ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΥΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΠΟΥ ΑΝΑΒΕΙΣ ΤΑ ΦΩΤΑ

Η Meta δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τη ζέστη στην ολλανδική πόλη της Ζεεβόλντε.

Αντιμέτωπος με την οργή ντόπιων ακτιβιστών, ο τεχνολογικός γίγαντας εγκατέλειψε τα σχέδια του να χτίσει ένα data center στην πόλη αυτόν τον Ιούλιο που μας πέρασε -ακριβώς τη στιγμή που η ΕΕ οριστικοποιούσε τα σχέδια της του πως να καταστείλει τις υψηλά ενεργοβόρες εταιρείες.

Οι γραφειοκράτες της ΕΕ πίσω από την καταστολή και οι ακτιβιστές της πόλης που κυνήγησαν τη Meta έχουν ένα κοινό σημείο: ψάχνουν για φθηνή, καθαρή ενέργεια εν μέσω μιας μεγάλης ενεργειακής κρίσης και δεν βλέπουν με καλό μάτι τις τεχνολογικές υποδομές που επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό το ηλεκτρικό δίκτυο.

Τα κέντρα δεδομένων που εξυπηρετούν τις εφαρμογές που χρησιμοποιούνται από εκατομμύρια Ευρωπαίους είναι “πεινασμένα” για ενέργεια και νερό -και θα χρειαστούν ακόμη περισσότερα τα επόμενα χρόνια. Μέχρι το 2030, τα κέντρα δεδομένων προβλέπεται να αντιπροσωπεύουν το 3,2% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ, αύξηση 18,5% από το 2018. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη βρίσκεται υπό την πίεση να μειώσει τη ζήτηση ενέργειας, και ιδίως να μειώσει το φυσικό αέριο.

Με τη σειρά του, και το νερό γίνεται σπάνιος πόρος -το καλοκαίρι του 2022 που καταγράφηκε ως το πιο ζεστό εδώ και δεκαετίες, βρήκε τις μεγάλες ευρωπαϊκές πλωτές οδούς να φτάνουν σε ιστορικό χαμηλό σημείο.

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να ανακοινώσει ένα σχέδιο αυτό το φθινόπωρο που θα αποκαλύπτει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν τα κέντρα δεδομένων. Σύμφωνα με ένα προσχέδιο που έλαβε η αμερικανική ιστοσελίδα POLITICO, θα μπορούσαν μέχρι το 2025 να αρχίσουν να φέρουν μια ετικέτα που θα περιγράφει λεπτομερώς τη χρήση ενέργειας και νερού που κάνουν -όπως ακριβώς συμβαίνει με τα τα ψυγεία ή τα πλυντήρια ρούχων.

Οι δημόσιες αρχές “δεν θα πρέπει να έρθουν στη θέση να πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στην προσέλκυση data centers απ’ τη μία και στη διασφάλιση ότι οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα έχουν επαρκή πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια απ’ την άλλη”, αναφέρει το κείμενο της Επιτροπής.

Η χαλιναγώγηση της βιομηχανίας που διψάει για ενέργεια και νερό είναι μια πράξη εξισορρόπησης: καθώς “ολοένα και περισσότερες εργασίες υπολογισμού και αποθήκευσης” γίνονται στο cloud, τα κέντρα δεδομένων είναι εκεί όπου η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση κινδυνεύουν να παρεμποδίσουν το ένα το άλλο.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ μπαίνουν σε μια συζήτηση σχετικά με τις απαιτήσεις των κέντρων δεδομένων, η οποία δεν είναι κάτι το καινούργιο αλλά γίνεται όλο και πιο έντονη καθώς η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι θα αντιμετωπίζουν πολύ πιο θερμά και ξηρά καλοκαίρια.

Αυτό το καλοκαίρι, ο ιδιοκτήτης του Facebook και της Meta Platforms απέσυρε τα σχέδια του για την κατασκευή ενός κέντρου δεδομένων στα περίχωρα της ολλανδικής πόλης που προαναφέραμε, μιας πόλης 23.000 κατοίκων κοντά στο Άμστερνταμ, από τη στιγμή που ντόπιοι ακτιβιστές άσκησαν πιέσεις ενάντια σε ένα μεγάλο έργο που θα κατανάλωσε την πράσινη ενέργεια που θα μπορούσε να ωφελήσει τους κατοίκους.

“Αγοράζουν πράσινη ενέργεια πολύ φθηνά και καταργούν τα αιολικά πάρκα, τα οποία προορίζονται στην πραγματικότητα για κατοίκους στην Ολλανδία, και αντ’ αυτού πηγαίνουν σε ένα κέντρο δεδομένων’, δήλωσε η ακτιβίστρια Σούζαν Σαπ στο POLITICO.

ΕΝΤΟΝΗ ΖΕΣΤΗ

Επίσης, η έντονη ζέστη του φετινού καλοκαιριού φέρνει νέα προβλήματα.

Λόγω των “ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών” που έπληξαν το Ηνωμένο Βασίλειο τον Ιούλιο, δύο ψυχρότερες μονάδες σε ένα κέντρο δεδομένων της Oracle παρουσίασαν διακοπές, αναγκάζοντας μέρος του cloud να τεθεί σε προστατευτική διακοπή λειτουργίας. Παρόμοια προβλήματα αντιμετώπισε και η Google στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Επίσης, δύο κορυφαία νοσοκομεία του Λονδίνου αντιμετώπισαν προβλήματα με τα IT συστήματα τους, προκαλώντας ακυρώσεις για εβδομάδες και αναβολές ραντεβού.

Τα κέντρα δεδομένων είδαν τα στάνταρ λειτουργίας τους να παραβιάζονται τους για πρώτη φορά και έχουν φτάσει πλέον σε αχαρτογράφητες περιοχές. Αν οι θερμοκρασίες υπερβούν αυτές τις οποίες έχουν σχεδιαστεί να αντέχουν τα κέντρα δεδομένων, τότε για κάθε βαθμό πέρα από το όριο μπορεί να σημαίνει ότι χάνεται περίπου 10 έως 15% της χωρητικότητας.

Σε μια προσπάθεια να τα βγάλουν πέρα με τη ζέστη, τα κέντρα δεδομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο έστειλαν υπαλλήλους στις στέγες τους για να ψεκάσουν τις μονάδες ψύξης με νεροσωλήνες -τη στιγμή που άνθρωποι σε όλη τη χώρα αντιμετώπιζαν μέτρα περιορισμού του νερού. Παράλληλα, αυτόν το χειμώνα, τα χριστουγεννιάτικα φώτα θα χαμηλώσουν τον φωτισμό τους προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας.

Η διαθεσιμότητα ενέργειας και οι τιμές έπαιζαν πάντα ρόλο στον περίπλοκο υπολογισμό της επιλογής μιας θέσης για ένα νέο κέντρο, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια η διαθεσιμότητα του νερού άρχισε επίσης να παίζει σημαντικό ρόλο στην απόφαση για το ποια τοποθεσία θα επιλεχθεί. Οι δύο πόροι συνδέονται μεταξύ τους -ειδικά όταν πρόκειται για ψύξη.

ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας στα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία διακομιστών, αλλά οι τεράστιες εγκαταστάσεις παράγουν επίσης θερμότητα και χρειάζονται ψύξη. Αυτό απαιτεί είτε ενέργεια όταν χρησιμοποιείται παραδοσιακή ψύξη αέρα, είτε νερό όταν οι διακομιστές ψύχονται με εξάτμιση νερού, που είναι πιο ενεργειακά αποδοτικό.

Οι οι άνθρωποι που διευθυνούν τα κέντρα δεδομένα ισχυρίζονται ότι οι επιχειρήσεις τους είναι ήδη πιο οικολογικές και πιο αποτελεσματικές.

Ισχυρίζονται επίσης ότι αντικαθιστούν παλαιότερες, λιγότερο αποδοτικές ψηφιακές υποδομές, όπως μεμονωμένους σέρβερ που λειτουργούν από εταιρείες και κυβερνήσεις. Η συγχώνευση όλων αυτών των σέρβερ σε μια τοποθεσία εξοικονομεί ενέργεια, σύμφωνα με τη βιομηχανία.

Η ολλανδική κυβέρνηση σχεδίαζε κάποια στιγμή να μειώσει δραστικά τον αριθμό των data centers, αντικαθιστώντας τις σχεδόν 60 τοποθεσίες στις οποίες είναι διασκορπισμένα με τέσσερα μεγάλα.

“Τι πέτυχε η ολλανδική κυβέρνηση με την ενοποίηση σε τέσσερα μεγάλα κέντρα δεδομένων;” αναρωτήθηκε στο Politico ο Στιν Γκροβ, διευθύνων σύμβουλος της Ολλανδικής Ένωσης Κέντρων Δεδομένων, η οποία αντιπροσωπεύει το 95% της σχετικής αγοράς. “Χρησιμοποιούν τη μισή ενέργεια από προηγουμένως”.

Ταυτόχρονα αναγνωρίζει “τις σημαντικές βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση που έχει κάνει ο κλάδος των κέντρων δεδομένων τις τελευταίες δεκαετίες”.

Και πολλές εταιρείες μεγάλης τεχνολογίας των ΗΠΑ έχουν επίσης δεσμευτεί να αρχίσουν σύντομα να βασίζονται αποκλειστικά στην πράσινη ενέργεια για την ισχύ που χρησιμοποιούν.

ΟΙ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΩΝ GOOGLE ΚΑΙ META

Τόσο η Google όσο και η Meta υπογραμμίζουν τη δέσμευση τους να συνδυάσουν τις δραστηριότητές τους -συμπεριλαμβανομένων των data centers- με 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτές οι δεσμεύσεις αποτελούν μέρος ευρύτερων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων, όπως στόχοι για την αντικατάσταση περισσότερου νερού από αυτό που καταναλώνουν στις δραστηριότητές τους.

Όμως, όσο καλοπροαίρετες και αν είναι αυτές οι ενέργειες, έχουν επίσης πυροδοτήσει τις αντιδράσεις των ντόπιων.

Οι τεράστιες εγκαταστάσεις καταλαμβάνουν ήδη δεκάδες εκτάρια γης, κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Η κατασκευή αιολικών πάρκων και ηλιακών πάρκων που ωφελούν τα κέντρα δεδομένων, και όχι τους ντόπιους, δεν ταιριάζουν με αυτά που θέλουν οι κάτοικοι -όπως οι ακτιβιστές της ολλανδικής πόλης, που μετέτρεψαν το θέμα σε ένα από τα κύρια επιχειρήματά τους κατά της σχεδιαζόμενης τοποθεσίας.

Το νέο σχέδιο της Επιτροπής -που αρχικά αναμενόταν στα τέλη Σεπτεμβρίου ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος για την ψηφιοποίηση του ενεργειακού δικτύου- θα ζητήσει από τους φορείς εκμετάλλευσης να αποκαλύπτουν ξεχωριστά τις έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την αγορά υπηρεσιών κέντρων δεδομένων και να “εξετάσουν” την πιθανότητα να τοποθετηθεί μία ενεργειακή ετικέτα για διακομιστές και προϊόντα αποθήκευσης δεδομένων, σύμφωνα με το προσχέδιο.

Σκοπός του είναι να αντικρούσει την κριτική από νομοθέτες και ΜΚΟ ότι πολύ λίγα συμβαίνουν μετά τη σύναψη συμφωνίας της συγκεκριμένης βιομηχανίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021, η οποία ζήτησε, μη δεσμευτικά όμως, από τους παράγοντες του κλάδου να μειώσουν τα υψηλά περιβαλλοντικά αποτυπώματα που αφήνουν πίσω τους τα κέντρα δεδομένων. Αυτή η συμφωνία έχει επανειλημμένα δεχθεί πυρά επειδή χρησιμοποιήθηκε από τα λόμπι και άλλων κολοσσών της τεχνολογίας.

Νομοθέτες και ΜΚΟ δήλωσαν επίσης ότι θέλουν να δουν τη ρύθμιση να υπερβαίνει τις τρέχουσες πρωτοβουλίες, και να αφορά και άλλα πράγματα όπως υψηλότερες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού, κώδικα συμπεριφορά ενεργειακής απόδοσης και κριτήρια πράσινων δημοσίων συμβάσεων.

Όλα αυτά αναγκάζουν την ΕΕ να τελειώνει με τις διττές της φιλοδοξίες για να γίνει πιο πράσινη και ψηφιακή. Απ’ τη μία θέλει το 75% των ευρωπαϊκών εταιρειών να χρησιμοποιούν υπηρεσίες cloud έως το 2030 και απ’ την άλλη στοχεύει και σε “κλιματικά ουδέτερα, υψηλής ενεργειακής απόδοσης και βιώσιμα” κέντρα δεδομένων.

Η βουλευτής των Πρασίνων Ολλανδών, Κιμ βαν Σπάρεντακ, όμως είναι δύσπιστη. “Κάποια στιγμή, η ψηφιοποίηση θα εμποδίσει τη βιώσιμη μετάβαση”, προειδοποιεί.