Ο “ΕΦΙΑΛΤΗΣ” ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ, ΤΟ “ΕΓΩ ΚΥΒΕΡΝΩ” ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΣΗΜΙΤΗ

Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης έχει συνδεθεί με τους πρωθυπουργούς της χώρας. Για πολλές δεκαετίες αποτέλεσαν το «φόρουμ» εξαγγελίας της οικονομικής πολιτικής. Και οι παραδοσιακές συνεντεύξεις Τύπου άλλοτε έδιναν πηχυαίους τίτλους στις εφημερίδες και άλλοτε έφερναν πολιτικά γεγονότα.

Τότε η ΔΕΘ ήταν από τη μια «πολιτική ιεροτελεστία» και από την άλλη ένα τριήμερο «ξεφαντώματος» του πολιτικού προσωπικού, που κατέκλυζε τη Θεσσαλονίκη και συχνά τα νυχτερινά μαγαζιά της.

Μετά τη Μεταπολίτευση ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής των ετήσιων ΔΕΘ. Θα περιγράψω δύο από τις πιο χαρακτηριστικές.

Το 1984 ήταν χρονιά δοκιμασίας για τη ΝΔ, καθώς ήταν το έτος που απέκτησε τον τέταρτο κατά σειράν αρχηγό της από το 1974. Στο απέναντι «μαγαζί», το ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέμενε ακλόνητος.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1984, ημέρα Πέμπτη, διεξήχθη η εκλογή για την ανάδειξη αρχηγού στη ΝΔ, μετά την παραίτηση του Ευάγγελου Αβέρωφ, ο οποίος είχε ηττηθεί στην πρώτη αναμέτρησή του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Στη ΝΔ αναζητούσαν έναν «αντι-Ανδρέα». Και τον βρήκαν στο πρόσωπο του άλλοτε κεντρώου και γνωστού από την Αποστασία του 1965 Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο οποίος νίκησε τον παραδοσιακό δεξιό Κωστή Στεφανόπουλο με ψήφους 70 έναντι 41(τότε τον αρχηγό εξέλεγαν οι βουλευτές του κόμματος).

Μετά από 10 ημέρες ο Ανδρέας ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη για τα εγκαίνια της ΔΕΘ. Την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου έγινε η προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου. Τότε οι συνεντεύξεις δίνονταν στην περίφημη «Ρέμβη», μια ψαροταβέρνα στην Καλαμαριά.

Ο Ανδρέας δέχτηκε ερώτηση (από τον πολιτικό συντάκτη των «Νέων» Γιάννη Φάτση) για το νέο αρχηγό της ΝΔ και θανάσιμο πολιτικό του αντίπαλο από την ταραγμένη δεκαετία του ’60. Και απάντησε έτσι: «Είναι απόδειξη εκφυλισμού της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ. ότι μπόρεσε να επιλέξει έναν Εφιάλτη για αρχηγό της. Ο λαός επαγρυπνά. Δεν περνούν πια άλλοι Εφιάλτες».

Την επομένη η λέξη «εφιάλτης» ήταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Και επιβεβαίωσε ότι οι παλιές πληγές δεν είχαν κλείσει και οι λογαριασμοί μεταξύ των δύο παρέμεναν ανοιχτοί. Ο Μητσοτάκης ηττήθηκε από τον Ανδρέα στις βουλευτικές εκλογές του 1985. Αλλά παρέμεινε αρχηγός και πήρε τη ρεβάνς σε τρεις απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις της περιόδου 1989-1990. Όμως, ο Ανδρέας αποδείχτηκε ανθεκτικότερος. Και πήρε την «τελευταία νίκη» στις εκλογές του 1993, υποχρεώνοντας τον παλιό του αντίπαλο να αποσυρθεί πρώτος από την ενεργό πολιτική.

1995:Οι «καρατομήσεις», η Δήμητρα, και μια απρόσμενη παραίτηση…

Η πιο «ταραχώδης» παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου στη ΔΕΘ έμελλε να είναι η τελευταία του το 1995, καθώς λίγους μήνες μετά, σοβαρά άρρωστος, παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Στη συνέντευξη Τύπου(όχι πια στη «Ρέμβη», αλλά στο συνεδριακό κέντρο της Έκθεσης), δέχτηκε πολλές αιχμηρές ερωτήσεις. Οι απαντήσεις του πάντα ευθύβολες, με τις δικές του αιχμές, προκαλούσαν άλλοτε γέλια και χειροκροτήματα(η αίθουσα κατακλυζόταν από υπουργούς και κομματικά στελέχη) και άλλοτε έφερναν πολιτικά γεγονότα. Ένα αποδείχτηκε «σημαδιακό».

Ο πολιτικός συντάκτης του «Μέγκα» Θόδωρος Ρουσόπουλος, που έγινε αργότερα υπουργός σε κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, ρώτησε τον Ανδρέα γιατί δεν «καρατομεί» πια υπουργούς και άλλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ που εκφράζουν δημόσια προσωπικές απόψεις. «Βλάπτουν, αλλά δεν μπορείς πια να λύσεις το πρόβλημα με αποκεφαλισμούς και διοικητικά μέτρα. Η τηλεόραση μας έχει κάνει μεγάλη ζημιά», είπε ο Ανδρέας. Και πρόσθεσε χιουμοριστικά απευθυνόμενος στο δημοσιογράφο: « Και το δικό σας κεφάλι θα έπαιρνα αν επρόκειτο να λύσω το πρόβλημα έτσι!». Η αίθουσα σείστηκε από τα γέλια.

Ο πολιτικός συντάκτης του «Έθνους» Κώστας Μαρδάς, περιγράφοντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, ρώτησε τον Ανδρέα αν «κυβερνά μαζί με την Δήμητρα». Ο Ανδρέας θύμωσε και απάντησε στις επιθέσεις που δεχόταν η τότε σύζυγός του. « Εμένα θέλουν να χτυπήσουν και χτυπούν την Δήμητρα. Αυτό λέγεται ανανδρία. Χτυπήστε εμένα, είμαι εδώ και είμαι συνηθισμένος». Και έκλεισε την απάντησή του ως εξής: «Εγώ κυβερνώ, κύριε».

Όταν ήρθε η σειρά μου να ρωτήσω, είχαν εξαντληθεί τα θεωρούμενα ως «πιασάρικα» πολιτικά ερωτήματα. Και επέλεξα να ρωτήσω τον Ανδρέα τι θα έκανε η κυβέρνηση με τα ναυπηγεία, αν θα τα διατηρούσε κρατικά ή θα τα ιδιωτικοποιούσε και αν εγγυόταν τις θέσεις των εργαζομένων. Εκείνη τη στιγμή ούτε εγώ ούτε ουδείς άλλος θα μπορούσε να προβλέψει πού θα οδηγούσε η απάντηση του πρωθυπουργού. Και θα οδηγούσε σε μια παραίτηση, η οποία έμελλε να καθορίσει τη διαδοχή στο ΠΑΣΟΚ.

Ανδρέας: «Είναι αντικειμενικό δεδομένο ότι στον τομέα αυτόν δεν υπήρξε επαρκής στρατηγική τοποθέτηση. Πρέπει να πω ότι είμαι δυσαρεστημένος με την εξέλιξη στον τομέα των ναυπηγείων. Εδώ τα λέμε όλα, κύριε Καρελιά». Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε αν υπάρχει «θέμα Σημίτη»(ήταν ο αρμόδιος για τα ναυπηγεία υπουργός Βιομηχανίας), απάντησε αρνητικά: «Δεν ήρθα εδώ για να καταγγείλω υπουργούς, γιατί πρώτα θα έπρεπε να καταγγείλω τον εαυτό μου». Ήταν φανερό εκείνη τη στιγμή ότι ο Ανδρέας δεν επιδίκωκε αυτό που ακολούθησε(παραίτηση Σημίτη), έτσι έλεγαν και στενοί συνεργάτες του.

Όμως, ακούγοντας την απάντηση του πρωθυπουργού ο Κώστας Σημίτης την θεώρησε σαφή αποδοκιμασία του και σχεδόν αμέσως πήρε την απόφασή του. Το βράδυ τηλεφώνησα στον τότε στενότερο συνεργάτη του Νίκο Θέμελη, ο οποίος μου επιβεβαίωσε ότι ο Σημίτης θα υπέβαλε την επομένη την παραίτησή του.

Η είδηση έφτασε στο πρωθυπουργικό γραφείο και υπήρξε αναστάτωση. Στενοί συνεργάτες του Ανδρέα προσπάθησαν να μεταπείσουν τον Σημίτη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της εποχής, ο Σημίτης επικοινώνησε με κυβερνητικά και κομματικά στελέχη(Λιβάνη, Λαλιώτη, Τσοχατζόπουλο, Βενιζέλο, Παπαϊωάννου, Μανίκα κ.α). Την επόμενη μέρα, 11 Σεπτεμβρίου, έστειλε αναλυτική επιστολή παραίτησης στον Ανδρέα Παπανδρέου.

Έξι μήνες αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου του 1996, ο Σημίτης εκλέγεται πρωθυπουργός από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου, σοβαρά άρρωστος στο Ωνάσειο, είχε παραιτηθεί.

Ουδείς γνωρίζει αν οι εξελίξεις θα ήταν ίδιες, χωρίς να έχει προηγηθεί αυτό το «επεισόδιο» στην ΔΕΘ του 1995. Αυτά είναι από τα αξεδιάλυτα παιχνίδια της ιστορικής μοίρας…