Εναλλακτικά προϊόντα καπνού: Γιατί είναι σημαντική η ενιαία ευρωπαϊκή νομοθεσία

Η μάχη κατά του καπνίσματος παραμένει μία από τις πιο σημαντικές προτεραιότητες στον τομέα της δημόσιας υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καθώς οι ασθένειες που σχετίζονται με αυτό, συνεχίζουν να αποτελούν την κύρια αιτία πρόωρων θανάτων και σοβαρών ασθενειών, ενώ μπορούν να προληφθούν.

Παρά τις δεκαετίες αυστηρών ρυθμιστικών πλαισίων και περιορισμών, η χρήση του τσιγάρου παραμένει επιβλαβής για τη δημόσια υγεία, προκαλώντας σημαντική υγειονομική, οικονομική και κοινωνική επιβάρυνση.

Ωστόσο, η εμφάνιση τα τελευταία χρόνια των προϊόντων εναλλακτικής πρόσληψης της νικοτίνης και η αναγνώριση των κινδύνων που ενέχει η χρήση τσιγάρου, έχουν οδηγήσει σε μια στροφή της πολιτικής συζήτησης, η οποία εστιάζει στη μείωση της βλάβης που προκαλεί το κάπνισμα.

Αυτό το εξελισσόμενο ρυθμιστικό τοπίο δημιουργεί ευκαιρίες και προκλήσεις για νέα νομοθεσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς οι πολιτικές δεν πρέπει μόνο να επιδιώκουν τη μείωση της κατανάλωσης τσιγάρου, αλλά να ενσωματώνουν και τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας σχετικά με τα ασφαλέστερα εναλλακτικά προϊόντα, όπως το άτμισμα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού.

Η νέα προσέγγιση απαιτεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ισχυροποιήσουν τις πολιτικές μείωσης της βλάβης, παρέχοντας στους καταναλωτές τη δυνατότητα να κάνουν ασφαλέστερες επιλογές.

Μία από τις πιο πρόσφατες συζητήσεις γύρω από αυτή την τάση έγινε στο διαδικτυακό σεμινάριο που διοργάνωσε η SCOHRE, με τίτλο «Το Εξελισσόμενο Ρυθμιστικό Τοπίο στην ΕΕ: Ευκαιρίες και Προκλήσεις», στο οποίο μίλησαν οι αναγνωρισμένοι ειδικοί στον τομέα της Δημόσιας Υγείας και των ρυθμιστικών υποθέσεων του καπνού Karl Erik Lund, Damian Sweeney, Clive Bates και Andrzej Fal.

Οι απόψεις τους, οι οποίες παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, προσδιόρισαν τα κρίσιμα σημεία που θα πρέπει να διαμορφώνουν τις πολιτικές μείωσης της βλάβης και των στρατηγικών που πρέπει να ακολουθήσουν οι ευρωπαϊκές χώρες, δημιουργώντας νέο νομοθετικό πλαίσιο.

Karl Erik Lund: Η κατανόηση των διαφορετικών χρηστών νικοτίνης

Ο Karl Erik Lund, καθηγητής στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας, προσδιόρισε τρεις βασικές κατηγορίες χρηστών νικοτίνης:

• τους δυσαρεστημένους,
• τους αμφιλεγόμενους και
• τους σύμφωνους χρήστες.

Αυτές οι κατηγορίες βοηθούν στην κατηγοριοποίηση των συμπεριφορών των χρηστών και, κατά συνέπεια, όπως ανέφερε, στην εφαρμογή πιο στοχευμένων πολιτικών ελέγχου, όπως ανέφερε ο δρ. Lund.

Η κατηγοριοποίηση είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της συμπεριφοράς των χρηστών και των αντιδράσεών τους στις πολιτικές περιορισμού.

«Οι δυσαρεστημένοι χρήστες, που γνωρίζουν τους κινδύνους του καπνίσματος, είναι οι πιο δεκτικοί στις παρεμβάσεις. Συνήθως, υποστηρίζουν αυστηρότερες πολιτικές, όπως η επιβολή φόρων και η απαγόρευση διαφήμισης, ως μέσα για να βοηθηθούν να διακόψουν τη χρήση νικοτίνης», ανέφερε ο ίδιος.

Από την άλλη πλευρά, οι σύμφωνοι χρήστες, που καταναλώνουν νικοτίνη παρά τις γνώσεις τους για τους κινδύνους, αντιστέκονται στις παρεμβάσεις και θεωρούν την προσπάθεια περιορισμού των προσωπικών τους επιλογών ως παραβίαση των ατομικών τους δικαιωμάτων.

Damian Sweeney: Η αναγκαιότητα της εκπροσώπησης των καταναλωτών και της επιστήμης στο ρυθμιστικό πλαίσιο

Ο Damian Sweeney, πρόεδρος της New Nicotine Alliance (NNA) της Ιρλανδίας, ανέδειξε κατά την ομιλία του την ανάγκη για εκπροσώπηση των καταναλωτών στην πολιτική διαμόρφωση νέου νομικού πλαισίου για τα εναλλακτικά προϊόντα πρόσληψης της νικοτίνης.

Σύμφωνα με τον Sweeney, οι καταναλωτές πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς εκείνοι είναι οι πραγματικοί χρήστες των προϊόντων και οι βασικοί ωφελούμενοι από οποιαδήποτε αλλαγή πολιτικής.

Για τον ίδιο, η πολιτική για τη μείωση της βλάβης πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και να αποδίδει προτεραιότητα στις λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις νικοτίνης.

«Ως εκ τούτου, θα πρέπει να λαμβάνονται από την πολιτική ηγεσία και όσους εμπλέκονται στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που πρέπει να δημιουργηθεί, οι επιστημονικές εξελίξεις και τα δεδομένα που προκύπτουν για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα», τόνισε ο κ. Sweeney.

Η προσωπική εμπειρία του ίδιου με το άτμισμα, το οποίο του επέτρεψε να διακόψει το κάπνισμα, τον ώθησε να αναγνωρίσει την αξία των εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης, τα οποία έχουν μικρότερους κινδύνους για την υγεία, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα.

Ωστόσο, ο Sweeney προειδοποίησε ότι οι περιορισμοί στους οποίους αναγκάζονται να προσαρμοστούν τα προϊόντα, όπως οι περιορισμοί στη διαφήμιση ή η απαγόρευση γεύσεων, υπονομεύουν την αποτελεσματικότητά τους στην απομάκρυνση των χρηστών από το κάπνισμα.

Επαναπροσδιορίζοντας τις πολιτικές για τον καπνό: Η οπτική του Clive Bates

Ο Clive Bates, πρώην διευθυντής της Action on Smoking and Health (ASH), υποστήριξε από την πλευρά του ότι «οι παραδοσιακές πολιτικές ελέγχου του καπνού είναι πλέον ξεπερασμένες, καθώς δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της δημόσιας υγείας».

Ενώ οι παλαιές πολιτικές επικεντρώνονταν στην πλήρη εξάλειψη του καπνίσματος, οι νέες στρατηγικές πρέπει να αποδέχονται ότι η νικοτίνη παραμένει μια ψυχοδραστική ουσία που χρησιμοποιείται για διάφορους λόγους, όπως η ευχαρίστηση και η χαλάρωση, τόνισε κατά την ομιλία του.

Ο Bates υπογράμμισε την ανάγκη για πολιτικές που θα επικεντρωθούν στην ασφαλέστερη χρήση νικοτίνης μέσω προϊόντων όπως το άτμισμα, τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού και το snus, το οποίο αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα στρατηγικής μείωσης της βλάβης.

Αναφέροντας το παράδειγμα της Σουηδίας, εξήγησε πώς η χρήση του snus, ενός προϊόντος χωρίς καπνό, έχει μειώσει δραστικά τα ποσοστά ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα, καθιστώντας το ως ένα επιτυχημένο παράδειγμα για την ΕΕ.

«Ωστόσο, παρά τις επιτυχίες του snus, το προϊόν παραμένει απαγορευμένο σε πολλές χώρες της ΕΕ, ή δεν έχει ρυθμιστεί ως προϊόν μείωσης της βλάβης από τα αρμόδια υπουργεία, γεγονός που περιορίζει τις επιλογές των χρηστών», κατέληξε.

Andrzej Fal: Η πολιτική φορολόγησης και αδειοδότησης στην Πολωνία

Ο καθηγητής Andrzej Fal, ειδικός στη δημόσια υγεία στην Πολωνία, επικεντρώθηκε στη σημασία της φορολογίας και της αδειοδότησης για τον έλεγχο της χρήσης καπνού.

Η αύξηση των φόρων σε προϊόντα καπνού έχει αποδειχθεί ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους μείωσης των ποσοστών καπνίσματος στη χώρα του και όχι μόνο, όπως είπε.

Επιπλέον, η αδειοδότηση των σημείων πώλησης καπνού εξασφαλίζει την τήρηση των νόμων και των κανονισμών, διασφαλίζοντας ότι οι πωλητές είναι υπεύθυνοι για τη νόμιμη διάθεση των προϊόντων.

Ο δρ. Fal υπογραμμίζει την ανάγκη για την εφαρμογή πολιτικών που να αντλούν έμπνευση από τις επιτυχείς στρατηγικές της Σουηδίας και της Δανίας, όπου η χρήση του snus έχει μειώσει τα ποσοστά καπνίσματος και τις σχετιζόμενες με αυτό ασθένειες.

Οι προοπτικές για νέο νομικό πλαίσιο στην ΕΕ

Το εξελισσόμενο νομικό τοπίο για τα προϊόντα καπνού και νικοτίνης στην ΕΕ παρουσιάζει ευκαιρίες και προκλήσεις, όπως συμφώνησαν οι ειδικοί.

Η εφαρμογή στρατηγικών μείωσης της βλάβης, που επικεντρώνονται στην ασφάλεια των καταναλωτών και την προσβασιμότητα σε ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις, είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.

Ως εκ τούτου, ανέφεραν, η ΕΕ πρέπει να αναγνωρίσει ότι τα προϊόντα εναλλακτικής πρόσληψης νικοτίνης παρέχουν μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση στους καπνιστές και να τα ενσωματώσει στην πολιτική της για την καταπολέμηση των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα.

Με τη συνεργασία των καταναλωτών, την επιστημονική τεκμηρίωση και την αναγνώριση των διαφορών στον κίνδυνο των προϊόντων, η ΕΕ μπορεί να προχωρήσει σε πολιτικές που να συνδυάζουν την προστασία της δημόσιας υγείας με την ατομική ελευθερία και την κοινωνική ευθύνη.

Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί τη συνεργασία των πολιτικών φορέων, των οργανώσεων υγείας και των καταναλωτών, προκειμένου να διασφαλιστεί η πιο αποτελεσματική στρατηγική μείωσης της βλάβης και να μειωθούν οι θάνατοι και οι ασθένειες που συνδέονται με το κάπνισμα στην Ευρώπη, κατέληξαν οι ειδικοί.