Οριστικό: Το υπουργείο Πολιτισμού απορρίπτει τον Γιώργο Λάνθιμο

Με ανακοίνωση στη Διαύγεια, το Υπουργείο Πολιτισμού επισημοποίησε την άρνηση στον πολυβραβευμένο Έλληνα σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο, προκειμένου να γυριστεί μια σημαντική σκηνή της νέας του ταινίας στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Ακρόπολη.

Και επισήμως πια, όπως γράφαμε και χτες σχετικά με την γνωμάτευση του ΚΑΣ, γίνεται σαφές πως δεν υπάρχει κανένα πρακτικό ζήτημα. Η απόφαση είναι καθαρά αισθητική, καθώς το Υπουργείο δεν εγκρίνει το περιεχόμενο του έργου του Λάνθιμου.

Η απόφαση αναφέρει συγκεκριμένα:

«Δεν εγκρίνεται το αίτημα της εταιρείας παραγωγής Either Or Productions για τη χορήγηση άδειας κινηματογράφησης στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης στις 10 Απριλίου 2025, διότι οι σκηνές που προτείνεται να κινηματογραφηθούν στον μνημειακό χώρο είναι ασύμβατες με τους συμβολισμούς που εκπέμπει και τις αξίες που προβάλλει η Ακρόπολη και ιδιαιτέρως ο Παρθενώνας, ως ένα οικουμενικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.»

«Ως εκ τούτου προτείνεται να εξεταστεί εναλλακτικός χώρος πραγματοποίησης της κινηματογράφησης, όπως ο λόφος της Πνύκας ή του Φιλοπάππου, σύμφωνα με τις ενδεικτικές υποδείξεις μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου κατά τις τοποθετήσεις τους, σε συνεργασία με την αρμόδια ΕΦΑ Πόλης Αθηνών».

Η ταινία “Bugonia” αποτελεί ριμέικ της κορεάτικης καλτ επιτυχίας “Save the Green Planet”, και ακολουθεί δύο συνωμοσιολόγους που απαγάγουν μια ισχυρή CEO επειδή είναι πεπεισμένοι πως είναι εξωγήινη με στόχο να καταστρέψει τον κόσμο. Πρωταγωνιστεί η βραβευμένη με 2 Όσκαρ, Έμμα Στόουν, καθώς κι ο βραβευμένος με Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας στις Κάννες, Τζέσι Πλέμονς. Η ταινία αναμένεται να κάνει πρεμιέρα στην Βενετία, όπου έχουν βραβευτεί τρεις ταινίες του Λάνθιμου.

Όλα αυτά προφανώς δεν αποτελούν τον «επιθυμητό» πολιτισμό για το Υπουργείο Πολιτισμού της Λίνας Μενδώνη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Υπουργείο δείχνει ξεκάθαρα με ποια έννοια αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό. Είναι ακόμα πολύ πρόσφατο το σκάνδαλο με την επιτροπή της μιας μέρας που σχηματίστηκε για να στείλει στα Όσκαρ την “Φόνισσα”, τη στιγμή που η λογική έδειχνε προς την επιλογή του “Animal” – μιας ταινίας με σαφώς μεγαλύτερη απήχηση στο εξωτερικό, η οποία όμως σχημάτιζε μια σαφέστατα αντιτουριστική οπτική της χώρας.

Η επίθεση στην τέχνη γενικώς είναι σε πλήρη εξέλιξη τελευταία, αν συνυπολογίσουμε και τα γεγονότα στην Πινακοθήκη και την –επί της ουσίας– λογοκρισία που συμβαίνει εκεί με τα «παράτυπα» έργα που δεν έχουν την έγκριση της ακροδεξιάς. Υπό αυτό το πρίσμα, η επεξήγηση της απόφασης («σκηνές… ασύμβατες με τους συμβολισμούς που εκπέμπει και τις αξίες που προβάλλει η Ακρόπολη») δείχνει και το ποιος είναι στα αλήθεια ο τρόπος που βλέπουμε πλέον το ρόλο του πολιτισμού: Ως διαφημιστικό banner, πρώτα απ’όλα.

Ο παλιός, ο κλασικός, ο ελληνικός πολιτισμός, που θα έρθει να αναζητήσει ο τουρίστας – και όχι αυτά τα περίεργα, τα κυνικά, τα σατιρικά, τα καυστικά, αυτά που αμφισβητούν κι αυτά που ανατρέπουν. Γιατί να μη μπορεί ο Γιώργος Λάνθιμος να σκηνοθετεί ταινίες για κέφι και για τουρίστες που ερωτεύονται με φόντο τα αρχαιοελληνικά μνημεία, για να λάμβανε το ΟΚ των γυρισμάτων όπως παλιότερα η Νία Βαρντάλος;

Ως έχουν τα πράγματα, ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης πιθανότατα δε θα έχει κάποιο πρόβλημα. Η παραγωγή θα συνεχίσει κανονικά, απλώς κάπου αλλού. Ξέρετε πώς πολλές φορές σε μεγάλες ταινίες βλέπουμε κάποιο εντυπωσιακό «διεθνές» στιγμιότυπο με φόντο πχ τον Πύργο του Άιφελ ή το Κολοσσαίο ή την Όπερα του Σίδνεϊ; Ε, πάλι κάποιο από αυτά θα δούμε. Σίγουρα πάντως όχι την Ακρόπολη!

«Στο πρόσωπο και στο έργο του Γιώργου καθρεφτίζεται η Ελλάδα της διαρκούς αναζήτησης, της δημιουργίας και της προόδου», ανέφερε με δημοσίευσή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τα 4 Όσκαρ του “Poor Things”. Όπως συμβαίνει και με παράγοντες που φωτογραφίζονται με αθλητές μετά από ολυμπιακά μετάλλια, έτσι κι εδώ πρόκειται για μια δήλωση που δεν στηρίζεται από πράξεις. Καθώς έμπρακτα το Υπουργείο Πολιτισμού δείχνει πως κατά την άποψή του, τίποτα τέτοιο δεν καθρεφτίζεται στο πρόσωπο και στο έργο του “Γιώργου”.

«Εύχομαι αυτά τα σπουδαία βραβεία να είναι μόνο ένας από τους πολλούς ακόμη σταθμούς του προς την κορυφή της 7ης Τέχνης», συνέχιζε το μήνυμα του πρωθυπουργού.

Το μόνο σίγουρο είναι πως αυτό που -για μια ακόμη φορά- δεν θα είναι σταθμός του Λάνθιμου προς την κορυφή, είναι η ίδια η Ελλάδα.

«Έκπληξη, απορία και αγανάκτηση» εκφράζει ο ΣΑΠΟΕ

Ακολουθεί η ανακοίνωση «έκπληξης, απορίας και αγανάκτησης» του Συνδέσμου Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικών Έργων σχετικά με την απαράδεκτη απόφαση του Υπουργείου:

«Με έκπληξη, απορία και αγανάκτηση ο Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικών Έργων (ΣΑΠΟΕ) υποδέχεται την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να απορρίψει το αίτημα χορήγησης άδειας κινηματογράφησης στον αρχαιολογικό χώρο της
Ακρόπολης την 10 η Απριλίου 2025 για τη νέα ταινία σε σκηνοθεσία του Γιώργου Λάνθιμου με τίτλο BUGONIA.

Η απόρριψη του σχετικού αιτήματος θεμελιώνεται σε μία και μόνο πρόταση, η οποία ως μεταφυσική – αξιωματική κρίση απλώς δηλώνει «οι σκηνές που προτείνεται να κινηματογραφηθούν στον μνημειακό χώρο είναι ασύμβατες με τους συμβολισμούς που εκπέμπει και τις αξίες που προβάλλει η Ακρόπολη και ιδιαιτέρως ο Παρθενώνας, ως ένα οικουμενικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς». Πέραν αυτού ουδέν.

Η υποχρέωση αιτιολογίας των διοικητικών πράξεων, ελάχιστο δείγμα σεβασμού προς τον πολίτη ενός ευνομούμενου κράτους δικαίου, εξαϋλώνεται σε λίγες λέξεις που αφορούν μάλιστα τις υποκειμενικές αισθητικές κρίσεις των μελών ενός διοικητικού οργάνου – και μάλιστα όχι όλων, καθότι υπήρξε μειοψηφούσα γνώμη εντός αυτού. Παρά την αναλυτική και πλήρως εμπεριστατωμένη παρουσίαση του επιδιωκόμενου αισθητικού αποτελέσματος της σχετικής σκηνής που εκτυλίσσεται στην Ακρόπολη, των συμβολισμών της και του φιλοσοφικού της υποβάθρου εκ μέρους των δημιουργών, η απόρριψη αρκείται στην
παραπάνω λακωνική διατύπωση.

Την ίδια στιγμή που δεκάδες χιλιάδες ευρώ δαπανώνται σε προγράμματα για την προώθηση της εξωστρέφειας του ελληνικού κινηματογράφου (βλ. Πρόγραμμα Εξωστρέφειας ΕΚΚΟΜΕΔ 2025), την ίδια στιγμή που άλλα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού παραχωρούνται για τις διαφημιστικές καμπάνιες μεγάλων εταιριών – δηλαδή για
την ενίσχυση της κερδοφορίας μιας ιδιωτικής επιχείρησης – και ενώ ο αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης έχει κατ’ επανάληψη παραχωρηθεί για κινηματογραφικές παραγωγές στο παρελθόν, ο πλέον προβεβλημένος Έλληνας σκηνοθέτης αυτή την στιγμή παγκοσμίως στερείται αυτή την δυνατότητα με μια πλημμελώς αιτιολογημένη διοικητική πράξη δύοπροτάσεων.

Πέραν αυτού, ο ΣΑΠΟΕ καταγγέλλει τη διαρροή του περιεχομένου της σκηνής τέλους της ταινίας στα μέσα ενημέρωσης, διαρροή που μόνο από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ μπορεί να έχει πραγματοποιηθεί και παρά την υποχρέωση εμπιστευτικότητας και εχεμύθειας που διέπει τις σχετικές διαδικασίες. Λίγες μέρες μετά την υπερψήφιση από την Βουλή διάταξης αυστηροποίησης των κυρώσεων για την διαδικτυακή πειρατεία, με στόχο και τον τελικό χρήστη, σκηνή από το σενάριο κινηματογραφικής ταινίας, δηλαδή προστατευόμενου νομικά πνευματικού δημιουργήματος, γνωστοποιείται παράνομα στον τύπο από στέλεχος εντός του αρμόδιου για την πάταξη της πειρατείας φορέα.

Και φυσικά δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε πως μαζί με λίγη παραπληροφόρηση περί δήθεν αιτήματος κλεισίματος της Ακρόπολης για τις ανάγκες του γυρίσματος διάρκειας τεσσάρων (!) ημερών, όταν στην πραγματικότητα το επίμαχο διάστημα είναι μόλις τεσσάρων ωρών (6πμ – 12μμ αλλά με ώρα ανοίγματος του μνημείου για το κοινό στις 8πμ), η απόρριψη μπορεί να γίνει ευκολότερα αποδεκτή από το ευρύ κοινό.

Καλούμε το ΥΠΠΟ να αναθεωρήσει την στάση του στο κρίσιμο ζήτημα λαμβάνοντας υπόψη τα κρίσιμα στοιχεία που του έχουν προσφερθεί για την καλλιτεχνική αξία του εγχειρήματος. Η νομική δυνατότητα υπάρχει με την αποδοχή της υποβληθείσας αίτησης θεραπείας.

Διαφορετικά στην επόμενη επιστολή συγχαρητηρίων του ΥΠΠΟ προς τον οποιοδήποτε Έλληνα και Ελληνίδα σκηνοθέτρια διακρίνεται διεθνώς για την ποιότητα του έργου της, μπορούμε να επισυνάπτουμε την σχετική απορριπτική πράξη της διοίκησης ως τεκμήριο έμπρακτης υποστήριξης των Ελλήνων δημιουργών από το ελληνικό κράτος.

Το ΔΣ του ΣΑΠΟΕ»