Δασμοί Τραμπ: To POTUS πόκερ γκρεμίζει τις αγορές – Σε αναζήτηση ισορροπίας η παγκόσμια οικονομία

Με την αβεβαιότητα να κυριαρχεί στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και σημαντικά κέρδη να έχουν σημειωθεί, το τελευταίο διάστημα, στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές αναπόφευκτο ήταν, τις τελευταίες, να καταγραφεί ένα ολικό “ξεπούλημα”, το λεγόμενο sell off.

Βέβαια, πέρα από την “κατοχύρωση” κερδών, αυτό που ανησυχεί περισσότερο είναι τα “σημάδια” αλλαγής στην παγκόσμια οικονομική πορεία, με περιορισμό του ελεύθερου εμπορίου, τα σημάδια ύφεσης που καταγράφονται, το κλίμα σύγκρουσης στις ΗΠΑ μεταξύ του Κεντρικού Τραπεζίτη Ζ. Πάουελ και του Προέδρου των ΗΠΑ (President of The United States – :ή αλλιώς POTUS) Ντ. Τραμπ, αλλά και η έναρξη των “αντιμέτρων” από τις στοχοποιημένες, από τον Ντ. Τραμπ, χώρες, με πρώτη την Κίνα.

Σημειώνεται ότι ο Αμερικανός πρόεδρος κάλεσε τον επικεφαλής της Fed να σταματήσει τα «πολιτικά παιχνίδια» και να μειώσει τα επιτόκια, για να λάβει την απάντηση πως η μείωση των δασμών προκαλεί πληθωρισμό και έτσι η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να αλλάξει.

Στο φόντο αυτό, ιεθνείς, αναλυτές παραπέμπουν στην έναρξη μιας περιόδου αστάθειας, που εντείνει την πίεση για την έναρξη ενός καθοδικού κύκλου στην παγκόσμια οικονομία. Εφόσον, δε, συνεχιστεί ο γενικευμένος εμπορικός πόλεμος, όπως αναφέρεται, αναμένεται να υπάρξουν πρωτοφανή εμπόδια στο παγκόσμιο εμπόριο, που ενδεχόμενα να φέρει και αλλαγή σε καταναλωτικές συνήθειες αλλά και παγιωμένες οικονομικές σχέσεις, που βασίζονταν στην κατανάλωση.

Δια “της πλαγίας”, δηλαδή, από τη “μήτρα” του καπιταλισμού μπορεί και να καταγραφεί ολική αλλαγή, στα όσα είχαν καταστεί κανόνας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου το καταναλωτικό μοντέλο, κυριαρχούσε, αλλά και η διαρκής “συμπλοκή” με δημιουργικό τρόπο των αλυσίδων αξίας, ήταν δεδομένη. Μένει, βέβαια, αυτό να φανεί εάν θα γίνει και θα πάμε, σε αυτό που οι θασώτες ενός άλλου οικονομικού παραδείγματος, επιδιώκουν εδώ και δεκαετίες, δηλαδή, τη δημιουργία μιας οικονομίας που καλύπτει ανάγκες και δεν “ταϊζει” διαρκώς το αδηφάγο καταναλωτικό “τέρας”.

Οι αγορές

Σε ένα τέτοιο κλίμα, λοιπόν, αβεβαιότητας, με τα fake news του Προέδρου Τραμπ, σε σχέση με τους δασμούς των άλλων χωρών να προβληματίζουν πολλούς και πολλές, για το πώς θα κινηθεί στο μέλλον ο ίδιος, αλλά και τους φόβους του πληθωρισμού να εντείνονται, αναπόφευκτα οι αγορές κατέρρρευσαν, στο τέλος της εβδομάδας, που έφυγε. Είναι ενδεικτικό ότι μέσα σε δύο μόλις μέρες οι αμερικανικές μετοχές έχασαν περίπου 10%, με τις απώλειες στον δείκτη S&P 500 σε επίπεδο αξίας να φτάνουν τα 5,2 τρισ. δολάρια.

Την ίδια ώρα, στροφή καταγράφεται σε κρατικά ομόλογα. Συγκεκριμένα, οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών ομολόγων έπεσαν κάτω από το 3,90%, στο χαμηλότερο επίπεδο από πριν τις εκλογές.

Οι ΗΠΑ

‘Ετσι, στην χρηματιστηριακή αγορά της Νέας Υόρκης ο Δείκτης Dow Jones Industrial Average υποχώρησε κατά 2.231,07 μονάδες, ή 5,5%, φτάνοντας τις 38.314,86 μονάδες την Παρασκευή, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από τον Ιούνιο του 2020 κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό ακολουθεί μια πτώση 1.679 μονάδων την Πέμπτη και φέρνει την υποχώρηση από το ρεκόρ του σε σχεδόν 15%.

Ο S&P 500 κατέγραψε πτώση 5,97%, πέφτοντας στις 5.074,08 μονάδες, την μεγαλύτερη πτώση από τον Μάρτιο του 2020. Ο δείκτης έχασε 4,84% την Πέμπτη και πλέον είναι μειωμένος κατά πάνω από 17% από το πρόσφατο υψηλό του.

Ο δείκτης Nasdaq Composite, που περιλαμβάνει πολλές τεχνολογικές εταιρείες που πωλούν στην Κίνα και κατασκευάζουν εκεί, υποχώρησε κατά 5,8%, φτάνοντας τις 15.587,79 μονάδες. Αυτό ακολουθεί μια πτώση σχεδόν 6% της Πέμπτη και φέρνει τον δείκτη σε πτώση 22% από το ρεκόρ του Δεκεμβρίου, κάτι που θεωρείται bear market στην ορολογία του Wall Street. Το Sell off ήταν ευρύ, με μόνο 14 μέλη του S&P 500 να καταγράφουν άνοδο και με τους κύριους δείκτες της αγοράς να κλείνουν στις χαμηλότερες τιμές της συνεδρίασης.

Οι διεθνείς αγορές

Πέρα από τις ΗΠΑ, στην Ασία, με μεγάλες απώλειες 3,68% έκλεισε, την Παρασκευή, το πρωί, ο δείκτης Asia Dow, στο -2,75% έκλεισε ο Nikkei 225, ενώ ο Hang Seng είχε πτώση 1,52%. Στην Ευρώπη ο FTSE 100 στο Λονδίνο υποχώρησε κατά 4,86% πλησιάζοντας μετά από πολύ καιρό τις 8.000 μονάδες, ο DAX της Φρανκφούρτης έχασε 4,67% τις 20.702 μονάδες, ο CAC 40 στο Παρίσι έχασε 4,26% στις 7.274,95 μονάδες, ο ιταλικός FTSE MIB καταποντίστηκε κατά 6,43% στις 34.687 μονάδες, ο ισπανικός ΙΒΕΧ 35 είχε πτώση 5,77% στις 12.430 μονάδες, ενώ ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 σημείωσε πτώση 4,99% στις 497,02 μονάδες.

Συνολικά διεθνώς, πάνω, από 5 τρισεκ. έγιναν “καπνός”, από τη μείωση της αποτίμησης των εταιρειών στα χρηματιστηριακά ταμπλό.

Η Αθήνα

Και στην Αθήνα η κατάσταση παρέπεμπε και χθες σε ελεύθερη πτώση. Όπως ανέφερε, ο υπεύθυνος ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή Μάνος Χατζηδάκης “όσο και αν η Ελλάδα έχει περιορισμένη έκθεση στους Αμερικανικούς δασμούς, η πορεία του Χρηματιστηρίου δεν μπορεί να ακολουθήσει αυτόνομο δρόμο. Οι αποτιμήσεις συγκρίνονται σε πραγματικό χρόνο και η γρήγορη ροή κεφαλαίων δεν θα αφήσει ‘χρήματα στο τραπέζι’. Η πτώση των μετοχών που ξεκίνησε δημιουργεί ευκαιρίες τοποθετήσεων, ωστόσο το χρονικό σημείο λήξης της έντασης δεν είναι ακόμα ορατό. Και αυτή η λεπτομέρεια είναι που μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά στην απόδοση του χαρτοφυλακίου.

Στο επίκεντρο του ‘sell off’ είναι η επανατιμολόγηση των υψηλότερων κινδύνων για ύφεση, με τις επιθετικές προτάσεις δασμών του Τραμπ να αποτελούν το βασικό καταλύτη. Είτε θεωρηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί, είτε ως μια πιο αποφασιστική προσπάθεια μείωσης του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ, το ύψος αυτών των δασμών απειλεί να επιβαρύνει τις Παγκόσμιες εμπορικές ροές, να περιορίσει την επενδυτική διάθεση και να δημιουργήσει πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν την κατανάλωση. Καθώς οι επενδυτές αξιολογούν τον αντίκτυπο από τη νέα πραγματικότητα και ιδίως τον κίνδυνο ύφεσης, οι πιέσεις ενδέχεται να συνεχιστούν. Επομένως, όπως έλεγαν και οι παλαιοί, υπομονή και σταδιακές τοποθετήσεις. Όσο πιο σταδιακές γίνεται”, τόνισε ο Μάνος Χατζηδάκης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εγχώρια Αγορά έχει σημειώσει την μεγαλύτερη πτώση του τελευταίου 8μηνου, με την αμέσως μεγαλύτερη να έχει σημειωθεί στις 5/8/2024, όταν ο ΓΔΧΑ σημείωσε ημερήσια υποχώρηση 6,27% και ο ΔΤΡ υποχώρηση 7,56%.

Αναλυτικά, ο Γενικός Δείκτης κινήθηκε μόνιμα με αρνητικό πρόσημο, υποχωρώντας μέχρι τις 1578,52 μονάδες (-5,97%). Στις 17.00 βρέθηκε στις 1601,06 (-4,63%) και ολοκλήρωσε τις συναλλαγές στις 1597,55 μονάδες, με ημερήσιες απώλειες 4,83%.

Ο τζίρος στα 413,9 εκατ., από τα οποία τα 21,7 εκατ. αφορούν προσυμφωνημένες συναλλαγές (ΟΠΑΠ, ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, ΜΥΤΙΛ, ΕΥΡΩΒ, ΠΕΙΡ, ΜΠΕΛΑ, ΕΤΕ, ΟΤΕ, AKTR, ΑΛΦΑ), με τους ΠΕΙΡ, ΕΤΕ, ΑΛΦΑ και ΕΥΡΩΒ να απασχολούν το 57% της συνολικής μικτής αξίας συναλλαγών.

Από τον συνολικό τζίρο των 413,9 εκατ., τα 380,5 εκατ. αφορούν συναλλαγές σε μετοχές του FTSE25.

Από εκεί και πέρα, η σημερινή ήταν η τελευταία συνεδρίαση της εβδομάδας, που διέκοψε το ανοδικό σερί των προηγούμενων τεσσάρων εβδομάδων, χρεώνοντας τον Γενικό Δείκτη με εβδομαδιαίες απώλειες 7,96%. Στο ίδιο διάστημα ο κλαδικός δείκτης των Τραπεζών σημείωσε απώλειες 12,32%. Από την αρχή του χρόνου ο ΓΔ σημειώνει κέρδη 8,7% και ο ΔΤΡ κέρδη 13,52%.

Το Ευρώ και οι μικρές ανοιχτές οικονομίες

Στο μεταξύ, με βάση ανάλυση, μελέτη του Adam Austera της Ozios Broker, η νέα προσέγγιση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο, με την επιβολή εμπορικών περιορισμών στους παραδοσιακούς εταίρους της, δημιουργεί αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζεται να απαντήσει με αντίποινα, ενώ τα αποτελέσματα των πρόωρων εκλογών στη Γερμανία δίνουν ελπίδες για την ενίσχυση της οικονομικής δυναμικής στην περιοχή.

Παράλληλα, το δολάριο, το οποίο αρχικά κέρδισε έδαφος λόγω των προσδοκιών της αγοράς, δέχεται πιέσεις και αποδυναμώνεται, με το ευρώ να αντιδρά θετικά, ενισχυμένο. Η νέα μελέτη του Ozios Broker εξετάζει τις συνέπειες αυτών των εξελίξεων για τις μικρότερες ανοιχτές οικονομίες, όπως η Ελλάδα, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές και τον τουρισμό.

Αλλαγές στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ

Όπως αναφέρεται, η εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε αρχικά αυξημένη μεταβλητότητα στις αγορές συναλλάγματος, με το ευρώ να υποχωρεί στο χαμηλότερο επίπεδο του έτους, εξαιτίας της ενίσχυσης του δολαρίου ΗΠΑ, που προκλήθηκε από την αισιοδοξία των αγορών για την εφαρμογή ενός επιθετικού προστατευτισμού στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, μέχρι το 2025, η τάση αυτή αντιστράφηκε. Μετά την εφαρμογή των δασμών, το δολάριο άρχισε να χάνει έδαφος έναντι των περισσότερων σημαντικών νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ, καθώς οι ανησυχίες για την επανεμφάνιση του πληθωρισμού και της ύφεσης στις ΗΠΑ επισκίασαν την αρχική αισιοδοξία.

Αυτή η μεταστροφή καταδεικνύει τον σκεπτικισμό των αγορών σχετικά με τη βιωσιμότητα της πολιτικής του Τραμπ και τη δυνατότητά της να αποσταθεροποιήσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Στις 18 Μαρτίου 2025, το ευρώ σημείωσε αύξηση φθάνοντας στο επίπεδο των 1,09 δολαρίων ΗΠΑ, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό από τις 5 Νοεμβρίου 2024, την ημέρα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Η αυξανόμενη ανησυχία για ύφεση στις ΗΠΑ έχει στρέψει την προσοχή των επενδυτών στο ευρώ ως ασφαλές καταφύγιο εν μέσω της μεταβλητότητας του δολαρίου. Η επιφυλακτική στάση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ σχετικά με τη νομισματική πολιτική, σε συνδυασμό με τα απογοητευτικά στοιχεία για την ανάπτυξη, έχει μειώσει σημαντικά την ελκυστικότητα του δολαρίου για τους επενδυτές.

Η αντίδραση της Ευρώπης

Όπως αναφέρει η ανάλυση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να είχαν προβλέψει αυτό το σενάριο και αντέδρασαν άμεσα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ντόναλντ Τραμπ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επιβάλει ανταποδοτικούς δασμούς σε αμερικανικές εξαγωγές αξίας 28,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε δύο φάσεις.

Η πρώτη φάση, η οποία ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει την 1η Απριλίου, περιλάμβανε δασμούς σε αμερικανικά αγαθά αξίας 8,76 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, η ΕΕ ανακοίνωσε πρόσφατα την αναβολή αυτών των μέτρων, και όλοι οι δασμοί θα εφαρμοστούν ταυτόχρονα στις 13 Απριλίου, αφού ολοκληρωθούν οι περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

Οι Γερμανικές Εκλογές και η Σταθερότητα του Ευρώ το 2025

Ως η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η Γερμανία παίζει καθοριστικό ρόλο στη σταθερότητα του ευρώ.   Οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Φεβρουάριο του 2025 οδήγησαν σε μια σημαντική πολιτική αλλαγή, με επιπτώσεις για το μέλλον του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Το κεντροδεξιό συντηρητικό κόμμα CDU/CSU, υπό την ηγεσία του Φρίντριχ Μερτς, κέρδισε αποφασιστικά, ενισχύοντας τις προσδοκίες για δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ιδιαίτερα στον τομέα των αμυντικών δαπανών και των υποδομών, η νίκη αυτή ανοίγει τον δρόμο για πιθανές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική ανάκαμψη της Γερμανίας, επηρεάζοντας θετικά τη συνολική οικονομική σταθερότητα στην Ευρώπη και το ευρώ.

Επιδόσεις του EUR/USD τα τελευταία 5 χρόνια. Πηγή: Google Finance*

Γιατί το κοινό νόμισμα αντιμετωπίζει προκλήσεις;

Η αξία του ευρώ και του δολαρίου επηρεάζεται από διαφορετικές οικονομικές δομές, καθώς το ευρώ αποτελεί το νόμισμα μιας ζώνης με ποικιλία χωρών και δημοσιονομικών πολιτικών, ενώ το δολάριο λειτουργεί μέσα σε ένα ενιαίο ομοσπονδιακό σύστημα. Η ευρωζώνη δεν αποτελεί μια ιδανική «νομισματική ζώνη», σύμφωνα με τις οικονομικές θεωρίες, καθώς οι χώρες της δεν διαθέτουν κοινά εργαλεία για την επίλυση οικονομικών προβλημάτων, όπως ύφεση ή κρίσεις σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτή η έλλειψη ενιαίας οικονομικής πολιτικής καθιστά τις μικρές ανοικτές οικονομίες, κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη, ιδιαίτερα ευάλωτες στην ισχύ του ευρώ και τις παγκόσμιες οικονομικές τάσεις, λόγω της υψηλής εξάρτησής τους από το εξωτερικό εμπόριο.

Η Ελλάδα ως η μικρότερη ανοικτή οικονομία στην Ευρωζώνη

Με βάση την ανάλυση, ένα ισχυρότερο ευρώ, σε συνδυασμό με τους δασμούς, καθιστά τα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα και τις υπηρεσίες ακριβότερα για τους ξένους αγοραστές εκτός της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των επισκεπτών από σημαντικές αγορές, όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ουγγαρία. Αυτές οι χώρες είναι καίριες για τον ελληνικό τουρισμό και την εξαγωγική δραστηριότητα. Επομένως, η ενίσχυση του ευρώ μπορεί να πιέσει τη ζήτηση και να περιορίσει την οικονομική ανάπτυξη, καθιστώντας τα ελληνικά αγαθά και υπηρεσίες λιγότερο προσιτά για τους ξένους πελάτες.

Από την άλλη πλευρά, ένα ισχυρό ευρώ μειώνει το κόστος των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών, κάτι που μπορεί να έχει θετική επίδραση στον πληθωρισμό. Οι εισαγόμενες πρώτες ύλες και τα ημιτελή προϊόντα, που είναι απαραίτητα για την παραγωγή, γίνονται φθηνότερα, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των εγχώριων επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά, για να επιτευχθεί ουσιαστική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις στην παραγωγικότητα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πρόοδος στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συμβάλλει ήδη στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.

Συμπέρασμα

Το 2025, η αξία του ευρώ θα εξαρτηθεί από κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ, τις στρατηγικές των κεντρικών τραπεζών και τις παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις.

Για τις μικρότερες οικονομίες, η ικανότητα προσαρμογής σε αυτές τις εξελίξεις θα είναι ζωτικής σημασίας. Η ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ευρωζώνη.

Παράλληλα, η εμπορική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ θα παραμείνει κρίσιμος παράγοντας. Σε περίπτωση κλιμάκωσης των εντάσεων από πλευράς του προέδρου Τραμπ, το ευρώ μπορεί να αποδυναμωθεί, δημιουργώντας δυσκολίες για τις χώρες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους.

Να σημειωθεί ότι όπως αναφέρει ο Adam Austera, αναλυτής Ozios, οι επιδόσεις του παρελθόντος δεν αποτελούν εγγύηση για τα μελλοντικά αποτελέσματα, ενώ οι δηλώσεις για το μέλλον βασίζονται σε υποθέσεις και τρέχουσες προσδοκίες, οι οποίες ενδέχεται να αποδειχθούν ανακριβείς, ή σε τρέχουσες οικονομικές συνθήκες, οι οποίες ενδέχεται να αλλάξουν. Οι δηλώσεις αυτές δεν αποτελούν εγγύηση για μελλοντικές επιδόσεις. Εμπεριέχουν κινδύνους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από αυτά που εκφράζονται ή υπονοούνται από οποιεσδήποτε δηλώσεις που αφορούν το μέλλον.