Ανησυχητικές οι επιπτώσεις του κορονοϊού στην ψυχική υγεία – Ανοιχτή επιστολή των ειδικών

Ανοιχτή επιστολή της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος με στοιχεία για τις επιπτώσεις της κρίσης του κορονοϊού στην ψυχική υγεία και τις ευθύνες του κράτους.

Μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά στην κατακόρυφη αύξηση των συνταγογραφούμενων ψυχοφαρμάκων καθώς και στην αύξηση των φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας κατά την διάρκεια της καραντίνας. Επισημαίνεται, η υποβάθμιση του προνοιακού κράτους και τονίζεται ότι η περικοπή δαπανών σε κρίσιμους τομείς όπως η υγεία, ευθύνεται όχι μόνο για τις υποστελεχωμένες μονάδες υγείας και τον χαμηλό αριθμό κλινών ΜΕΘ, αλλά και τις ελλείψεις στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Παράλληλα, αναφέρεται επίσης ότι παρά τις δυσμενείς προβλέψεις, «η χώρα και ο λαός μας ανταποκρίθηκε με αμεσότητα και σοβαρότητα στη νέα υγειονομική απειλή, και περιόρισε την εξάπλωση του κοροναϊού με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα», ενώ τονίζεται ότι η «θετική εικόνα της χώρας που προβάλλουν μετά από πολύ καιρό τα παγκόσμια ΜΜΕ, δικαίως μας κάνει υπερήφανους και περισσότερο αισιόδοξους για το μέλλον».

Η ανοιχτή επιστολή:

Αναλυτικά, στην ανοιχτή επιστολή της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, για με τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία της κρίσης του COVID – 19 και τις ευθύνες του κράτους, αναφέρεται:

«Η κατακόρυφη αύξηση των συνταγογραφούμενων ψυχοφαρμάκων, η μεγάλη ανταπόκριση της τηλεφωνικής γραμμής 10306 για τους συμπολίτες μας που νιώθουν ψυχολογική πίεση αυτήν την περίοδο, καθώς και η αύξηση των φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας κατά την διάρκεια της καραντίνας, δείχνουν πως η προστασία της ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, είναι ένα ζήτημα υψίστης σημασίας που μας αφορά όλους. Σύμφωνα με στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης του ΟΗΕ, δεν θα πρέπει να επαναπαυόμαστε, καθώς όπως προειδοποιεί ο Οργανισμός, ο νέος κοροναϊός, μπορεί να προκαλέσει παγκόσμια κρίση και στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Τους τελευταίους μήνες, η εξάπλωση του νέου ιού COVID-19 προκάλεσε παγκόσμια υγειονομική κρίση, συντονίζοντας όλο τον πλανήτη μέσα από τις επιπτώσεις του και σε άλλους τομείς πέραν της υγείας: στην κοινωνία, στην οικονομία, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μια άνευ προηγουμένου εμπειρία που απαιτεί επεξεργασία και αναστοχασμό, προκειμένου το αύριο να είναι ουσιαστικά εμπλουτισμένο κι όχι υπονομευμένο από την πρόσφατη και ακόμα εξελισσόμενη περιπέτεια. Προφανώς δεν αναφερόμαστε μόνο στην πανδημία αλλά και σε ό,τι την «διευκόλυνε».

Στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση της δεκαετίας που προηγήθηκε της πανδημίας, άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στον κοινωνικό χάρτη. Η υποβάθμιση του προνοιακού κράτους κι η έκφρασή της, δια της περικοπής δαπανών σε κρίσιμους τομείς όπως η υγεία, ευθύνεται όχι μόνο για τις υποστελεχωμένες μονάδες υγείας και τον χαμηλό αριθμό κλινών ΜΕΘ, αλλά και τις ελλείψεις στον τομέα της ψυχικής υγείας, με την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση που ξεκίνησε πριν 40 χρόνια, να παραμένει ημιτελής. Στα καθ’ ημάς λοιπόν, στα ζητήματα της ψυχικής υγείας, η αναδρομή μας οφείλει να ξεκινήσει από παλιότερα. Πολλώ δε μάλλον που η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π.Σακελλαρόπουλος, εκτός από τους καταγωγικούς δεσμούς που την συνδέουν με το εγχείρημα για μια πρωτοβάθμια δωρεάν και δημόσια παροχή υπηρεσιών, συνεχίζει και την αντιλαμβάνεται ως απόλυτη προτεραιότητα. Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ. Εργαστήκαμε πολλοί και πολύ γι΄αυτό : αν όχι τώρα, τότε πότε, αν όχι εμείς, τότε ποιοι;

Παρά τις δυσμενείς προβλέψεις, η χώρα και ο λαός μας ανταποκρίθηκε με αμεσότητα και σοβαρότητα στη νέα υγειονομική απειλή, και περιόρισε την εξάπλωση του κορωνοϊού με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα. Υπήρξε σε πολλά επίπεδα ωριμότητα, ευελιξία, σοβαρότητα, σχεδιασμός, ετοιμότητα, επιστημονική αρτιότητα. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, συνεργάστηκαν στον κοινό αγώνα κατά της εξάπλωσης του ιού, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και επαγγελματισμό.

