1 Νοεμβρίου 1775: Ο σεισμός που ισοπέδωσε την Λισαβόνα

Το πρωί της 1ης Νοεμβρίου 1755 η Λισαβόνα επλήγη από καταστροφικό σεισμό, που είχε επίκεντρο στον Ατλαντικό Ωκεανό, διακόσια χιλιόμετρα από το Ακρωτήριο του Αγίου Βικεντίου, που αποτελεί το νοτιότερο σημείο της Πορτογαλίας.

Το μέγιστο επίπεδο αντιληπτής έντασης του σεισμού, έχει σήμερα εκτιμηθεί ότι έφτασε στο επίπεδο έντασης XI (11) της κλίμακας Μερκάλι, δηλαδή «ασύλληπτα καταστροφικός» με μέγιστο επίπεδο στην κλίμακα Μερκάλι το XII (12), δηλαδή «ολική καταστροφή». Η πόλη ουσιαστικά ανοικοδομήθηκε από την αρχή μετά την εκτεταμένη καταστροφή.

Η Λισαβόνα ήταν η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλη της Πορτογαλίας κατά τον 18ο αιώνα, καθώς τα διαμάντια και ο χρυσός από την πορτογαλική αποικία στη Βραζιλία έκαναν πλούσιους πολλούς στη χώρα. Περίπου το 10% των τριών εκατομμυρίων κατοίκων της Πορτογαλίας ζούσαν στη Λισαβόνα που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια στον Ατλαντικό Ωκεανό και η πόλη έπαιξε κρίσιμο ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο. Το 1755, η Λισαβόνα ήταν επίσης ένα σημαντικό κέντρο του Καθολικισμού.

Την Ημέρα των Αγίων Πάντων, τρεις δονήσεις σε διάστημα 10 λεπτών έπληξαν ξαφνικά τη Λισαβόνα. Οι σεισμολόγοι σήμερα εκτιμούν ότι το μέγεθος του σεισμού του 1755 ήταν 8,5 με 9 στην Κλίμακα Ρίχτερ, αν και αυτή είναι απλώς μια εκτίμηση, καθώς δεν υπήρχε εξοπλισμός καταγραφής εκείνη την περίοδο. Ο σεισμός έγινε αισθητός μέχρι το Μαρόκο ενώ το τσουνάμι ταξίδεψε σε όλο τον Ατλαντικό.

Οι καταστροφικές συνέπειες του σεισμού έγιναν αισθητές σε όλη την πόλη. Κοντά στην ακτή, ένα τσουνάμι 7 περίπου επτά μέτρων εισέβαλε στην ακτή και σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους .

Πολλοί άνθρωποι γιόρταζαν την Ημέρα των Αγίων Πάντων σε εκκλησίες εκείνη την εποχή και σκοτώθηκαν καθώς τα κτίρια κατέρρευσαν. Φωτιές ξέσπασαν σε όλη την πόλη και οι άνεμοι σκόρπισαν γρήγορα τις φλόγες. Το βασιλικό παλάτι καταστράφηκε, όπως και χιλιάδες σπίτια. Μεγάλο μέρος της πολιτιστικής ιστορίας της χώρας, που είχε διατηρηθεί σε βιβλία, εξαφανίστηκε σε μια στιγμή. Πολλοί από τους κατοίκους της πόλης, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων κρατουμένων που δραπέτευσαν, έφυγαν αμέσως από τη Λισαβόνα. Ο αριθμός των νεκρών υπολογίζεται μεταξύ 10.000 και 50.000 ατόμων .

Στον χάρτη παρουσιάζεται σε περιοχές και σε πόσες ώρες έφτασε το τσουνάμι μετά τον καταστροφικό σεισμό. Στον μαρκήσιο του Πομπάλ αργότερα ανατέθηκε η ανοικοδόμηση της πόλης. Τα στενά σοκάκια που κάποτε αποτελούσαν τη Λισαβόνα αντικαταστάθηκαν από μεγάλες λεωφόρους. Η ανακατασκευή παρουσίασε επίσης μια από τις πρώτες χρήσεις προκατασκευασμένων κτιρίων. Ενώ η ανοικοδόμηση σημείωσε αξιοσημείωτη επιτυχία, ορισμένοι χρησιμοποίησαν την τραγωδία για δικούς τους σκοπούς. Οι θρησκευτικές αρχές διακήρυξαν ότι ο σεισμός προκλήθηκε από την οργή του Θεού, που προκλήθηκε στην πόλη λόγω των αμαρτιών της. Ο διάσημος συγγραφέας Βολταίρος, που ήταν μάρτυρας του σεισμού, παρωδίασε αυτή τη γραμμή σκέψης —μαζί με εκείνους που επιμένουν ότι όλα όσα συμβαίνουν είναι προς το καλύτερο— στο βιβλίο Candide.

Ο σεισμός του 1755 με τον πολύ μεγάλο αριθμό νεκρών και τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσε είχε ως αποτέλεσμα την όξυνση των πολιτικών εντάσεων στο Βασίλειο της Πορτογαλίας και έβαλε τέλος στις αποικιακές φιλοδοξίες της χώρας. Παράλληλα οδήγησε στη γένεση της σύγχρονης σεισμολογίας και της σεισμικής μηχανικής (earthquake engineering) καθώς ήταν η πρώτη φορά που μελετήθηκαν με επιστημονικούς όρους οι συνέπειες ενός σεισμού σε μεγάλη έκταση.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις