Σοφία Κατσίγιαννη: Το πολύπλευρο ζήτημα της στέγασης

Τον Ιανουάριο του 2020, η Alpha Bank δημοσίευσε μια οικονομική έκθεση σχετικά με την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα. Η έκθεση αυτή απεικονίζει ξεκάθαρα τους μετασχηματισμούς που συντελούνται στον τομέα της στέγασης τα τελευταία 15 χρόνια ^[1].

Το ενοίκιο σε αρκετές περιοχές της Αθήνας έχει αυξηθεί πάνω από 50% σε σύγκριση με το 2017, ενώ σημαντική αύξηση (30-40%) έχει παρατηρηθεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα και ο Βόλος. Πάνω από το 25% του πληθυσμού της Ελλάδας ζεί σε ενοικιαζόμενα σπίτια, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει το 40% σε μεγαλύτερες πόλεις και τουριστικούς προορισμούς, όπως το κέντρο της Αθήνας. Όχι μόνο αυτό αλλά και πάνω από το 80% δήλωσε το 2019 ότι ξοδεύουν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για τη στέγαση. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία η λαϊκή ρήση «το κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι σου» έχει αρχίσει να φαίνεται πλέον άπιαστο όνειρο για όλο και περισσότερους πολίτες. Οι φοιτητές διστάζουν πλέον να μετοικήσουν σε άλλη πόλη πλην της πατρικής εστίας, νέα ζευγάρια δυσκολεύονται να ξεκινήσουν την κοινή ζωή τους και οικογένειες που δε διαθέτουν ιδιόκτητη στέγη φοβούνται τις πιθανές νέες «απαιτήσεις» του ιδιοκτήτη.

Ως εκ τούτου, δημιουργείται ένα κλίμα ανασφάλειας και διστακτικότητας που αντανακλάται σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινής ζωής, καθώς για λόγους οικονομίας περικόπτονται άλλες δαπάνες απαραίτητες για την ποιότητα ζωής ενός σύγχρονου ανθρώπου (εκπαίδευση, διατροφή, ψυχαγωγεία κλπ).

Οι λόγοι αυτού του φαινομένου είναι πολλαπλοί: η οικονομική κρίση που επιβράδυνε την οικοδομική δραστηριότητα, η μετατροπή πολλαπλών κατοικιών σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα για τουριστικά καταλύματα, το ετερόκλητο νομικό καθεστώς της «εξ’αδιαιρέτου» κατοικίας, η αγορά κατοικιών από ξένους υπηκόους που δραστηριοποιούνται στην πατρίδα μας, και τέλος ο «εγκλωβισμός» πολλών κατοικιών από τις τράπεζες λόγω δανειακών υποχρεώσεων. Επιπλέον, η πρόσφατη ενεργειακή κρίση εκτόξευσε τις τιμές σε όλα τα αγαθά, και συμπαρέσυρε άμεσα και το κόστος κατασκευής ή και συντήρησης ενός ακινήτου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατακόρυφη αύξηση των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος που συμπίεσε ακόμα περισσότερο το κόστος στέγασης και διαβίωσης.

Οι λύσεις σε αυτό το ζήτημα που ταλανίζει τους συμπολίτες μας εντάσσονται σε δράσεις που οφείλει να πράξει άμεσα η Πολιτεία. Επιβάλλεται τροποποίηση και επιτάχυνση του νομικού καθεστώτος, που θα αποδεσμεύσει πολλές κατοικίες που τελούν υπό αμφισβήτηση στα δικαστήρια επί σειρά ετών. Πρέπει σε συνεννόηση με το τραπεζικό σύστημα να καθοριστούν σαφώς ποιες κατοικίες θα βγουν στην αγορά και ποιες θα επιστρέψουν στους δικαιούχους, για να αυξηθεί άμεσα η δεξαμενή διαθέσιμων κατοικιών. Επίσης, η χορήγηση φτηνών στεγαστικών δανείων και η επιδότηση ενοικίου σε νέες οικογένειες ή φοιτητές θα ανακουφίσει ιδιαίτερα την κοινωνία και θα δημιουργήσει και ένα κλίμα αισιοδοξίας, που είναι τόσο απαραίτητο στις μέρες μας.

Επιπλέον, προτείνεται η αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου που παραμένουν όμηροι ενός ιδιαίτερου νομικού πλαισίου και της αδράνειας της Πολιτείας. Θα βοηθούσε, ως εκ τούτου, ένα πρόγραμμα κινήτρων ανακαίνισης των υφιστάμενων κενών κατοικιών, για συνολικότερη αναβάθμιση της διαθέσιμης στέγης. Τέλος, επιτκτική είναι η ανάγκη ενός νέου θεσμικού πλαισίου για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb, με σαφείς κανόνες, όρια και περιορισμούς στα αστικά κέντρα αλλά και στις ευκαιριακές επενδύσεις, για να εξομαλυνθεί η αγορά ειδικά στις τουριστικές περιοχές.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η στέγη αποτελεί ένα κοινωνικό αγαθό, απαραίτητο για την ευημερία και την συνοχή της κοινωνίας. Η πολιτεία οφείλει να δράσει άμεσα για να ανακουφίσει τον Έλληνα πολίτη, αλλά οφείλουμε και εμείς ως κοινωνία μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης ή και φορέων εθελοντισμού για παράδειγμα, να στηρίξουμε τους συμπολίτες μας που αδυνατούν κα καλύψουν τις υποχρεώσεις τους και παράλληλα να καταδικάσουμε φαινόμενα αισχροκέρδειας η εξαπάτησης όπου αυτά διαπισαςνονται. Ας μην ξεχνάμε δε τους αγώνες των προγόνων μας υπέρ βωμών και Εστιών, για να καταλάβουμε ότι δίχως αξιοπρεπή κατοικία η κοινωνία μας απειλείται με μαρασμό και συρρίκνωση.

* Η Σοφία Φ. Κατσίγιαννη είναι Διδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ, Εντεταλμένη ΔΣ ισότητας, εθελοντισμού και διαβούλευσης Δ.Διονύσου

[1] Alpha Bank Economic Research, ‘The rise, fall and revival of the residential property market in Greece: Bringing new drivers of house price fluctuations to the foreground’, 2020,

[2] https://eteron.org/en/the-changing-housing-landscape-in-greece-and-generation-rent/

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις