Δασμοί: Ανησυχία και στην Αθήνα- Σύσκεψη στο Μαξίμου

Οι πιθανές συνέπειες των δασμών, που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, στην ελληνική οικονομία έχουν προκαλέσει συναγερμό στην κυβέρνηση. Και είναι ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης συγκαλεί σήμερα στις 10 πμ το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, για πρώτη φορά στην κυβερνητική του θητεία. 

Στο κυβερνητικό αυτό όργανο, που τελευταία φορά συνεδρίασε το Φεβρουάριο του 2019 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, συμμετέχουν τα υπουργεία Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης, Εργασίας, Υποδομών, Ναυτιλίας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Τουρισμού και Ψηφιακής Πολιτικής.

Το ΚΥΣΟΙΠ θα συζητήσει ποια θα πρέπει να είναι η εθνική αντίδραση απέναντι στους δασμούς, αλλά και πως πρέπει να τοποθετηθεί η χώρα μας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι σε αυτή τη μεγάλη διαφαινόμενη οικονομική κρίση. Θα συζητήσει επίσης τη λήψη άμεσων και μεσοπρόθεσμων μέτρων για να ενισχυθούν οι εξαγωγές και να θωρακιστεί η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας.

“Για το μόνο που είμαστε σίγουροι είναι ότι κανείς δεν μπορεί να βγει ωφελημένος από έναν γενικευμένο εμπορικό «πόλεμο». Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η νέα αυτή κατάσταση αποτελεί σαφή απόκλιση από τους οικονομικούς και κοινωνικούς σκοπούς πάνω στους οποίους οικοδομήθηκε”, ανέφερε ο κ.Μητσοτάκης χθες στην κυριακάτικη ανασκόπηση της εβδομάδας. 

“Η χώρα μας, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένη στις αρχές του ελεύθερου εμπορίου, θα συμμετέχει ενεργά στη συνδιαμόρφωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αντίδρασης απέναντι στην καινούργια πραγματικότητα. Και θα παλέψουμε η οικονομία μας να βγει όσο πιο αλώβητη γίνεται και από αυτή τη νέα σοβαρή αναταραχή στην παγκόσμια οικονομία”, πρόσθεσε ο πρωθυπουργός.

Διαπραγμάτευση για φέτα και ελιές

Ένα σενάριο που έχει τεθεί στο κυβερνητικό τραπέζι είναι να επιχειρηθεί η εξαίρεση από τους δασμούς προϊόντων, όπως οι επιτραπέζιες ελιές και η φέτα, όπως προανήγγειλε και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας. Στην προσπάθεια αυτή θα ζητηθεί φυσικά η στήριξη της ελληνικής ομογένειας στις ΗΠΑ. 

Σημειωτέον ότι η φέτα είχε εξαιρεθεί από το πρώτο κύμα δασμών της προηγούμενης διακυβέρνησης Τραμπ το 2019. Όμως τα πράγματα σήμερα είναι διαφορετικά, καθώς ο επανεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται πλέον αποφασισμένος να τινάξει το παγκόσμιο εμπόριο στον αέρα.

Η Αθήνα δεν είναι η μόνη που σκέπτεται να ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση από την Ουάσινγκτον. Ήδη περισσότερες από 50 χώρες έχουν επικοινωνήσει με τον Λευκό Οίκο για την έναρξη εμπορικών διαπραγματεύσεων, δήλωσε χθες ο Κέβιν Χάσετ, διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου των ΗΠΑ, στο ABC News.

Και η γραμμή της ΕΕ, σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είναι διαπραγμάτευση πρώτα. Αλλά οι Βρυξέλλες έχουν ήδη έτοιμο σχέδιο αντίμετρων, εφόσον η διαπραγμάτευση αποτύχει.

Τα μηνύματα από την Ουάσινγκτον πάντως είναι ανάμεικτα. Το απόγευμα της Πέμπτης, ο Τραμπ δήλωσε ότι χώρες ήδη τον πλησιάζουν για να κάνουν συμφωνίες, υπονοώντας ότι είναι ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με ξένους ηγέτες. Ωστόσο, την Παρασκευή άλλαξε τόνο, γράφοντας σε μήνυμά του προς τους ξένους επενδυτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι «πολιτικές του δεν θα αλλάξουν ποτέ».

Τα ελληνικά προϊόντα, που “χτυπάνε” οι δασμοί Τραμπ

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ απέφεραν 2,2 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές ανήλθαν σε 1,7 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ένα εμπορικό πλεόνασμα ύψους 452 εκατ. ευρώ.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων Αλκιβιάδης Καλαμπόκης τα προϊόντα που εξάγει η Ελλάδα στις ΗΠΑ είναι:

• σε ποσοστό 31% αγροδιατροφικά
• σε ποσοστό 22,85 % πετρελαιοειδή
• και σε ποσοστό 42% βιομηχανικά προϊόντα.

Αν και τα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα δεν αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ισοζυγίου, η αγορά των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα σημαντική λόγω των καλών τιμών που προσφέρει. Ενώ το θέμα αφορά πολλούς μικρούς παραγωγούς και επιχειρήσεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται πολιτικά για την κυβέρνηση.

Η επιτραπέζια ελιά είναι το πρώτο σε αξία εξαγωγικό αγροτικό προϊόν στις ΗΠΑ. Οι εξαγωγές επιτραπέζιων ελιών έφτασαν τα 214 εκ ευρώ το 2024 έχοντας σημειώσει αύξηση 39%. Ενώ οι εξαγωγές ελαιολάδου στις ΗΠΑ ανέρχονται σε 45 χιλιάδες τόνους με αξία 100 εκ. ευρώ.

Οι εξαγωγές φέτας από την Ελλάδα στις ΗΠΑ ανήλθαν σε 53,6 εκ. ευρώ το 2024. Καθώς όμως η συνολική αγορά λευκών τυριών στις ΗΠΑ ξεπερνά τα 2 δισ ευρώ, οι νέοι δασμοί αναμένεται να ωφελήσουν τις αμερικανικές γαλακτοβιομηχανίες που φυσικά είχαν έτσι κι αλλιώς βάλει βέτο στην αναγνώριση της ελληνικής φέτας ως προϊόν ΠΟΠ. Αλλά και την… Τουρκία, η οποία εξαιρείται από τους δασμούς Τραμπ και παράγει λευκό τυρί τύπου φέτας.

Το ζήτημα με το ελληνικό κρασί

Ξεχωριστό ζήτημα αποτελούν οι συνέπειες των δασμών για το ελληνικό κρασί, καθώς αποτελεί μεν μικρό ποσοστό των εξαγωγών στις ΗΠΑ, αλλά η αμερικανική αγορά είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους παραγωγούς λόγω των καλών τιμών που προσφέρει.

Οι πωλήσεις ελληνικών κρασιών στις ΗΠΑ το 2024 έφτασαν τα 19 εκ. ευρώ με τη μέση τιμή εξαγωγής να ξεπερνάει τα 7 ευρώ ανά κιλό, όταν στην Γερμανία που είναι η πρώτη χώρα προορισμός στην ΕΕ η μέση τιμή εξαγωγής είναι κάτω από 3 ευρώ.

Οινοπαραγωγοί που είχαν έτοιμες παρτίδες κρασιού προς εξαγωγή στις ΗΠΑ είναι σε απόγνωση. Ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ) έχει ήδη στείλει επιστολή στον κ. Τσιάρα και τους Έλληνες ευρωβουλευτές. Στην επιστολή του ζητά τα αμερικανικά κρασιά να αφαιρεθούν από τη λίστα των προϊόντων στα οποία η ΕΕ θα επιβάλει επιπλέον δασμούς ως αντίμετρα. Το σκεπτικό είναι πως οι εξαγωγές αμερικανικού κρασιού στην ΕΕ είναι μικρές και η ένταξη τους στη λίστα αντιμέτρων δεν θα πλήξει τις ΗΠΑ. Αλλά θα δώσει αφορμή να μην διαπραγματευθούν τους δασμούς στα ευρωπαϊκά κρασιά ή και να τους αυξήσουν, όπως ήδη απειλούν λόγω των σχεδιαζόμενων αντίμετρων της ΕΕ για το αμερικανικό μπέρμπον.

Φόβοι για νέο κύμα ακρίβειας και ένα καλό νέο… για παρηγοριά

Οι δασμοί Τραμπ όμως δεν απειλούν μόνο τους παραγωγούς και εξαγωγείς ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ, αλλά την τσέπη όλων των Ελλήνων πολιτών. Διότι οι συνέπειες ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου θα φανούν σύντομα στα ράφια των σουπερμάρκετ και των καταστημάτων με τη μορφή ενός νέου κύματος ακρίβειας.

“Ο κίνδυνος ύφεσης και πληθωρισμού είναι περισσότερο ορατός από κάθε άλλη χρονιά μετά την μεγάλη κρίση του 2008. Βέβαια, πολλά θα εξαρτηθούν από τον τρόπο αντίδρασης των άλλων μεγάλων οικονομιών. Το σίγουρο είναι πως απαιτείται από όλους ψυχραιμία και σχέδιο. Η Ελλάδα έχει αξιοσημείωτες εξαγωγές στις ΗΠΑ, αλλά δεν είναι αυτό το καθοριστικό στοιχείο. Η χώρα μας θα επηρεαστεί περισσότερο ως μέλος της ΕΕ, που αποτελεί και ένα από τον κύριο στόχο των δασμών”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ- ΜΠΕ.

Μία πανευρωπαϊκή ύφεση ενέχει δε τον κίνδυνο να μειωθεί ο τουρισμός, καθώς οι διακοπές είναι συχνά ένα από τα πρώτα πράγματα που κόβουν οι πολίτες σε περίοδο κρίσης. Και χώρες που θα νιώσουν άμεσα και έντονα τις συνέπειες των δασμών όπως η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία αποτελούν βασικές χώρες προέλευσης τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα.

