ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΛΑΙΝΕ ΑΠΕΙΛΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ

Σήμερα θα ήθελα να μιλήσουμε για την τοξική αρρενωπότητα, όρος που χρησιμοποιείται στις κοινωνικές επιστήμες, στην περιγραφή μοτίβων συμπεριφοράς των ανδρών που σχετίζονται με αρνητικές κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Στη λίστα περιλαμβάνονται η τάση για κυριαρχία, η υποτίμηση των γυναικών, η ακραία αυτοπεποίθηση και η καταπίεση (στα όρια της καταστολής) των συναισθημάτων. Ας εστιάσουμε στο τελευταίο που ‘υπάρχει’ και σε όλα τα άλλα.

Ακολουθεί προσωπική ιστορία.

Οι γονείς μου ‘έχασαν’ τον αδελφό μου. Αμφότεροι πέθαναν νέοι, η μεν από καρκίνο και ο δε από στεφανιαία νόσο. Αμφότερες οι συνθήκες σχετίζονταν με την αδυναμία τους να διαχειριστούν τα συναισθήματα της θλίψης, της οδύνης και όσων άλλων προκάλεσε ο θάνατος του παιδιού τους. Στο μεσοδιάστημα, η μητέρα μου είχε τυλιχθεί σε ένα μαύρο πέπλο (και έκλαιγε σχεδόν κάθε ημέρα, για το υπόλοιπο της ζωής της) και ο πατέρας μου επιδιδόταν σε -αστείους- τρόπους, για να ξεχαστεί (χωρίς να ‘ρίξει’ ένα δάκρυ).

Πάμε στην επόμενη ιστορία.

Γνωστός μου είχε συνοδεύσει τη σύζυγο του στις εξετάσεις της και αφότου ο γιατρός ενημέρωσε πως έχει καρκίνο στο στήθος -και όσα θα χρειαζόταν να κάνει-, εκείνος τη ρώτησε σχεδόν θυμωμένος “και τι σημαίνει αυτό; Πως δεν θα μπορείς να δουλέψεις; Τι θα κάνουμε;”. Δεν είχε προσγειωθεί από άλλον πλανήτη. Ούτε τη μισούσε. Είχε ξεκάθαρη αδυναμία να διαχειριστεί τα συναισθήματα που τον έπνιγαν εκείνη την ώρα.

Έχω και άλλα παραδείγματα. Ανάλογου περιεχομένου. Όπως φαντάζομαι πως έχεις κι εσύ. Πού θέλω να καταλήξω;

 Στα όσα έχει διαπιστώσει η επιστήμη για την ικανότητα των ανδρών να έρχονται σε επαφή με το συναίσθημα τους. Θέμα που οδηγεί σε προβλήματα υγείας και άλλα δεινά. Όπως είναι οι βίαιες συγκρούσεις -και γυναικοκτονίες.

Για όλα φταίει η άτιμη η κοινωνία

Προ ημερών το OW της 24Μedia δημοσίευσε άρθρο με την ερώτηση “ισχύει ότι οι γυναίκες δεν έχουν τόσο χιούμορ, όσο οι άνδρες;” Πριν τον αφορισμό μας, διάβασε τι έχει διαπιστώσει η επιστήμη που δεν είναι μακριά από αυτό που σκέφτεσαι: πως η κοινωνία δεν ‘απαίτησε’ ποτέ από τις γυναίκες να είναι διασκεδαστικές για να βρουν σύντροφο, κάτι που έκανε με τους άνδρες.

Κάτι άλλο που κάνει η κοινωνία είναι να ‘απορρίπτει’ την ευαλωτότητα των ανδρών -που από μικροί μαθαίνουν πως ‘οι άνδρες δεν κλαίνε’ και άλλα τραγελαφικά που γίνονται αιτίες κατάθλιψης και διαφόρων άλλων προβλημάτων υγείας (για τους ίδιους και τους αγαπημένους τους), όταν μεγαλώνουν.

Ο Andrew Reiner διδάσκει συγγραφή στο Towson University. Συνήθως στα σεμινάρια του αναλύει πράγματα για τα οποία έχει γράψει βιβλία. Δηλαδή, τα έχει μελετήσει επαρκώς. Παράδειγμα;

Μια δουλειά του, έχει τίτλο “Better Boys, Better Men: The New Masculinity That Creates Greater Courage and Emotional Resiliency” (Καλύτερα αγόρια, καλύτεροι άνδρες: Η νέα αρρενωπότητα που δημιουργεί μεγαλύτερο θάρρος και συναισθηματική ανθεκτικότητα).

Σε άρθρο του στην Washington Post εξήγησε “πώς οι άνδρες μπορούν να σώσουν τις σχέσεις μαθαίνοντας να είναι ευάλωτοι”. Μην ετοιμάζεσαι να παίξεις άμυνα -ή επίθεση. Τουλάχιστον όχι, πριν εξηγήσουμε δυο πράγματα.

Όπως επισημαίνει και το Psychology Today τα αγόρια γεννιούνται με παρόμοια συναισθηματική ικανότητα με τα κορίτσια.

Ισραηλινοί ερευνητές που εξέτασαν σαρώσεις περισσότερων από 1.400 εγκεφάλων, ανακάλυψαν ότι οι δομές και τα χαρακτηριστικά είναι “μωσαϊκό”, ανθεκτικό στις εύκολες δυαδικές προσδοκίες σχετικά με το φύλο ή το φύλο.

Η τελευταία σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2021 και βρήκε ότι τα συναισθήματα των ανδρών και των γυναικών είναι σαφώς σταθερά και αναμφισβήτητα πιο παρόμοια από ό,τι είναι διαφορετικά.

Εν τούτοις η συναισθηματική ευχέρεια των αγοριών αποθαρρύνεται, όπως μεγαλώνουν. “Τότε εκβιάζονται να αποστασιοποιηθούν από τις μητέρες τους και τα συναισθήματα τους, προκειμένου να γίνουν ‘άνδρες’. Χρησιμοποιούν τη δουλειά, τα χρήματα, την επιτυχία, το σεξ, ουσίες και άλλους αντιπερισπασμούς για να ‘ξεχαστούν’.

“Κρυφά βιώνουν κατάθλιψη, που εκδηλώνεται ως πλήξη, απάθεια, περιορισμένο συναισθηματικό εύρος και κυνισμός. Οι σύντροφοι τους, τους αντιμετωπίζουν ως συναισθηματικά ανάπηρους”.

Boys will always be boys

H κρυφή (ανεκδήλωτη) κατάθλιψη που είναι απόρροια της αδυναμίας έκφρασης των συναισθημάτων, πάει ‘πακέτο’ με ένα άλλο φαινόμενο, το οποίο η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία έχει ονομάσει ως κανονιστική ανδρική αλεξιθυμία. Συναντάται “σε αγόρια και άνδρες που ανατρέφονται με τρόπο που συνάδει με τα παραδοσιακά αρσενικά πρότυπα (βλ. να είναι ανταγωνιστικοί, στωικοί, σκληροί και να μην δείχνουν τις αδυναμίες τους).

Η αδυναμία να αισθανθούν ή/και να περιγράψουν συναισθήματα δεν αποτελεί ζωτικής σημασίας πρόβλημα. Εν τούτοις, δίνει λάθος εντυπώσεις στους συντρόφους (πως βαριούνται ή είναι αδιάφοροι), οι οποίοι αναζητούν άλλη συναισθηματική συντροφιά”.

Έρευνες δείχνουν ότι αγόρια ηλικίας από 2 χρόνων και πάνω, προσαρμόζονται στις κοινωνικές επιταγές, κρύβοντας τα συναισθήματά τους, προκειμένου να κερδίσουν την αποδοχή των ενήλικων φροντιστών τους (βλ. γονείς, κηδεμόνες).

Οι τελευταίοι συνήθως δίνουν αγώνα για να διαχειριστούν τις συναισθηματικές εμπειρίες τους και αυτές των παιδιών τους. Έτσι, τα αγόρια εξελίσσονται σε άντρες που σχετίζονται συναισθηματικά με τον μόνο τρόπο που έχουν μάθει: απορρίπτουν ή/και να αποδοκιμάζουν τα συναισθήματα τους.

Η καταπίεση των συναισθημάτων έχει πολλές συνέπειες. Μια αποτυπώθηκε σε έρευνα του 2018 που ενημέρωσε ότι οι άνδρες πεθαίνουν από απόπειρες αυτοκτονίας περίπου 3.56 περισσότερες φορές από τις γυναίκες.

Η απομάκρυνση, η αλλαγή θέματος και οι άλλες αντιπερισπαστικές συμπεριφορές

“Η μοναδική ανθρώπινη ουσία είναι συναισθηματική. Επομένως, αν θέλετε να απολαύσετε τη ζωή στο έπακρο, πρέπει να τολμήσετε να νιώσετε το καλό, το κακό και το άσχημο” λέει ο κλινικός κοινωνιολόγος και ψυχολόγος, Assael Romanelli.

Η αλήθεια είναι πως δεν βοηθούν και οι γυναίκες. Έχει τεκμηριωθεί πως υπάρχουν πολλές που ‘δεν βρίσκουν ελκυστικούς’ τους άνδρες που είναι περισσότερο συναισθηματικά διαθέσιμοι και που αντιμετωπίζουν την ευαισθησία τους ως ‘αδυναμία‘ που τους κάνει needy ή λιγότερο αρρενωπούς και σίγουρα ό,τι δεν ήταν ο μπαμπάς τους (άρα δεν είναι ‘βράχοι‘ και οι ‘ώμοι‘ στους οποίους μπορούν να γείρουν).

Ο πρόεδρος του τμήματος ψυχολογίας του University of Redlands (στην Καλιφόρνια) και ερευνητής της ψυχικής υγείας των ανδρών, Fredric Rabinowitz τόνισε στην Washington Post ότι “δεν εκπαιδεύουμε τα αγόρια να έχουν λεξιλόγιο γύρω από τα συναισθήματα τους, πέρα από εκείνα για το θυμό.

“Επειδή πολλά αγόρια ανατρέφονται με την πεποίθηση πως τα βαθύτερα συναισθήματα δεν ‘ανήκουν’ στην ύπαρξή τους, αποκτούν ‘μη επεξεργασμένο τραύμα’. Όταν οι άνδρες στερούνται συναισθηματικής γλώσσας, δεν μπορούν να εξηγήσουν τι νιώθουν.

Υπάρχουν πολλοί που αισθάνονται ταλαιπωρημένοι και επειδή δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό το αρνητικό συναίσθημα, κυριεύονται από άγχος. Ένα άλλο εμπόδιο που προκαλείται από τον εαυτό τους -και τους εμποδίζει να καλύψουν τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες- αφορά τις συγκρούσεις σε σχέσεις”.

“Όταν οι άνδρες αισθάνονται ότι κατακλύζονται από τα συναισθήματα τους, προσπαθούν να αποσυνδεθούν σωματικά ή συναισθηματικά. Απομακρύνονται από το χώρο ή αλλάζουν θέμα ή επιδιώκουν άλλες αντιπερισπαστικές συμπεριφορές”.

Στο μυαλό τους αυτό είναι τακτική διατήρησης ειρήνης. Δεν καταλαβαίνουν πως με αυτές τις αντιδράσεις, θάβουν προβλήματα που έχουν την ανάγκη της επίλυσης”.

Η καταπίεση των συναισθημάτων οδηγεί σε προβλήματα υγείας

Η καταστολή των βαθύτερων συναισθημάτων δεν σε κάνει πιο δυνατό (όπως σε έχουν κάνει να πιστεύεις από παιδί). Και έχει συνέπειες -κάτι που επίσης δεν σου έχουν πει.

Έρευνα έχει ενημερώσει ότι η διατήρηση αρνητικών συναισθημάτων (με τη μη αναφορά τους) επιδεινώνει την ψυχική υγεία, ενισχύοντας τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Επίσης ενισχύει τις φυσιολογικές αποκρίσεις που συνδέονται -με την πάροδο του χρόνου- με τη γνωστική φθορά και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Πώς εκδηλώνεται η πάλη με τη συναισθηματική ευαλωτότητα

Οργανισμός που ασχολείται με τη συμβουλευτική ανδρών, γυναικών και ζευγαριών στην Αυστραλία έδωσε τους λόγους που οι άνδρες κρύβουν τη συναισθηματικοί τους ευαλωτότητα και ό,τι έρχεται ως συνέπεια.

Οι άνδρες που απορρίπτουν σε μεγάλο βαθμό τα συναισθήματα, ενδέχεται να έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες που τους φρόντισαν και τους έμαθαν να φροντίζουν άλλους. Ωστόσο, η αυτοφροντίδα μπορεί να έχει διακριτά όρια με την ανοιχτή έκφραση αρνητικών συναισθημάτων.

Ως εκ τούτου μπορεί

• να αγνοούν τα συναισθήματα τους
• να πιστεύουν ότι σημασία έχουν μόνο τα θετικά συναισθήματα -και δεν δίνουν λεπτό στα αρνητικά
• να γίνονται εξαιρετικά δυσανεκτικοί στα αισθήματα της λύπης, του θυμού, του φόβου κλπ
• να αποσπούν την προσοχή τους από τα συναισθήματα τους
• να απορρίπτουν τη θλίψη ως αδυναμία
• να κρύβουν το θυμό τους
• να αντιμετωπίζουν ως ασήμαντα όσα αισθάνονται
• να επιμένουν ότι χρειάζονται ‘επιδιορθώσεις’ τα συναισθήματα τους
• να υποβαθμίζουν τα συναισθήματα τους με χιούμορ

Οι άνδρες που αποδοκιμάζουν τα συναισθήματα έχουν την τάση να είναι πιο σκληροί και πιο αυστηροί με αυτά. Ίσως να έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα, στα οποία τα συναισθήματα τιμωρούνταν ως κακή συμπεριφορά

Κατά συνέπεια, μπορεί

• να κρίνουν και να κατακρίνουν τα συναισθήματα τους
• να περιορίζουν την έκφραση των συναισθημάτων
• να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα ως συμπεριφορά που πρέπει να ελέγξουν
• να πιστεύουν ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι αντιπαραγωγικά και χάσιμο χρόνου
• να αντιμετωπίζουν τη λύπη ως χειριστική
• να αποδοκιμάζουν έντονα το θυμό τους
• να πιστεύουν ότι είναι αδυναμία να δείξουν τα συναισθήματα τους και ότι πρέπει να είναι σκληροί για να επιβιώσουν
• να μη δείχνουν τι νιώθουν, εκτός και αν έχουν κατάθλιψης

Η απόρριψη των αντιδράσεων στο συναίσθημα έχουν αρνητικές συνέπειες στους ίδιους και τις σχέσεις τους. Ορισμένες συμπεριφορές και πρότυπα επικοινωνίας εμφανίζονται συχνά μέσα σε σχέσεις που αποτελούν τη βάση μεγάλης σύγκρουσης.

Σε αυτήν την περίπτωση άνδρες

• πιστεύουν πως κάτι πάει λάθος με τον εαυτό τους -εξαιτίας αυτού που νιώθουν
• οδηγούνται σε ξεσπάσματα με ολέθριες συμπεριφορές
• υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, όταν γυρνούν σε μπούμερανγκ οι μηχανισμοί αντιμετώπισης
• υποφέρουν από κατάθλιψη και άγχος, όπως προσπαθούν να καταπιέσουν όσα νιώθουν
• κάνουν εκτεταμένη χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών για να διαχειριστούν την κατάσταση τους
• αποφεύγουν κάθε σύγκρουσης χάνουν τη σεξουαλική όρεξη
• απομακρύνονται από το έτερον ήμισυ
• συμπεριφέρονται με επιθετικότητα ή θυμό προς το άλλο τους μισό
• γίνονται αμφίθυμοι, ως προς τη δέσμευση της σχέσης τους

Κάποιες σχέσεις μπορεί να εξελιχθούν σε επιφανειακές και να στερηθούν βάθους, οικειότητας. Αυτές έχουν

• συντρόφους που δείχνουν να έχουν έντονη αίσθηση ανεξαρτησίας και αυτάρκειας
• συντρόφους που δείχνουν πως δεν έχουν ανάγκη κανέναν
• συντρόφους που διώχνουν ο ένας τον άλλον
• συντρόφους που νιώθουν μόνοι, απομονωμένοι, χωρίς υποστήριξη

Τι μπορεί να γίνει για όλα αυτά; Nα αποδεχθούν την συναισθηματική ευαλωτότητα.  Ακούγεται απλό. Δεν είναι.

Είναι εδραιωμένος ο ρόλος της ευαλωτότητας στις επιτυχημένες σχέσεις, με τους θεραπευτές να λένε πως το άνοιγμα σε συντρόφους και συζύγους και σε πιθανή απόρριψη, ενώ οικοδομεί και εμβαθύνει την εμπιστοσύνη, την ενσυναίσθηση και την οικειότητα.

“Οι άνδρες μπορούν να επαναπρογραμματιστούν και να ανακτήσουν τα συναισθήματά τους, μετά προσωπικής δουλειάς και με τη βοήθεια έμπιστου συντρόφου”, καταλήγουν οι επιστήμονες. Βοηθούν και τα θεραπευτικά χόμπι και η βοήθεια επαγγελματία.