Σαν σήμερα ξεκινά η πολιορκία του Λένινγκραντ

Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1941 αρχίζει η πολιορκία του Λένινγκραντ – της Αγίας Πετρούπολης, αν προτιμάτε, όπως είναι γνωστή σήμερα η «πόλη του Λένιν». Η γερμανική Βέρμαχτ, ένα σώμα στρατού της Φασιστικής Ισπανίας του Φράνκο, αλλά και μόναδες του Φιλανδικού στρατού απομονώνουν τη σοβιετική πόλη από τον υπόλοιπο κόσμο, κόβοντας κάθε οδό ανεφοδιασμού της σε τρόφιμα και καύσιμα.

Η πολιορκία θα διαρκέσει 900 μέρες – σχεδόν τρία χρόνια! Το σχέδιο των Γερμανών ήταν απλό, στα χαρτιά τουλάχιστον: με καθημερινούς βομβαρδισμούς και με αποκλεισμό από ξηρά και θάλασσα πόσο θα μπορούσαν να αντέξουν οι υπερασπιστές και οι κάτοικοι του Λένινγκραντ, όταν μάλιστα πλησίαζε γοργά ο τρομερός ρωσικός χειμώνας, με τη θερμοκρασία να πέφτει στους -30 βαθμούς;

Ναι, επί χάρτου, ήταν εύκολο. Η μοίρα του Λένινγκραντ φαινόταν προδιαγεγραμμένη. Πράγματι, οι Σοβιετικοί λιμοκτόνησαν: χάθηκαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άμαχοι από την πείνα, το κρύο και τους βομβαρδισμούς – το ένα τρίτο του πληθυσμού της πόλης. Πράγματι, έφαγαν ό,τι τρωγόταν και πράγματι ξεπάγιασαν, μιας και η ηλεκτρική ενέργεια ήταν διαθέσιμη μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς.

Όμως άντεξαν όλες αυτές τις ατέλειωτες 900 μέρες – η πολιορκία λύθηκε τον Ιανουάριο του 1944. Οι Σοβιετικοί πολίτες έδειξαν το μέταλλο από το οποίο ήταν φτιαγμένοι: κάποιοι προτίμησαν να παγώσουν μέσα στα σπίτια τους παρά να κάψουν τη βιβλιοθήκη τους για να ζεσταθούν, ενώ ένας καθηγητής Βοτανικής του πανεπιστημίου του Λένινγκραντ προτίμησε να πεθάνει από την πείνα, παρά να φάει τη συλλογή του που περιελάμβανε πλήθος βρώσιμων φυτών, καρπών και σπόρων…

Και όχι απλώς άντεξαν οι πολίτες του Λένινγκραντ, αλλά δεν έχασαν την ανθρωπιά τους: τον πρώτο χειμώνα της πολιορκίας, ένα σοβιετικό αεροσκάφος έσπασε το γερμανικό αποκλεισμό και πέταξε κάτι παρτιτούρες μέσα σε ένα σακίδιο: ήταν το «Opus 60, Leningrad», η συμφωνία που είχε συνθέσει ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, από τη Μόσχα όπου 2 βρισκόταν, αφιερωμένη στην αντίσταση του Λένινγκραντ. Αμέσως επαγγελματίες μουσικοί ανακλήθηκαν από τα χαρακώματα και σχημάτισαν συμφωνική ορχήστρα για την εκτέλεση της συμφωνίας. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στις 9 Αυγούστου και μεταδόθηκε με μεγάφωνα σε όλη την πόλη. Στην οποία, να συμπληρώσω, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, κατά τη διάρκεια αυτής της εφιαλτικής πολιορκίας, ουδέποτε διέκοψαν τη λειτουργία τους.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.