Ανάπηροι στην Ελλάδα: Αντίσταση και χειραφέτηση

Είναι ιστορικό δεδομένο ότι σε περιόδους συγκρούσεων και κοινωνικών αναταραχών, όπως είναι η τωρινή, στο προσκήνιο βγαίνουν όσοι σε περιόδους ειρήνης είναι αθέατοι. Όσοι δεν χωρούν στην κανονικότητα της οικονομίας και της κοινωνικής ζωής των μη αναπήρων, των προνομιούχων, είναι αυτοί που σηκώνουν το βάρος του κόσμου όλου και γίνονται «ήρωες» κυρίως εξαιτίας της ανάγκης, αλλά και από συνειδητή επιλογή. Γίνονται ήρωες είτε μέσω της θυματοποίησης τους ανάλογα με τη συνθήκη, όπως επί παραδείγματι έγιναν οι ανάπηροι στο πρόγραμμα ευθανασίας Τ4 των Ναζί και στα ιδρύματα εξόντωσης, είτε ως δρώντα υποκείμενα ενάντια στην θυματοποίησή τους και υπέρ των βασικών αξιών, όπως της αλληλεγγύης, της ισότητας, της ελευθερίας.

Αυτό ακριβώς είναι που καταγράφει το βιβλίο που βρίσκεται στην καρδιά της εκδήλωσης που συνδιοργανώνουν η Ανοιχτή Πόλη και η Κίνηση Χειραφέτησης Αναπήρων «Μηδενική Ανοχή», αλλά και εν γένει η ιστορική έρευνα για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή στην Ελλάδα. Οι διάφορες ομαδοποιήσεις με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των ιστορικών υποκειμένων της περιόδου είναι κυριολεκτικά αμέτρητες, δηλαδή είναι τόσες όσες και τα υποκείμενα που βγήκαν μπροστά τα ταραγμένα εκείνα χρόνια για να γράψουν την ιστορία της περιόδου.

Δεν είναι μόνο με όρους κανονικότητας οι εργάτριες – εργάτες, οι αγρότες, οι γυναίκες και τα παιδιά της Ελλάδας, τα στελέχη του ΚΚΕ και της Αριστεράς που μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, έδωσαν την κρίσιμη μάχη με την ιστορία για την λευτεριά. Είναι και τόσες άλλες κοινωνικές ομάδες που οργανώθηκαν σε αυτό το μέτωπο αντίστασης και φυσικά από αυτό δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα ανάπηρα άτομα.

Στην Ελλάδα την περίοδο εκείνη ο αριθμός των αναπήρων, παρότι δεν υπάρχει λεπτομερής καταγραφή (όπως έγινε μετά τον ΒΠΠ), ήταν σίγουρα αρκετά μεγάλος ώστε η πίεση που ασκείτο σε επίπεδο διεκδίκησης είτε από το μεταξικό καθεστώς είτε από τις κατοχικές κυβερνήσεις, να είναι σημαντική. Είναι ενδεικτικό ότι παρότι πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν υπήρχε οργανωμένο αναπηρικό κίνημα, υπήρχαν ουσιαστικές διεκδικήσεις από τα ανάπηρα άτομα καθ’ όλη την διάρκεια του Μεσοπολέμου με τους ανάπηρους του ΑΠΠ να παίζουν κεντρικό ρόλο σε αυτό.

Μετά την κατάρρευση του μετώπου στον ΒΠΠ, οι ανάπηροι πολέμου πρωτοστάτησαν στην ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος, κυρίως στην Αθήνα, αλλά και αλλού. Οι αναφορές του βιβλίου στην δράση τους, που όπως είπαμε βρίσκεται στην καρδιά της εκδήλωσης, είναι πραγματικά ελπιδοφόρες ακόμα και σήμερα.

Η εκδήλωση, αλλά και η ιστορία που μας διηγείται ο συγγραφέας του Φρίξος Θεοφανίδης, δίνουν την πραγματική διάσταση του αγώνα των αναπήρων πολέμου της περιόδου και αναλύουν γεγονότα που όχι μόνο δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, αλλά είναι ελάχιστα γνωστά ακόμα και μεταξύ των αναπήρων. Η Μηδενική Ανοχή και εγώ, θέλουμε να ευχαριστήσουμε και από εδώ, τον Διδάκτορα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μενέλαο Χαραλαμπίδη, διότι με την πολύτιμη έρευνα του κρατάει ζωντανό ένα κομμάτι της ιστορίας για το οποίο δεν διαθέτουμε αρκετές πληροφορίες και πίσω από την απόκρυψη του κρύβεται ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα των ελληνικών κυβερνήσεων συνεργασίας με τους κατακτητές.

Ο στόχος μας, στην παρούσα φάση, ως ανάπηρα άτομα είναι ακριβώς αυτός. Να καταφέρουμε όχι μόνο να αναγνωρίσουμε τα πολυποίκιλα ζητήματα που μας αφορούν αλλά να εμπνευστούμε από την δράση των ανάπηρων πρωτοπόρων της λευτεριάς 1940-1941 και να αξιώσουμε με όλες μας τις δυνάμεις ούτως ώστε η ισότητα, η αλληλεγγύη, η ανεμπόδιστη ελευθερία, η ένταξη και η προσβασιμότητα να γίνουν τα κύρια συστατικά μιας προοδευτικής, ριζοσπαστικής πολιτικής.

Μιας πολιτικής που θα αλλάξει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα πράγματα μέχρι στιγμής και θα τσακίσει τον μισαναπηρισμό. Μιας πολιτικής που αντιστέκεται στον ατομικισμό και την ιατρικοποίηση, του νεοφιλελεύθερου μοντέλου και της συμπονετικής φιλανθρωπίας, όπως αυτά εκφράζονται μέσα από συγκεκριμένα κόμματα και ιδεολογίες και στελέχη που έχουν φυσική ροπή προς την ακροδεξιά.

Ο κοινωνικός μετασχηματισμός περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την άρση των ανισοτήτων και των εμποδίων για την πολυπληθή κοινωνική ομάδα των αναπήρων, ενώ στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινωνία δίκαιη, στην οποία τα ανάπηρα άτομα (το 15% του πληθυσμού) θα είναι ορατά και δεν θα απολαμβάνουν το κοινωνικό περιθώριο. Σε πλήρη αντίθεση με το κράτος καταστολής και τις πελατειακές σχέσεις που διαχρονικά οικοδόμησε η δεξιά. Ένας διαρκής αγώνας ηγεμονίας των προοδευτικών ιδεών απέναντι σε κάθε βαρβαρότητα. Ένας αγώνας για να μην ξαναζήσουμε ποτέ με τον τρόμο του Άουσβιτς, των ιδρυμάτων εξόντωσης και των μισαναπηρικών πογκρόμ. Ένας αγώνας για να μην ξεχαστούν επιχειρήσεις σαν το φονικό μπλόκο της 30ης Νοεμβρίου του 1943, όταν στρατιωτικά φορτηγά μετέφεραν όλη τη δύναμη του 1ου Συντάγματος των Ευζωνικών Ταγμάτων Ασφαλείας Αθηνών, στα 11 νοσοκομεία όπου βρίσκονταν- διαβιούσαν οι ανάπηροι πολέμου με σκοπό να τους μπλοκάρουν μέσα και εν συνεχεία να μεταφέρουν 1500 ανάπηρα άτομα στα κρατητήρια της ειδικής ασφάλειας για τη συμμετοχή σε δράσεις αντίστασης του ΕΑΜ και τους παρέδωσαν στις γερμανικές αρχές κατοχής για εκτέλεση.

Η εποχή μας, από την κρίση χρέους της ευρωζώνης μέχρι τον πόλεμο της Ουκρανίας και την γενική αποσταθεροποίηση, τόσο σε γεωπολιτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο καθημερινότητας, είναι μια εποχή που οι περίπου 1,8 εκατομμύρια ανάπηροι στην Ελλάδα έχουν κάθε λόγο να κινητοποιηθούν. Οι πολιτικές που εφαρμόζονται για τους ανάπηρους, δεν έχουν απολύτως κανένα κοινωνικό πρόσημο και στην ουσία βαθαίνουν τα «προβλήματα» τα οποία υποτίθεται ότι λύνουν, χωρίς φυσικά να καταφέρνουν ούτε στο ελάχιστο να εξασφαλίσουν την ισότητα και τα δικαιώματα μας, για τα οποία υποτίθεται ότι κόπτονται. Τα πενιχρά επιδόματα που δίνουν σε μερίδα συνανάπηρων μας όχι μόνο τους κρατούν δέσμιους, αναπηροποιώντας τους περαιτέρω, αλλά δεν τους εξασφαλίζουν ούτε καν τα εργαλεία και τα μέσα που χρειάζονται. Μπορεί το πρόγραμμα με τους προσωπικούς βοηθούς να καλύπτει ένα σημαντικό κενό που υπήρχε, αλλά και πάλι δεν είναι επαρκές για να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διαβιούν και αντιμετωπίζονται οι ανάπηροι από το κράτος και την κοινωνία. Το χειρότερο από όλα όμως είναι ότι όλες αυτές οι πολιτικές εφαρμόζονται στις πλάτες των αναπήρων χωρίς την συμμετοχή των ίδιων σε αυτούς τους σχεδιασμούς και την υλοποίηση, παρά την υποτιθέμενη ένταξη σε συμβουλευτικούς ρόλους, όπως επί παραδείγματι στην μόνο κατ’ όνομα Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, η οποία δεν έχει φυσικά αποφασιστικό ρόλο ούτε η ίδια.

Όπως λοιπόν οι συνανάπηροι μας, την περίοδο της κατοχής, έδωσαν τη μάχη για την λευτεριά, με διαδηλώσεις, παραστάσεις διαμαρτυρίας και απεργίες πείνας, έτσι θα πρέπει και σήμερα, τόσο σε ακτιβιστικό επίπεδο, αλλά και σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο να προχωρήσουμε για να πετύχουμε να διαχωριστεί επιτέλους η αναπηρία από την βλάβη, για να μπορούμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε όπως επιθυμούμε, για να κάνουμε την χώρα μας περισσότερο δημοκρατική.

Η εκδήλωση «Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ» που γίνεται με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου διοργανώνεται από την Δημοτική Κίνηση «ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ» σε συνεργασία με την Κίνηση Χειραφέτησης Αναπήρων: ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ.

Όσοι ενδιαφέρεστε, ελάτε την Τετάρτη 26/10 στις 19:00 μμ στην ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ του Δήμου Αθηναίων (κτήριο Νέοι Φούρνοι).

Θα μιλήσουν: Μενέλαος Χαραλαμπίδης (Διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών), Αντώνης Ρέλλας (Σκηνοθέτης – Ανάπηρος Ακτιβιστής). Συντονίστρια θα είναι η Βάλια Δημοπούλου (Φιλόλογος, υπ. Δρ. Φιλοσοφίας), ενώ αποσπάσματα του σπάνιου βιβλίου του Φρίξου Β. Θεοφανίδη, «ΑΝΑΠΗΡΟΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΛΕΦΤΕΡΙΑΣ» θα αναγνώσουν οι: Ρήγας Αξελός, Τζένη Αρσένη, Άννα Ελεφάντη, Μαρία Κανελλοπούλου, Ελευθερία Μαντζουράνη, Αντώνης Μπούγιας aka Ypopto Mousi, Απολλωνία Τσαντά. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και ο χώρος είναι φιλικός και προσβάσιμος για ανάπηρα άτομα. Για περιορισμένο αριθμό αναπηρικών οχημάτων έχει προβλεφθεί χώρος στάθμευσης από την οδό Περσεφόνης 23.

Για την αποκατάσταση της μνήμης, για την καταγραφή της αναπηρικής ιστορίας, όχι όπως κάποιοι θέλουν, αλλά όπως είναι.

Ματωμένη.

*Ο Αντώνης Ρέλλας είναι σκηνοθέτης – Ανάπηρος Ακτιβιστής

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις