Η Γιολάντα Μαρκοπούλου ανακαλύπτει μία νέα εκδοχή της ιστορίας σε εγκαταλελειμμένες αυλές

Η Γιολάντα Μαρκοπούλου σκηνοθετεί στην Ελευσίνα το “Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία”, μια site-specific περιπατητική παράσταση και ταυτόχρονα ένα χρονικό της ιστορίας των Μικρασιατών προσφύγων της Άνω Ελευσίνας με πρωταγωνιστές τους απογόνους τους, κατοίκους του συνοικισμού.

Πίσω από τους ξεφλουδισμένους τοίχους, τις εγκαταλελειμμένες αυλές και τα νεόκτιστα διώροφα, αποκαλύπτεται μια νέα εκδοχή της ιστορίας που κατατίθεται για πρώτη φορά, μέσα από μια πρωτότυπη σκηνική σύνθεση που αξιοποιεί εκφραστικά μέσα των εικαστικών και παραστατικών τεχνών αλλά και της ψηφιακής τεχνολογίας.

Η παράσταση Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία παρουσιάζεται στο πλαίσιο του αφιερώματος της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Συνοικισμός 2019 και τώρα επανέρχεται.

Η Γιολάντα Μαρκοπούλου μιλά στο NEWS 24/7 για το χρονικό της περιπατητικής αυτής παράστασης λέγοντας πως “η πρώτη μου επίσκεψη στην Ελευσίνα έγινε το 2017. Η πρόσκληση και η ιδέα ήταν της Κέλλυ Διαπούλη η οποία με ξενάγησε συγκεκριμένα στον Συνοικισμό της Άνω Ελευσίνας και που πρότεινε να δουλέψω ερευνητικά για κάποιο διάστημα στην περιοχή αυτή. Μετά από έναν χρόνο, το 2018, στους δρόμους της γειτονιάς αυτής παρουσιάσαμε την παράσταση Ε_ΦΥΓΑ με την ομάδα Station Athens με συμμετέχοντες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, μία παράσταση που η πρώτη της εκδοχή είχε παιχτεί το 2014 στο Συνεργείο. To Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία είναι το δεύτερο μέρος της τριλογίας, που θα ολοκληρωθεί του χρόνου με το Ε_ΦΥΓΑ Πόντος. Την παράσταση με τους Μικρασιάτες την πρωτοπαρουσιάσαμε το 2019, ενώ λίγο αργότερα ξέσπασε η πανδημία.

Η αρχική ιδέα ήταν να επαναλαμβάνεται ανά τακτά διαστήματα, ίσως μια φορά το χρόνο, λόγω της φύσης της – είναι περιπατητική και site specific – μιας και αυτού του είδους οι δουλειές δεν μπορούν να παίζονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Παρόλο που έχουν περάσει 3 χρόνια από την τελευταία παρουσίαση, η παράσταση αυτή συνεχίζει να μας αφορά και να μας συγκινεί. Με αφορμή τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή έχουμε την τύχη να βρισκόμαστε όλοι οι ίδιοι άνθρωποι ξανά στον Συνοικισμό έτοιμοι να μοιραστούμε ένα κομμάτι της ιστορίας αλλά και της βιογραφίας μας».

Τι αποκαλύπτουν αυτά τα προσφυγόσπιτα του οικισμού και γιατί είναι πολύτιμες οι αναμνήσεις αυτές;

Όπως γράφει η κα Βάσω Σφήκα σε ένα από τα ποιήματα της που ακούγεται στην παράσταση «Μνήμες μέσα μου ξυπνάνε στη θολούρα του μυαλού και βαδίζω στα σοκάκια του παλιού Συνοικισμού». Εκεί υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά σπιτάκια που «σιωπηλά» μαρτυρούν την πρώτη εγκατάσταση των Μικρασιατών στην περιοχή μετά το 1922. Φτιαγμένα από «πλίθρα», ένα είδος τούβλου από πηλό, με κοινόχρηστους χώρους, κάθε σπιτάκι φιλοξενούσε μία η καμιά φορά περισσότερες οικογένειες.

