Τι διακυβεύεται στις συνομιλίες Ιράν – ΗΠΑ για τα πυρηνικά

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν ολοκλήρωσαν σήμερα έναν τρίτο κύκλο κρίσιμων διαπραγματεύσεων για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στο Ομάν, έπειτα από αρκετές ώρες “σοβαρών” συζητήσεων όπως τις αποκάλεσε η Τεχεράνη, και συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συνομιλίες για τα πυρηνικά την επόμενη εβδομάδα, αν και ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αρακτσί εξέφρασε “εξαιρετική επιφυλακτικότητα” για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων για την επίλυση μιας αντιπαράθεσης δεκαετιών.

Αυτές οι έμμεσες συζητήσεις που διεξάγονται σε υψηλό επίπεδο μεταξύ των δύο χωρών αποσκοπούν να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία που θα εμποδίζει το Ιράν να αποκτήσει ατομικό όπλο -φιλοδοξία που η Τεχεράνη αρνείται ότι έχει- με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων που πλήττουν την οικονομία της, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018, υπό την πρώτη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, από τη διεθνή συμφωνία που είχε συναφθεί τρία χρόνια νωρίτερα στη Βιέννη.

Ο τελευταίος γύρος στο Μουσκάτ επέτρεψε να προσεγγιστούν “όλες οι βασικές αρχές, οι στόχοι και οι τεχνικές ανησυχίες“, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν Μπαντρ αλ Μπουσάιντι, που έχει ρόλο μεσολαβητή. Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν με μια νέα συνάντηση υψηλού επιπέδου που προβλέπεται να διεξαχθεί στις 3 Μαΐου, πρόσθεσε.

Σύμφωνα με την ιρανική κρατική τηλεόραση, ο επικεφαλής της διπλωματίας Αμπάς Αραγτσί και ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ θα επιστρέψουν με τις ομάδες τους “στις πρωτεύουσές τους για διαβουλεύσεις”.

Σε δηλώσεις του, ο Αραγτσί ανέφερε πως “οι διαπραγματεύσεις είναι εξαιρετικά σοβαρές και τεχνικές… υπάρχουν ακόμη διαφορές, τόσο σε μείζονα θέματα όσο και σε λεπτομέρειες” και επισήμανε ότι, παρόλο που και οι δύο πλευρές είναι αφοσιωμένες στις συνομιλίες και υπάρχει σοβαρότητα και αποφασιστικότητα, “η αισιοδοξία μας για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων παραμένει εξαιρετικά συγκρατημένη”.

Ο εκπρόσωπος της ιρανικής διπλωματίας Εσμαΐλ Μπαγκαΐ έκανε λόγο νωρίτερα για “σοβαρή ατμόσφαιρα” και είπε πως οι συζητήσεις διεξάγονταν σε “χωριστές αίθουσες”, όπως και κατά τις προηγούμενες συναντήσεις στις 12 Απριλίου στο Μουσκάτ και στις 19 Απριλίου στη Ρώμη.

Μέλος της ιρανικής διαπραγματευτικής ομάδας δήλωσε στο τοπικό πρακτορείο Tsinam ότι οι συζητήσεις περιορίστηκαν στις κυρώσεις και σε θέματα του πυρηνικού προγράμματος.

Υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος των ΗΠΑ, δήλωσε πως οι συνομιλίες ήταν “θετικές και παραγωγικές”, προσθέτοντας πως οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ξανασυναντηθούν στην Ευρώπη “σύντομα”.

“Μένουν ακόμη πολλά να κάνουμε, αλλά σημειώθηκε περαιτέρω πρόοδος προς την επίτευξη συμφωνίας”, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.

Οι δυτικές χώρες, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, και το Ισραήλ υποψιάζονται ότι το Ιράν θέλει να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Η Τεχεράνη απορρίπτει αυτούς τους ισχυρισμούς, υπεραμυνόμενη του δικαιώματος στην πυρηνική ενέργεια για μη στρατιωτικούς σκοπούς.

Έτσι, ο Αραγτσί δήλωσε την Τρίτη πως η χώρα του προβλέπει να κατασκευάσει 19 νέους αντιδραστήρες.

Σε αντίποινα για την αμερικανική αποχώρηση από τη συμφωνία της Βιέννης, το Ιράν πήρε αποστάσεις από το κείμενο, κυρίως εμπλουτίζοντας ουράνιο σε υψηλό επίπεδο.

Αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε τη λεγόμενη πολιτική άσκησης “μέγιστης πίεσης” στο Ιράν, καλώντας το τον Μάρτιο να διαπραγματευθεί και απειλώντας παράλληλα ότι θα το βομβαρδίσει σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας.

Σε δηλώσεις που δημοσιεύθηκαν χθες, Παρασκευή, στο Time Magazine, δήλωσε πως είναι έτοιμος να συναντήσει τους ηγέτες της χώρας.

Την ίδια στιγμή, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε την Τρίτη νέες κυρώσεις με στόχο τον ιρανικό πετρελαϊκό τομέα, με την Τεχεράνη να καταγγέλλει μια “εχθρική προσέγγιση”.

Την Τετάρτη, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, που είναι επιφορτισμένος με την επίβλεψη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, ζήτησε από την Τεχεράνη να εξηγήσει την παρουσία σηράγγων γύρω από τις εγκαταστάσεις της Νατάνζ (κεντρικό Ιράν) που στεγάζει συσκευές φυγοκέντρισης οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου.

Η οργάνωση Institute for Science and International Security με έδρα την Ουάσινγκτον, έδωσε στη δημοσιότητα δορυφορικές εικόνες αυτής της εγκατάστασης, που δείχνουν όπως λέει εκεί κοντά μία νέα σήραγγα και μία πιο παλαιά καθώς και μια νέα περίμετρο ασφαλείας. Η Τεχεράνη δεν έχει αντιδράσει προς το παρόν.

Το Ιράν εμπλουτίζει αυτή τη στιγμή ουράνιο σε υψηλό βαθμό (60%), κάτω από το 90% που απαιτείται για την κατασκευή ατομικού όπλου, αλλά πολύ πιο πάνω από το όριο του 3,67% που είχε οριστεί στη συμφωνία της Βιέννης.

Σύμφωνα με τον Αραγτσί, το δικαίωμα του Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο “δεν είναι διαπραγματεύσιμο”.

Την Πέμπτη, δήλωσε πως είναι διατεθειμένος να μεταβεί στη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία, τις άλλες χώρες που είναι μέλη της συμφωνίας της Βιέννης.

Την περασμένη εβδομάδα ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο κάλεσε τους Ευρωπαίους να αποφασίσουν γρήγορα σχετικά με την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ σε βάρος του Ιράν. Η συμφωνία του 2015 δίνει τη δυνατότητα αυτόματης επαναφοράς τους σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, όμως η επιλογή αυτή εκπνέει τον Οκτώβριο.

Το Ιράν προειδοποίησε ότι θα μπορούσε να αποσυρθεί από τη Συμφωνία μη εξάπλωσης των πυρηνικών αν τεθεί σε κίνηση αυτός ο μηχανισμός.