Η αλληλοϋποστήριξη και η αλληλεγγύη που δημιουργήθηκε στις γειτονιές και στις κοινότητες, η ανθεκτικότητα και η γνήσια δημιουργική αισιοδοξία, προσφέρει ένα συναίσθημα ασφάλειας για τη λειτουργία της κοινωνίας μας. Η θετική εικόνα της χώρας που προβάλλουν μετά από πολύ καιρό τα παγκόσμια ΜΜΕ, δικαίως μας κάνει υπερήφανους και περισσότερο αισιόδοξους για το μέλλον.

Εμείς οι εκπρόσωποι των φορέων της ψυχικής υγείας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, καταφέραμε να προσαρμοστούμε σε διάστημα λίγων ημερών στις απαιτήσεις της νέας πραγματικότητας: ασθενείς και προσωπικό στις στεγαστικές μονάδες για άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα εκπαιδεύτηκαν στους νέους κανόνες προσωπικής υγιεινής και προστασίας, στα Κέντρα Ημέρας και τις Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας, οι υπηρεσίες που παρέχουμε σε χιλιάδες πολίτες, συνεχίστηκαν μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας ή χρήσης διαδικτυακών υπηρεσιών, ενώ λειτούργησαν 24ωρες γραμμές τηλεφωνικής υποστήριξης, συνεργαζόμενοι με τις περιφέρειες και τους Δήμους και απάντησαν σε έκτακτα ραντεβού για ασθενείς σε κρίση.

Το Υπουργείο Υγείας, στράφηκε προς την επιστημονική κοινότητα και με τη συνεργασία της, εξέδωσε οδηγίες για τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην ψυχική υγεία, ενώ παράλληλα θεσπίστηκε η εθνική γραμμή ψυχοκοινωνικής στήριξης 10306, τη λειτουργία της οποίας στηρίζουν, μεταξύ άλλων, και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας των Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης της Ομοσπονδίας «Αργώ». Η Εταιρία, ιδρυτικό μέλος της Ομοσπονδίας, έγκαιρα επεσήμανε τις ψυχολογικές προεκτάσεις για τον πληθυσμό, αυτής της διπλής απειλής: της μεταδοτικότητας του ιού αλλά και της «τοξικότητας» της καραντίνας. Τόνισε τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει για την ψυχική υγεία όχι μόνο στο παρόν αλλά και στο εγγύς μέλλον, εξαιτίας του φόβου, της αγωνίας ή της αβεβαιότητας για τα επερχόμενα.

Γίνεται πλέον σαφές ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να ολοκληρωθεί η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση της χώρας μας, μέσω της ανάπτυξης υπηρεσιών πρωτοβάθμιας περίθαλψης και πρόληψης των ψυχιατρικών διαταραχών, της διατήρησης και ενδυνάμωσής των διαθέσιμων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, της δημιουργίας νέων Δομών στην κοινότητα, ιδίως παιδοψυχιατρικών και της σταδιακής αντικατάστασης των δομών ιδρυματικού τύπου, από ανθρώπινες δομές ψυχοκοινωνικής φροντίδας. Οι επιτυχίες μας, συνεπώς, θα πρέπει να μετασχηματίζονται σε εναύσματα για καινούριες κατακτήσεις και όχι σε ομηρικούς λωτούς που μας κάνουν να ξεχνάμε τις αδυναμίες μας ως κράτους και ως κοινωνίας. Δεν θα μπορούσαμε άραγε αυτή την πανστρατιά που διαμορφώθηκε για την αντιμετώπιση της πανδημίας να την αξιοποιήσουμε, έτσι ώστε η ψυχιατρική μεταρρύθμιση να βρει ένα αίσιο τέλος ή ακόμα καλύτερα μια λειτουργική μορφή;

Η ελληνική πολιτεία υποχρεούται να μην αναλώνεται σε λόγια, αλλά να προχωρήσει οπωσδήποτε και σε πράξεις. Η ψυχική υγεία, θα πρέπει να μπει στις προτεραιότητες κάθε πολιτικής ηγεσίας. Οι προκλήσεις της νέας εποχής δεν σταματάνε στο σήμερα.

Από την πλευρά μας, εντείνουμε αποφασιστικά την προσπάθειά μας, στο πλαίσιο των αρχών του αείμνηστου Καθηγητή Π. Σακελλαρόπουλου, ιδρυτή της Εταιρίας μας και θεμελιωτή της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης: πρόληψη, ευαισθητοποίηση σε ζητήματα ψυχικής υγείας στην κοινότητα και παράλληλα πολύπλευρη ψυχιατρική, ψυχοθεραπευτική και κοινωνική στήριξη στα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα.

Στις 14 Νοεμβρίου 2020 διοργανώνουμε το 2 ο Forum Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος, «Διάλογοι Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας», έναν θεσμό με στόχο τη συνάντηση της επιστημονικής κοινότητας και όλων όσων ενδιαφέρονται για τα θέματα ψυχικής υγείας, για την εδραίωση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, τη δημιουργία νέων Δομών στην κοινότητα, ιδίως παιδοψυχιατρικών, και την εξέλιξη μιας βιώσιμης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Με εργαλείο το ψυχαναλυτικό πρίσμα, ο δόκιμος όρος που συνέβαλε στην επέκταση της ψυχαναλυτικής κλινικής μέσα στη δημόσια περίθαλψη, σήμερα η περάτωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης επανεγγράφεται στην παρούσα συγκυρία ως σηματωρός.