Ο κος Περικλής Μιχαήλος, κουρέας του Συνοικισμού από νεαρή ηλικία μεγάλωσε σε ένα από αυτά τα σπίτια και επέστρεψε πρόσφατα πάλι στο πατρικό του, δίπλα στο Μουσείο Μικρασιατών. Θυμάται τους δρόμους τότε που ήταν όλο χώμα και όταν έβρεχε η λάσπη έφτανε έως το γόνατο. Ο κος Βαγγέλης Τσακίρογλου, βλέποντας το σπίτι της γιαγιάς του, τώρα κρυμμένο και εγκαταλειμμένο μέσα σε μία αυλή, θυμάται τον εαυτό του μικρό παιδάκι να της φωνάζει να του ανοίξει την πόρτα. Οι ζωντανές μνήμες των ανθρώπων που έζησαν όλη τους τη ζωή σε αυτή τη γειτονιά ξεπροβάλουν μαγικά μέσα από τα σπιτάκια του Συνοικισμού.

Μιλήστε μας για τη συνεργασία με τους κατοίκους του συνοικισμού…

Το Μουσείο Μικρασιατών του Συλλόγου ήταν το σημείο συνάντησης μας για πολλούς μήνες. Ένα κόσμημα που από μόνο του αφηγείται ένα κομμάτι της ιστορίας. Η κα Γεωργία Γιατζόγλου-Αντωνιάδου πρόεδρος και ψυχή του Συλλόγου μάζεψε μια υπέροχη ομάδα Μικρασιατών πρόθυμη να μας γνωρίσει. Εμείς λίγοι από την πλευρά μας, η δραματουργός Ιωάννα Βαλσαμίδου και οι ηθοποιοί Θάνος Τσακαλίδης και Ιφιγένεια Καραμήτρου.

Η συναντήσεις μας όλες μοναδικές, με αφηγήσεις από το παρελθόν αλλά και το παρόν, με ξεναγήσεις και γνωριμίες στα σοκάκια της γειτονιάς, με πολλά τραγούδια, χορούς και πότε πότε τρομερά μικρασιατικά φαγητά. Κάθε φορά που βρισκόμασταν γινόταν μια μικρή προσωπική αποκάλυψη και ας πούμε ότι φεύγαμε και ναι, είχαμε βρεθεί προ εκπλήξεως. Είναι σαν να φτιάχνεις ένα παζλ και σιγά σιγά τα κομμάτια μπαίνουν στην θέση τους.

Πώς εσείς ακολούθως επεξεργαστήκατε αυτήν την επαφή με τους ανθρώπους αυτούς και στήσατε την site-specific αυτή περιπατητική παράσταση;

Σε αυτή την ιδιαίτερη διαδικασία όπου οι συμμετέχοντες είναι κομμάτι της ιστορίας του έργου, μέχρι και την τελευταία στιγμή όλα είναι ρευστά. Δύσκολο πρέπει να παραδεχτώ, αλλά αν υπάρχει εμπιστοσύνη και από τις δύο πλευρές, οργανικά ολοκληρώνεται το εγχείρημα.

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας, που κράτησαν αρκετούς μήνες, κινηματογραφούσαμε και ηχογραφούσαμε τα πάντα. Κρατούσα μία κάμερα πάντα στο χέρι, κάτι που σίγουρα επηρέασε και την τελική μορφή του έργου. Αρκετό υλικό παρουσιάζεται ως έχει στην παράσταση, ενώ άλλα κομμάτια τα ξαναγυρίσαμε. Μαζί με την video artist Ερατώ Τζαβάρα σχεδιάσαμε το οπτικοακουστικό υλικό το οποίο αλληλοεπιδρά με τους συμμετέχοντες.

Στην τελική ευθεία, οι doros – oι μουσικοί της παράστασης, η δραματουργός Ιωάννα Βαλσαμίδου σε πρωταρχικό ρόλο, μαζί με τους ηθοποιούς και τους συμμετέχοντες έγιναν μέρος μιας ενιαίας και συλλογικής δημιουργικής διαδικασίας.

Πώς επικοινωνεί αυτή η παράσταση με το σήμερα; Ποιος είναι ο στόχος σας;

Στόχος είναι να αφουγκραστούμε την ιστορία που όλοι ξέρουμε, από μία άλλη πλευρά, όχι τόσο μέσα από το παρελθόν, αλλά μέσα από το παρόν. Γνωρίζοντας τους Μικρασιάτες πρόσφυγες τρίτης γενιάς, κατανοούμε πώς η ιστορία της καταστροφής έχει επηρεάσει τη ζωή τους στο σήμερα.

