Σαν σήμερα η Γκουέρνικα επιστρέφει στην Ισπανία

Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1981, η «Γκουέρνικα», ο εμβληματικός πίνακας του Ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο, ένα από τα πιο γνωστά έργα τέχνης στον κόσμο, επιστρέφει στην πατρίδα της, την Ισπανία, μετά από σχεδόν 44 χρόνια εξορίας.

Ο Πικάσο ζωγράφισε την «Γκουέρνικα» («Γκερνίκα», όπως προφέρεται στα ισπανικά) το 1937, συγκλονισμένος από τον βομβαρδισμό της ομώνυμης βασκικής πόλης, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Οι βόμβες που ισοπέδωσαν τη Γκουέρνικα έπεσαν από υπερσύγχρονα, για την εποχή, αεροπλάνα, που ήταν επανδρωμένα με εθλεοντές Γερμανούς Ναζιστές και Ιταλούς Φασίστες πιλότους, που έκαναν πρόβα τζενεράλε για τον Δεύτερο Παγκόσμιο, εξολοθρεύοντας παραλλήλως, και κάμποσους Δημοκράτες και Κομουνιστές… Οι σύμμαχοι και ομοϊδεάτες του Ισπανού δικτάτορα Φράνκο έκαναν περίπατο: η Γκουέρνικα ήταν μια ανοχύρωτη πόλη. Οι εκρηκτικές και εμπρηστικές βόμβες που έπεσαν από τα αεροπλάνα σκότωσαν 1654 και τραυμάτισαν 889 ανθρώπους – μιλάμε για έγκλημα πολέμου, πριν καν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Ο Πάμπλο Πικάσο, αποτύπωσε αυτό το άγος του βομβαρδισμού σε μια μεγάλη ελαιογραφία 7,82m Χ 3,51m: σ΄αυτά τα 27 τετραγωνικά μέτρα είναι αποτυπωμένη ακέραια η φρίκη του πολέμου και η αγωνία των θυμάτων. Λες και ο πίνακας κραυγάζει, λες και ματώνει, λες και συστρέφεται από οδύνη. Πράγματι, είναι ένα κορυφαίο, ίσως Το κορυφαίο αντιπολεμικό και αντιφασιστικό έργο τέχνης.

Ο πίνακας εκτέθηκε τον Ιούλιο του 1937 στη Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι, συγκλονίζοντας το κοινό. Στη συνέχεια, περιόδευσε σε 30 μεγάλες πόλεις του κόσμου, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας στην Ισπανία, μάταια, δυστυχώς. Μετά την επικράτηση του Φράνκο, το 1939, η «Γκουέρνικα» βρήκε προσωρινό καταφύγιο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ).

Ο Πικάσο είχε θέσει σαν όρο πως το έργο του θα επέστρεφε στην Ισπανία μόνο εφόσον αποκαθίσταντο στη χώρα «όλες οι ατομικές ελευθερίες», κάτι που έγινε όταν πέθανε ο Φράνκο, το 1975. Ο ίδιος ο Πικάσο δυστυχώς είχε πεθάνει δυο χρόνια νωρίτερα, και δεν πρόλαβε να δει τη «Γκουέρνικά» του να γυρίζει σπίτι.

Το ΜοΜΑ δυσκολεύτηκε να αποχωριστεί τον ιστορικό πίνακα, αλλά τελικά αυτό έγινε, και στις 10/9/1981 η «Γκουέρνικα» εξετέθη στο Μουσείο Πράδο. Από το 1992 κοσμεί το «Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία» της Μαδρίτης, όπου και θα παραμείνει οριστικά.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.