η μουσική μας είναι, κατά μία έννοια, ένας τρόπος αναζήτησης της ‘’μουσικής’’ μας πατρίδας.

Πόσο σημαντικός είναι ο αυτοσχεδιασμός στη μουσική σας και πώς λειτουργεί στις ζωντανές σας εμφανίσεις;

Νίκος: Είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι του ήχου και της μουσικής μας, το οποίο όμως παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με τη σύνθεση. Όπως είπα και παραπάνω, θέλουμε σε κάθε μας εμφάνιση να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στο πόσο θα προσεγγίσουμε τον δίσκο και στην ελευθερία που θέλουμε να έχουμε όταν παίζουμε ζωντανά.

Υπάρχουν συνθέσεις μας με σημεία που είναι τελείως αυτοσχεδιαστικά, ενώ άλλες χρησιμοποιούν μια αρμονική κίνηση, ένα ρυθμικό μοτίβο ή ένα κιθαριστικό ριφ, και ο αυτοσχεδιασμός συμβαίνει μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Κάποιες άλλες συνθέσεις μας, σε ορισμένα σημεία, δεν έχουν καθόλου χώρο για αυτοσχεδιασμό, ή αυτός συμβαίνει σε πιο αυστηρά πλαίσια. Παίζουμε μαζί εδώ και 12 χρόνια, οπότε πλέον ξέρουμε πολύ καλά τι χρειαζόμαστε ο ένας από τον άλλο και οι “ρόλοι” έχουν κατανεμηθεί ηχητικά.

Πολλοί θεωρούν την τζαζ μια «ελιτίστικη» μουσική. Πιστεύετε ότι αυτό ισχύει ή ότι πλέον έχει ανοίξει σε ένα ευρύτερο κοινό;

Θοδωρής: Ναι σίγουρα έχει ένα τέτοιο παρελθόν η τζαζ. Είναι κρυμμένο μέσα στην αποικιοκρατία και στον ελιτισμό που θέλησε να ξεριζώσει το λαϊκό και πολιτικό χαρακτήρα αυτής της μουσικής. Γνωστή τακτική που αλλάζει πρόσωπα, και καθορίζει το τι είναι “σωστή” τζαζ και κατα πόσο ακολουθεί τους κανόνες της κάθε εποχής, και ακυρώνει οτιδήποτε δεν χωράει στα καλούπια.

Όντως είναι πιο προσβάσιμη στο ευρύτερο κοινό για πολλούς λόγους. Πιστεύουμε στην τέχνη που δεν βασίζεται στην ιεραρχία και είναι πάντα καλό να βλέπεις καλλιτέχνες να φτιάχνουν μουσική που δεν θεωρεί τον εαυτό της ανώτερη και πιο άξια.

Πιστεύετε ότι η τζαζ μπορεί να είναι ένα μέσο κοινωνικού και πολιτικού σχολιασμού, όπως ήταν στο παρελθόν;

Θοδωρής: Προσωπικά οι καλλιτέχνες της τζαζ που μας επηρέασαν πάντα εμπεριείχαν αυτό το στοιχείο της κοινωνικής διάστασης και το θεωρούμε αναπόσπαστο κομμάτι της τέχνης. Σίγουρα είναι μέσο πολιτικού σχολιασμού και βλέπουμε πως πολλά από τα σχήματα αυτής της γενιάς ασχολούνται έμπρακτα με τα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα.

Η τζαζ όντας μία λαϊκή μουσική έχει όλα τα χαρακτηριστικά που έχουν άλλες λαϊκές τέχνες όπως η ποίηση, ο κινηματογράφος ή ζωγραφική. Οι μαύροι μουσικοί της Αμερικής ήταν μόνιμα στο περιθώριο και μόνο η πεποίθηση τους και το όραμα τους για αυτήν την μουσική είναι μια πολιτική πράξη – γιατί εμπεριέχει αντίσταση, αυτονομία και δημιουργικότητα.

Για την δική μας περίπτωση, η μουσική μας έχει άμεσες αναφορές στα πολιτικά και στα κοινωνικά. Ο ξεριζωμός και η καταπίεση που ζήσαμε σαν λαός ηχεί στα αυτιά μας με την ίδια βαρύτητα στο σήμερα παρακολουθώντας τα παγκόσμια γεγονότα. Θα ήταν αδύνατο να μην επηρεαστούμε απο τις θηριωδίες του πολέμου, την γενοκτονία που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας και την μανιώδη καταστροφή του περιβάλλοντος. Οι καλλιτέχνες δεν ξεχωρίζουν από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά συχνά έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν τα θέματα που τους ευαισθητοποιούν – και αυτό είναι ένας τρόπος πάλης.

Μετά τη συμμετοχή σας στο Athens Jazz 2025, τι ακολουθεί για τους Valia Calda; Υπάρχουν νέα σχέδια ή δισκογραφικές κυκλοφορίες στα σκαριά;

Νίκος: Η αλήθεια είναι πως την επόμενη κιόλας μέρα μετά το Athens Jazz θα μπούμε στο στούντιο στην Αθήνα για να γράψουμε καινούργιο υλικό. Στην Αθήνα εξάλλου είναι και ο καλός μας φίλος και συνεργάτης Γιώργος Μπότης που είναι υπεύθυνος σε μεγάλο βαθμό για το ηχητικό αποτέλεσμα στο ‘’Homeland’’ αλλά και το ‘’Methexis’’. Έχουμε διάφορα δισκογραφικά σχέδια, τα οποία ελπίζουμε να μοιραστούμε μαζί σας πολύ σύντομα.