Θα αναγνωρίσει τον ρωσικό έλεγχο στην Κριμαία, η κυβέρνηση Τραμπ;

Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται έτοιμη να αναγνωρίσει τον ρωσικό έλεγχο της Κριμαίας, στο πλαίσιο μιας πρότασης των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με αξιωματούχο που γνωρίζει το περιεχόμενο του σχεδίου και μίλησε στο CNN την Μεγάλη Παρασκευή (18/4).

Η Κριμαία, περιοχή της νότιας Ουκρανίας, βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από το 2014, οπότε και προσαρτήθηκε παράνομα από τη Ρωσία. Από το 2022, με την έναρξη της ευρείας κλίμακας ρωσικής εισβολής, άλλα τέσσερα ουκρανικά εδάφη –το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ στην ανατολική Ουκρανία, καθώς και η Χερσώνα και η Ζαπορίζια στο νότο– τελούν επίσης υπό μερική ρωσική κατοχή.

Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε επίσημη αντίδραση από το Κίεβο, ωστόσο μια πιθανή αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου στην Κριμαία από τις ΗΠΑ δύσκολα θα γίνει αποδεκτή. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει ξεκαθαρίσει ήδη από τον Μάρτιο ότι η κυβέρνησή του δεν πρόκειται να αποδεχτεί ως ρωσικά τα κατεχόμενα εδάφη, κάνοντας λόγο για «κόκκινη γραμμή». Όπως είχε δηλώσει τότε: «Για εμάς, η κόκκινη γραμμή είναι η αναγνώριση των προσωρινά κατεχόμενων ουκρανικών εδαφών ως ρωσικών. Δεν πρόκειται να το δεχτούμε».

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του CNN, το αμερικανικό πλαίσιο για την ειρήνευση περιλαμβάνει επίσης εκεχειρία κατά μήκος των σημερινών γραμμών του μετώπου. Η πρόταση παρουσιάστηκε την Μεγάλη Πέμπτη σε Ευρωπαίους και Ουκρανούς αξιωματούχους στο Παρίσι, ενώ κοινοποιήθηκε και στη Μόσχα μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ.

Παρά τους ισχυρισμούς του Ντόναλντ Τραμπ ότι μπορεί να βάλει τέλος στον πόλεμο «μέσα σε μια μέρα», οι αμερικανικές προσπάθειες για επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας συναντούν μέχρι στιγμής τη σταθερή άρνηση της Ρωσίας, γεγονός που έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια στον Λευκό Οίκο.

Ο Ρούμπιο προειδοποίησε την Μεγάλη Παρασκευή ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να «προχωρήσουν παρακάτω» από την προσπάθεια εξεύρεσης λύσης, αν δεν υπάρξουν σύντομα απτά αποτελέσματα. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, υιοθέτησε πιο ήπιο τόνο, λέγοντας πως ο Ρούμπιο «έχει δίκιο», αλλά εξέφρασε μεγαλύτερη αισιοδοξία για την έκβαση της διαπραγμάτευσης. Ερωτηθείς για το πόσο καιρό θα περιμένουν οι ΗΠΑ, απάντησε: «Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ημερών, αλλά θέλουμε να τελειώσει γρήγορα».

Ο ίδιος αξιωματούχος ανέφερε στο CNN ότι απομένουν ακόμη επιμέρους σημεία να διευθετηθούν στο σχέδιο, το οποίο θα συνεχίσουν να επεξεργάζονται από κοινού οι ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι και οι Ουκρανοί την επόμενη εβδομάδα στο Λονδίνο.

Παράλληλα, η κυβέρνηση Τραμπ φέρεται να σχεδιάζει και νέα συνάντηση του ειδικού απεσταλμένου της για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, με Ρώσους αξιωματούχους, σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί η συναίνεση της Μόσχας στο πλαίσιο της πρότασης.

Καταγγελίες του ΟΗΕ για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κριμαία υπό ρωσικό έλεγχο

Έντεκα χρόνια μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, η Ρωσία έχει επιβάλει ένα αυταρχικό και καταπιεστικό καθεστώς στην περιοχή, σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως αναφέρουν, οποιαδήποτε ένδειξη αντίστασης ή διαφωνίας καταπνίγεται συστηματικά.

Η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία έχει καταγράψει κατ’ επανάληψη σοβαρές παραβιάσεις από τη Ρωσία στα κατεχόμενα εδάφη της Κριμαίας — από αυθαίρετες συλλήψεις, βασανιστήρια και σεξουαλική κακοποίηση, μέχρι τον εξαναγκασμό οικογενειών να στείλουν τα παιδιά τους σε ρωσικά σχολεία και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Η Μόσχα αρνείται σταθερά τις κατηγορίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρά την ύπαρξη σημαντικών αποδεικτικών στοιχείων και μαρτυριών των θυμάτων.

Πριν από το 2014, η Κριμαία αριθμούσε περίπου 2,5 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ αποτελούσε και δημοφιλή τουριστικό προορισμό λόγω των παραλιών και των φυσικών της τοπίων. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της ουκρανικής κυβέρνησης, πάνω από 64.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την περιοχή και έχουν μετακινηθεί σε άλλα μέρη της Ουκρανίας από την έναρξη της ρωσικής κατοχής. Ωστόσο, οργανώσεις της Κριμαίας εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός των προσφύγων μπορεί να είναι υπερδιπλάσιος, καθώς πολλοί δεν έχουν καταγραφεί επίσημα.

Την ίδια ώρα, η Μόσχα εφαρμόζει πολιτικές που ενθαρρύνουν Ρώσους πολίτες να εγκατασταθούν μόνιμα στην Κριμαία. Η ουκρανική κυβέρνηση εκτιμούσε το 2023 ότι περίπου 500.000 έως 800.000 Ρώσοι έχουν μετακινηθεί στην Κριμαία από την προσάρτηση και μετά, με τον αριθμό να αυξάνεται σημαντικά μετά την κατασκευή της γέφυρας του Κερτς που συνδέει την Κριμαία με τη ρωσική ενδοχώρα.

Ο Μαξίμ Βίστσικ, νομικός στη μη κερδοσκοπική οργάνωση Global Rights Compliance, η οποία συμβουλεύει τις ουκρανικές αρχές για τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου και διεθνών εγκλημάτων, τόνισε ότι η Ρωσία εφαρμόζει τις ίδιες τακτικές και στα υπόλοιπα κατεχόμενα εδάφη.

«Η Κριμαία αποτέλεσε στην ουσία το ‘εγχειρίδιό’ τους. Οι πολιτικές, τα μοτίβα και οι τακτικές που εφαρμόστηκαν στην Κριμαία χρησιμοποιούνται πλέον και σε άλλες κατεχόμενες περιοχές, από το 2014 αλλά και μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή του 2022».