Η μόνη… παρηγοριά είναι πως οι τιμές των καυσίμων δείχνουν πτωτική τάση, καθώς έπεσε το πετρέλαιο 15% μέσα σε δύο ημέρες από τις ανακοινώσεις Τραμπ για τους δασμούς. Σύμφωνα με το πρόεδρο βενζινοπωλών Αττικής, Νίκο Παπαγεωργίου, μέχρι την Τετάρτη αναμένεται μείωση σε όλα τα καύσιμα (βενζίνη και πετρέλαιο, κίνησης και θέρμανσης) έως 5 λεπτά το λίτρο, με προοπτική περεταίρω πτώσης.

Και η τιμή του φυσικού αερίου έπεσε κατά 18% μέσα σε δύο ημέρες. Και αυτό σημαίνει και χαμηλότερες τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα. Σημειωτέον ότι η ΕΕ εισάγει το 50% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που καταναλώνει από τις ΗΠΑ. Άρα αυτό είναι ένα βασικό διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της Ευρώπης.

Το σχέδιο της ΕΕ για αντίμετρα

Στις Βρυξέλλες έχουν ήδη έτοιμο ένα πρώτο πακέτο στοχευμένων αντίμετρων σε εισαγωγές από τις ΗΠΑ αξίας έως και 28 δισ. δολαρίων. Σε πρώτη φάση η ΕΕ αποφεύγει όμως πιο εκτεταμένη ανταπόδοση στους δασμούς Τραμπ, καθώς όπως αναφέρθηκε πρώτος στόχος είναι η διαπραγμάτευση.

Αλλά μία διαπραγμάτευση γίνεται πιο αποδοτική όταν συνοδεύεται και από ένα… όπλο στο τραπέζι, εκτιμούν στις Βρυξέλλες. Στο πλαίσιο αυτό η Κομισιόν θα παρουσιάσει απόψε το βράδυ προς τα κράτη-μέλη μια λίστα με αμερικανικά προϊόντα στα οποία θα επιβληθούν πρόσθετοι δασμοί. 

Στη λίστα των προϊόντων που εξετάζει η Κομισιόν για επιβολή δασμών περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το αμερικανικό κρέας, τα δημητριακά, το κρασί, το ξύλο, τα ρούχα, ακόμη και οι τσίχλες, το οδοντικό νήμα, οι ηλεκτρικές σκούπες και το χαρτί υγείας.

Το μπέρμπον διχάζει την ΕΕ

Ωστόσο, ένα προϊόν έχει τραβήξει ιδιαίτερα τα φώτα της δημοσιότητας και έχει προκαλέσει διαφωνίες στο εσωτερικό της ΕΕ: Το μπέρμπον. Η Επιτροπή έχει προτείνει δασμό 50% στο δημοφιλές αμερικανικό ποτό, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί με αντίμετρα 200% στις ευρωπαϊκές αλκοολούχες εξαγωγές, εάν προχωρήσει η συγκεκριμένη κίνηση.

Χώρες που αποτελούν βασικούς εξαγωγείς κρασιού, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν ήδη εκφράσει την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο αντίκτυπο. Όπως σημειώθηκε, αντίστοιχους προβληματισμούς όσον αφορά στην επιβολή δασμών στα αμερικανικά κρασιά έχει εκφράσει και ο Σύλλογος Ελλήνων Οινοπαραγωγών.

Η πρώτη δέσμη των ευρωπαϊκών αντιμέτρων θα τεθεί σε ψηφοφορία την Τετάρτη και αναμένεται να εγκριθεί, εκτός εάν συμβεί το απίθανο σενάριο όπου 15 κράτη-μέλη που αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της ΕΕ ψηφίσουν κατά.

Τα αντίμετρα θα τεθούν σε ισχύ σε δύο φάσεις: ένα μικρό μέρος στις 15 Απριλίου και τα υπόλοιπα έναν μήνα αργότερα.

Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να παίξει ενεργό ρόλο σε αυτή τη συζήτηση σε επίπεδο ΕΕ. Όπως ανέφερε δε ο κ.Τσιάρας (Action24), η Αθήνα θα προτείνει στην ΕΕ να ληφθούν μέτρα για τη στήριξη των αγροτικών προϊόντων που παράγονται από τα κράτη – μέλη της.

“Είναι αδιανόητο να εξάγονται τα ευρωπαϊκά προϊόντα και οι καταναλωτές των χωρών της Ένωσης να αναγκάζονται να αγοράζουν τα ίδια προϊόντα από τρίτες χώρες, σε τιμές πιο φθηνές. Στην συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να εξεταστεί η οικονομική στήριξη των προϊόντων της ΕΕ για να είναι πιο προσιτά στους Ευρωπαίους καταναλωτές”, εκτίμησε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης.