Η θεατρική ομάδα “À Vendre” φέρνει το in-yer-face theatre στην Αθήνα

Η θεατρική ομάδα «À Vendre», μετά από έναν εξαιρετικά επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων στην Κύπρο, καταφθάνει στην Αθήνα για να παρουσιάσει στο Θέατρο Θησείον το σπουδαίο έργο Απόπειρες για τη ζωή της του Μάρτιν Κριμπ, σε 4 μόνο παραστάσεις, από τις 24 έως τις 27 Απριλίου 2025. Το έργο αυτό, το οποίο θεωρείται κορυφαίο δείγμα του ρεύματος του in-yer-face theatre, καθιέρωσε τον Βρετανό συγγραφέα διεθνώς και παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο και ερεθιστικό, 28 χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση.

Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος είναι πραγματικά ο άλλος;

17 σκηνές, 17 απόπειρες περιγραφής, 17 προσπάθειες κατανόησης, 17 ιστορίες που μας παρουσιάζουν τη διαδικασία κατασκευής μιας ταυτότητας για δημόσια κατανάλωση.
Μια γυναίκα με διαφορετικές ταυτότητες είναι o μόνος συνδετικός κρίκος.
Η Άννα είναι θύμα εμφυλίου πολέμου, είναι σούπερσταρ, είναι τουριστική ξεναγός, είναι εικαστική καλλιτέχνιδα, είναι διεθνής τρομοκράτης.
Είναι θραύσματα μιας γυναίκας που μπορεί να είναι όλα – ή και τίποτα.
Η κάθε ιστορία απεικονίζει τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας μέσα από τα μάτια μίας γυναίκας που απουσιάζει και που ταυτόχρονα λειτουργεί σαν ένα όχημα που σε μεταφέρει σε ένα κόσμο κατασκευασμένων αφηγήσεων.

Μέσα από την Άννα σκιαγραφούνται γυναίκες της εποχής μας, που τις περισσότερες φορές είναι βασανισμένες και βιώνουν μια τραγική εμπειρία. Παράλληλα, με ένα άμεσο και έντονα συναισθηματικό τρόπο, γίνεται ένα καυστικό σχόλιο και μια ωμή ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας με κύρια συστατικά της την πολιτική διαφθορά, τον πόλεμο, την καταπίεση, την τρομοκρατία, τη φτώχεια, τον καταναλωτισμό, τον φασισμό, αλλά και τον θάνατο και τον έρωτα.

Οι Απόπειρες για της ζωή της (Attempts on her Life) γράφτηκαν το 1997 και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο Royαl Court στο Λονδίνο. Πρόκειται για ένα έργο που αγγίζει τον ακραίο πειραματισμό σε μορφή και περιεχόμενο. Ο Κύρος Παπαβασιλείου, υπεύθυνος για τη μετάφραση και τη δραματουργία της παράστασης εξηγεί ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις του ανεβάσματος του έργου αυτού λέγοντας: “Από την πρώτη κιόλας επαφή με το κείμενο, ακόμα και στο στάδιο της μετάφρασης, αναδύεται έντονα μια πρόκληση. Το έργο σκιαγραφεί με ιδιαίτερη δύναμη την ανθρώπινη κατάσταση μέσα από τη χρήση της γλώσσας. Μια γλώσσα που άλλοτε είναι ελλειπτική, άλλοτε σχολαστική στις λεπτομέρειες, συχνά επίσημη ή και ιδιωματική. Μέσα από αυτήν τη συνεχή εναλλαγή ύφους, σταδιακά αποκαλύπτονται οι σχέσεις ανάμεσα στα 17 κεφάλαια και στους πολλαπλούς χαρακτήρες που εμφανίζονται.

Δραματουργικά, το έργο ανατρέπει κάθε συμβατική φόρμα: δεν διαθέτει ρόλους με την κλασική έννοια ούτε μια ξεκάθαρη αφηγηματική γραμμή. Η Anne, που μοιάζει να αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο, ποτέ δεν παρουσιάζεται ξεκάθαρα· μεταμορφώνεται συνεχώς, αλλάζοντας όνομα, ταυτότητα και ρόλο από σκηνή σε σκηνή. Έτσι, το ζητούμενο για την ομάδα είναι να επιτύχει μια θεατρική συνοχή, αξιοποιώντας ένα υλικό που αρνείται επίμονα τους παραδοσιακούς κανόνες της δραματουργίας.
Η σκηνοθετική και υποκριτική προσέγγιση οφείλει να είναι ταυτόχρονα ευρηματική και συνειδητή, ώστε να αποφευχθούν ο κίνδυνος της σύγχυσης και η διάσπαση του ενδιαφέροντος του θεατή. Επιπλέον, μια ακόμη σημαντική πρόκληση είναι το να μην παγιδευτεί το ανέβασμα στην επιφανειακή πρόκληση ή το σοκ, αλλά να αναδείξει ουσιαστικά την κριτική διάσταση που κρύβει το έργο”.

Η Μαρία Βαρνακκίδου εξηγεί πώς δούλεψαν για να αποδώσουν το «θραυσματικό» πορτρέτο της Άννας: “Το έργο του Κριμπ έχει μια ιδιαίτερη αποσπασματική θραυσματική μορφή και το γεγονός ότι έχει πολλούς αφηγητές να αποδίδουν τις διάφορες ιστορίες της Άννας, θυμίζει μεταμοντέρνα κείμενα που δημιουργούνται μέσα από την μεθοδολογία του θέατρου επινόησης. Όπως στο θέατρο επινόησης, έτσι κι εδώ η διαδικασία απαιτεί μεγάλη συνεργασία.

Ο πρώτος μήνας των προβών επικεντρώθηκε στην επεξεργασία κάθε σκηνής ξεχωριστά, μέσω αυτοσχεδιασμών που μας βοήθησαν να κατανοήσουμε σε βάθος το κείμενο και να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο απόδοσής του. Στην αρχή, για ένα μεγάλο διάστημα, οι ηθοποιοί δεν γνώριζαν ποιο κείμενο θα αποδώσουν ή πού θα τοποθετείται η δράση.

Ο στόχος μου ήταν να δημιουργήσουμε έναν κοινό καλλιτεχνικό κόσμο που θα ενέπνεε ασφάλεια, επιτρέποντας στους ηθοποιούς να νιώσουν σίγουροι και το κείμενο να «χαραχτεί» μέσα τους. Όποια ιστορία κι αν χρειάζονταν να αφηγηθούν ή όποια πλευρά του χαρακτήρα της Άννας να αποδώσουν, ήθελα να το κάνουν με αυθεντικότητα και συντονισμένο τρόπο”.

Και συνεχίζει αναφερόμενη στα βασικά θέματα που αναδεικνύει η παράσταση λέγοντας: “Η κεντρική θεματική του έργου «Απόπειρες για τη ζωή της» αφορά την αναζήτηση της ταυτότητας σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες. Η Άννα, παρόλο που το όνομά της παραμένει το ίδιο, αλλάζει συνεχώς ταυτότητες μέσα από 17 διαφορετικές ιστορίες: μητέρα, τρομοκράτης, θύμα βίας, καλλιτέχνης, πορνοστάρ κ.ά.

Το έργο αποκαλύπτει πώς οι κοινωνικές πιέσεις και τα στερεότυπα διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τους άλλους, καθιστώντας την Άννα το αποτέλεσμα των εικόνων που δημιουργούμε γι’ αυτήν. Μέσα από την ιστορία της, το έργο αναδεικνύει τις σύγχρονες κοινωνικές ανησυχίες, όπως η αβεβαιότητα της ταυτότητας, οι επιφανειακές σχέσεις και οι κοινωνικές κρίσεις, όπως ο πόλεμος, ο φασισμός και η καταπίεση”.

Η ομάδα και το ελληνικό κοινό

Πώς το όνομα της ομάδας, «À Vendre», συνδέεται με το έργο και την προσέγγισή της; Ο Κύρος Παπαβασιλείου εξηγεί: “À vendre”, που στα γαλλικά σημαίνει «πωλείται», αντλεί το όνομά του από το ποίημα Solde (Εκποίηση) του Ρεμπώ. Πρόκειται για μια ειρωνική, σχεδόν απελπισμένη προσευχή, να μη φτάσει ποτέ η στιγμή που όλα θα έχουν πωληθεί:

«Πωλείται κάθε Σώμα, κάθε φωνή, ο τεράστιος αδιαμφισβήτητος πλούτος, ό,τι δεν πρόκειται να πουληθεί ποτέ. Οι πωλητές δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα την εκποίηση! Οι ταξιδιώτες δεν είναι ανάγκη να ορίσουνε την προμήθειά τους από τόσο νωρίς!»

Λειτουργούμε σε ένα κόσμο όπου κάθε αγαθό γίνεται αντικείμενο προς συναλλαγή και πώληση. Η τέχνη, η πίστη, η ανθρώπινη επαφή, κλπ. — όλα έχουν αποκτήσει εμπορική αξία. Ο Ρεμπώ διαισθάνθηκε έγκαιρα πως η παλιά αθωότητα έχει πλέον χαθεί, πως η επέλαση του καταναλωτισμού και του καπιταλισμού είναι αναπόφευκτη.

Η θεματολογία και η ματιά των έργων μας —είτε πρόκειται για δικά μας κείμενα είτε για κείμενα άλλων δημιουργών — έχουν πάντα ως πλαίσιο αυτό το ποίημα. Το ερμηνεύουμε ως μια ειρωνική ελπίδα: ότι, ίσως, κάτι τελικά να έχει απομείνει απούλητο.

Και η Μαρία Βαρνακκίδου καταλήγει μιλώντας για τις προσδοκίες της από το ελληνικό κοινό: “Παρόλο που στην Κύπρο αγκαλιάστηκε η παράσταση, πιστεύω πως το αθηναϊκό κοινό είναι πιο εξοικειωμένο με τολμηρές και πειραματικές παραστάσεις και ότι θα αντιληφθεί τη βαθύτερη αξία του έργου. Ωστόσο, για μένα, η Αθήνα δεν είναι μόνο ένας τόπος, αλλά μια ευκαιρία να επικοινωνήσουμε με ανθρώπους που μπορεί να έχουν διαφορετικές εμπειρίες, οι οποίες θα εμπλουτίσουν την αντίληψη του έργου.

Η παράσταση «Απόπειρες για τη ζωή της» αγγίζει θέματα που είναι κοινά σε όλους, όπως η αναζήτηση ταυτότητας, οι σχέσεις με τους άλλους και η ανάγκη κατανόησης, γεγονός που κάνει την παράσταση να μιλήσει σε κάθε θεατή, ανεξάρτητα από το πολιτισμικό υπόβαθρο. Αν προσδοκώ κάτι είναι να δημιουργηθεί μια σύνδεση, να μοιραστούμε μια κοινή εμπειρία και να ενδυναμώσουμε την επικοινωνία μας. Επίσης, όπως στην Κύπρο απολαμβάνουμε παραστάσεις από την Αθήνα, πιστεύω ότι θα ήταν ωραίο και το αθηναϊκό κοινό να έχει την ευκαιρία να δει κυπριακές παραγωγές. Είναι μια όμορφη ανταλλαγή που ενισχύει τη σύνδεση των δύο περιοχών και επιτρέπει σε όλους να ανακαλύψουν νέες καλλιτεχνικές προσεγγίσεις”.

Συγγραφέας: Μάρτιν Κριμπ
Σκηνοθεσία: Μαρία Βαρνακκίδου
Μετάφραση- Δραματουργία: Κύρος Παπαβασιλείου
Σκηνικά: Έλενα Κοτασβήλι, Ρεβέκκα Τάκη
Κοστούμια: Κωνσταντίνα Ανδρέου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Βασίλης Πετεινάρης
Σχεδιασμός Ήχου: Πάνος Μπάρτζης
Επιμέλεια Κίνησης: Αριάνα Μαρκουλίδου σε συνεργασία με τους ηθοποιούς
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρία Κωνσταντίνου
Οπτική επικοινωνία: Δημήτρης Σωτηρίου
Φωτογραφίες: Δημήτρης Λούτσιος
Χειρισμός: Ζωή Κακότα

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά) : Γιώργος Κυριάκου, Αριάνα Μαρκουλίδου, Άντονυ Παπαμιχαήλ, Πολυξένη Σάββα, Πέννυ Φοινίρη