Για τους νεότερους, η γνωριμία με την ιστορία με τρόπο βιωματικό είναι μοναδική εμπειρία. Πέρα από την αφήγηση του Παπα Κώστα – από το αρχείο της μοναδικής ταινίας «Αγέλαστος Πέτρα» του Φιλιππου Κουτσαφτή-που συνδέεται άμεσα με την ιστορία της καταστροφής, η παράσταση είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου επικεντρωμένη στο σήμερα και στους κατοίκους του Συνοικισμού, που απευθύνονται σε πρώτο πρόσωπο στο κοινό και γίνονται φορείς εικόνων, ήχων, εξιστορήσεων.

Ηθελα να μοιραστώ με τους θεατές κάποιες από τις στιγμές που βιώσαμε στις συναντήσεις μας με τον κο Γρηγόρη, την κα Βούλα, την κα Γεωργία, την κα Μαρίνα, την κα Φρόσω, την κα Μαρία, την κα Μαρίτσα, τον κο Περικλή, την κα Καίτη, την κα Βάσω, τον κο Βαγγέλη, την κα Ευγενία και την αείμνηστη Αρχόντω Γέμελα-Μαρούγκα..

Πρόσφυγες τότε και σήμερα… Τελικά η ιστορία κάνει κύκλους;

Δεν ξέρω αν κάνει κύκλους ή αν επαναλαμβάνεται. Μπορώ όμως να πω ότι η προσφυγιά είναι παντού γύρω μας, στην κληρονομιά μας, στις οικογένειές μας, στους γείτονές μας, στους ανθρώπους που έχουν αναγκαστεί βίαια να φύγουν από τον τόπο τους. Κι αν έχουν καταφέρει να επιβιώσουν… Πόσες φορές επαναλαμβάνεται η λέξη « έφυγα» από τους συμμετέχοντες στις παραστάσεις αυτής της τριλογίας.. Ας μην ξεχνάμε τόσο εύκολα.

Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Γιολάντα Μαρκοπούλου/Δραματουργία: Ιωάννα Βαλσαμίδου/Συνεργασία στη Δραματουργία: Θάνος Τσακαλίδης/Σχεδιασμός Βίντεο: Ερατώ Τζαβάρα & Γιολάντα Μαρκοπούλου/Μουσική Σύνθεση: dorόs/Σχεδιασμός Κοστουμιών: Πάρις Μέξης/Έρευνα: Η ομάδα /Τεχνική Διεύθυνση: Νίκος Χαραλαμπίδης/Διεύθυνση Παραγωγής: Βίκυ Στρατάκη/Φωτογραφίες παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή/Εκτέλεση παραγωγής: POLYPLANITY Productions/Ηθοποιοί: Ιφιγένεια Καραμήτρου, Θάνος Τσακαλίδης/Ζωντανή Μουσική: dorόs – Νικόλας Αγγελόπουλος (λαούτο, πολίτικο λαούτο), Δημήτρης Μπρέντας (κλαρίνο, νέυ, καβάλι), Αλέξης Νόνης (νταραμπούκα, μπεντίρ, στάμνα, cajon, καλίμπα), Νίκος Σκαφίδας (βιολί), Χρήστος Σύγγελος (ούτι)/Συμμετέχουν τα μέλη του Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας (αλφαβητικά): Γρηγόρης Ασημακόπουλος, Βούλα Γέμελα-Καλασκάνη, Γεωργία Γιαγτζόγλου-Αντωνιάδου, Μαρίνα Δασκάλου, Φρόσω Καρακίτσου, Μαρία Λιούρα, Μαρίτσα Μιχαήλου, Περικλής Μιχαήλος, Καίτη Σαριτζιώτη, Βάσω Σφήκα, Βαγγέλης Τσακίρογλου, Ευγενία Τσολάκη και η αείμνηστη Αρχόντω Γέμελα-Μαρούγκα/

Με την υποστήριξη του Μουσείου Ιστορίας και Λαογραφίας Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας και του mind the fact.

ΙΝFO: Τόπος & ώρα συνάντησης: Μουσείο Ιστορίας και Λαογραφίας Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας (Λαμψάκου 13) I 18:30/ Ώρα έναρξης: 19.00/ Με αγγλικούς υπέρτιτλους/ Είσοδος ελεύθερη

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις