ΟΙ ΔΥΟ ΙΡΑΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΓΛΙΤΩΣΑΝ ΤΟΝ ΛΙΘΟΒΟΛΙΣΜΟ

Το Ιράν «φλέγεται» από διαδηλώσεις γυναικών που κόβουν τα μαλλιά τους και καίνε τις μαντήλες τους. Στην πρωτεύουσα Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις, χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται τα τελευταία 24ωρα στον δρόμο και διαδηλώνουν εναντίον της καταπίεσης του θεοκρατικού καθεστώτος. Οι συγκρούσεις των διαδηλωτών με την Αστυνομία και παρακρατικούς υποστηρικτές του καθεστώτος έχουν προκαλέσει 17 νεκρούς σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση – για 31 νεκρούς μιλούσαν το βράδυ της Πέμπτης διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ιράν βυθίζεται στο χάος και στο επίκεντρο της εξέγερσης βρίσκονται οι γυναίκες, το πιο καταπιεσμένο τμήμα του πληθυσμού της χώρας.

Η θρυαλλίδα ήταν ο θάνατος την περασμένη εβδομάδα στην Τεχεράνη της Μαχσά Αμινί, μιας νεαρής γυναίκας κουρδικής καταγωγής. Η Αμινί συνελήφθη από την Αστυνομία Ηθών του Ιράν, μια ειδική μονάδα που είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου. Το καθεστώς απαιτεί από τις γυναίκες να φορούν μαντήλα με τρόπο που να καλύπτει πλήρως τα μαλλιά τους όταν βγαίνουν από το σπίτι – η Αμινί είχε δέση τη μαντήλα χαλαρά στο κεφάλι της. Η ίδια κατέρρευσε στο κρατητήριο και διακομίστηκε σε κωματώδη κατάσταση στο νοσοκομείο. Η αστυνομία υποστηρίζει ότι υπέστη καρδιακή ανακοπή, ωστόσο η οικογένειά της διαψεύδει ότι είχε προβλήματα υγείας κι επιπλέον υπάρχουν μαρτυρίες ότι ένστολοι τη χτύπησαν με ρόπαλο στο κεφάλι και την πέταξαν πάνω σε ένα αστυνομικό όχημα.

Οι γυναίκες δεν έχουν θέση στο Ιράν. Τυπικά μπορούν να εργάζονται εκτός σπιτιού και να κατέχουν δημόσια αξιώματα, όμως πρέπει να ντύνονται «σεμνά» στους δημόσιους χώρους. Ανύπαντρες γυναίκες απαγορεύεται να συναναστρέφονται με ανύπαντρους άντρες. Οι περιορισμοί έγιναν περισσότερο ασφυκτικοί μετά την άνοδο στην εξουσία του Εμπραχίμ Ραϊσί, το 2021. Το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει περιγράψει με τα πιο μελανά χρώματα τη θέση των γυναικών στο Ιράν, το ίδιο και διεθνείς οργανώσεις, που μιλούν για κακοποιήσεις και μαστιγώματα, ακόμη και δημόσιους λιθοβολισμούς.

Τα τελευταία χρόνια, ελληνικά δικαστήρια έχουν κληθεί να εξετάσουν τη θέση των γυναικών στο Ιράν σε τουλάχιστον δύο υποθέσεις, που έλαβαν δημοσιότητα. Το καθεστώς της Τεχεράνης ζήτησε από την Ελλάδα την έκδοση δύο γυναικών που είχαν βρει καταφύγιο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, μαζί με τα ανήλικα παιδιά τους. Οι κατηγορίες ήταν προσχηματικές, ωστόσο κρίσιμο ρόλο στην απόρριψη των αιτημάτων έκδοσης έπαιξε και στις δύο περιπτώσεις η κατάσταση στο Ιράν και το ενδεχόμενο να υποστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική συμπεριφορά, ακόμη και να τους επιβληθεί θανατική ποινή.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΑΡΑΡΕ

Η Σαραρέ Κ. πέρασε με την εξάχρονη κόρη της τα σύνορα του Έβρου, στις αρχές του 2019. Ζήτησε άσυλο στην Ορεστιάδα, όμως διαπιστώθηκε ότι σε βάρος της εκκρεμούσε διεθνές ένταλμα για «αρπαγή ανηλίκου» και «πλαστογραφία». Από την πρώτη στιγμή, κατέθεσε ότι είχε διαφύγει από το Ιράν για να σώσει την κόρη της και την ίδια από τον βίαιο σύζυγό της. «Αν επιστρέψω, κινδυνεύει η ζωή μου», είπε στο Συμβούλιο Εφετών Θράκης, το οποίο, χωρίς καν να καλέσει διερμηνέα που γνώριζε τη γλώσσα, έδωσε το πράσινο φως για την έκδοση στο Ιράν.

Η υπόθεση της Σαραρέ, 37 ετών τότε, έλαβε δημοσιότητα λίγους μήνες αργότερα, όταν έφτασε στον Άρειο Πάγο και ακούστηκε η φωνή της. Την υπόθεση χειρίστηκε η δικηγόρος Μαρία Παπαμηνά από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Αρχικά, προέκυψε ότι στον φάκελο που στάλθηκε από το Ιράν, δεν αναφερόταν με σαφήνεια αν ήταν κατηγορούμενη ή αν είχε καταδικαστεί σε 15 χρόνια φυλάκιση. Στην ουσία της υπόθεσης, η Ιρανή περιέγραψε πως ήταν θύμα ενδο-οικογενειακής βίας επί σειρά ετών. Πολλές φορές οι ξυλοδαρμοί έφταναν ως την λιποθυμία.

Δεν μπορούσε να καταγγείλει τον σύζυγό της, γιατί δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο στο Ιράν. Κακοποίηση είχε υποστεί και το ανήλικο κορίτσι, ο πατέρας του οποίου σχεδίαζε να παντρέψει σε νεαρή ηλικία, όπως είπε η Σαραρέ. Επιπλέον, η ίδια συμμετείχε σε διαδηλώσεις αντικαθεστωτικών στο Ιράν και έστελνε βίντεο σε διεθνή μίντια. Όποιος φύγει από το Ιράν και ζητήσει άσυλο σε ξένη χώρα, θεωρείται εχθρός του καθεστώτος και μπορεί να κατηγορηθεί επιπλέον για «βλασφημία κατά του προφήτη» και αντικαθεστωτική δράση.

Το αρμόδιο ποινικό τμήμα του Αρείου Πάγου εξέτασε, μεταξύ άλλων, ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κατάσταση στο Ιράν και τη θέση των γυναικών. Έκρινε ότι σε περίπτωση που η γυναίκα μεταφερόταν πίσω στο Ιράν, υπήρχε βάσιμος φόβος να υποστεί βασανιστήρια, ακόμη και να της επιβληθεί θανατική ποινή. Το ανώτατο δικαστήριο μπλόκαρε την έκδοση στο Ιράν. «Σας ευχαριστώ», είπε από τη θέση της στο ακροατήριο η Σαραρέ και άρχισε να κλαίει.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΑΡΝΑΖ

Η δεύτερη υπόθεση είχε κριθεί λίγους μήνες νωρίτερα από το Συμβούλιο Εφετών της Θεσσαλονίκης. Μια γυναίκα από το Ιράν, η Φαρνάζ Ν., 31 ετών τότε, βρέθηκε κρατούμενη στις φυλακές Διαβατών. Είχε συλληφθεί με διεθνές ένταλμα για «κατοχή οπίου«, μια υπόθεση για την οποία εκκρεμούσε στην Τεχεράνη ποινή φυλάκισης τριών ετών και 40 μαστιγώματα.

Η ίδια είπε στο δικαστήριο ότι αναγκάστηκε να φύγει από το Ιράν λόγω πολιτικών και θρησκευτικών διώξεων, που είχαν ως αποτέλεσμα να ζήσει πολλά χρόνια μακριά από την ανήλικη κόρη και τον σύζυγό της. Η Φαρνάζ είχε βαφτιστεί χριστιανή και το 2009 εντάχθηκε στο επιτελείο του τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης στο Ιράν, Μιρ Χουσεΐν Μουσαβί. Ο τελευταίος μπήκε στο στόχαστρο του καθεστώτος, το ίδιο και οι συνεργάτες του. Στη Φαρνάζ χρεώθηκε ένα κατηγορητήριο για κατοχή τριών κιλών οπίου. Η ίδια προσποιήθηκε ότι έπρεπε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, από όπου δραπέτευσε. Βρήκε καταφύγιο στις Φιλιππίνες, αφήνοντας πίσω στο Ιράν την κόρη και τον σύζυγό της.

Κάποια στιγμή, η οικογένεια αποφάσισε να ξανασμίξει. Ο σύζυγος της Φαρνάζ είπε ότι πούλησε το κατάστημα με κλιματιστικά που διατηρούσε και με τα χρήματα που συγκέντρωσε, ταξίδεψε στην Τουρκία με το παιδί. Εκεί συνάντησαν τη γυναίκα του και όλοι μαζί πέρασαν στην Ελλάδα. Ζήτησαν άσυλο για πολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους, όμως στο αστυνομικό τμήμα διαπιστώθηκε ότι σε βάρος της 31χρονης εκκρεμούσε διεθνές ένταλμα. Το όνειρο τη Ευρώπης έγινε εφιάλτης. Η Φαρνάζ μεταφέρθηκε στις φυλακές Διαβατών και ο σύζυγος με το ανήλικο κορίτσι στο καμπ μεταναστών, πέντε δρόμους πιο κάτω.

«Φοβάμαι να επιστρέψω στην πατρίδα μου, διότι κινδυνεύει η ζωή μου», είπε η γυναίκα στο δικαστήριο – στο μεταξύ της είχε χορηγηθεί άσυλο από τις ελληνικές αρχές. Την Ιρανή εκπροσώπησε ο ποινικολόγος Θοδωρής Καραγιάννης, ο οποίος είπε στην αγόρευσή του ότι η δίωξη σε βάρος της ήταν προσχηματική. Ο ίδιος αναφέρθηκε σε επιχειρήσεις διωγμών κατά χριστιανών στο Ιράν και σε δημοσιεύματα διεθνών ΜΜΕ για απαγχονισμούς και δημόσιες εκτελέσεις καταδικασθέντων για υποθέσεις ναρκωτικών.

Το δικαστικό συμβούλιο απέρριψε το αίτημα έκδοσης του Ιράν. Στο άκουσμα της απόφασης η ανήλικη κόρη της έπεσε στην αγκαλιά της Φαρνάζ και ξέσπασαν μαζί σε δάκρυα.