Η ιστορική 3η Σεπτεμβρίου

Τα ξημερώματα της 3 Σεπτεμβρίου του 1843 εκδηλώνεται κίνημα εναντίον του καθεστώτος του βασιλιά Όθωνα, από στρατιωτικούς, ποιλιτικούς και σημαίνοντες πολίτες με ένα αίτημα: την παραχώρηση Συντάγματος, και την μετατροπή του ελληνικού πολιτεύματος από απόλυτη σε συνταγματική μοναρχία.

Εξέχουσες μορφές του κινήματος, ή της επανάστασης, είναι ο Ιωάννης Τριανταφύλλου, ή, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, ο Μακρυγιάννης, βετεράνος αγωνιστής της Επανάστασης του ‘21, στρατιωτικός, πολιτικός και αυτοδίδακτος συγγραφέας, που εκπροσωπεί τον ελληνικό λαό, ο Ανδρέας Μεταξάς, ο αρχηγός του Ρωσικού κόμματος, ως εκπρόσωπος του πολιτικού κόσμου, και ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Καλλέργης, ο στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας, που αντιπροσωπεύει τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας.

Οι κινηματίες συγκεντρώνονται στα Ανάκτορα, μαζί με πλήθος λαού, ενώ επαναστατικές στρατιωτικές μονάδες έχουν καταλάβει το Νομισματοκοπείο, την Εθνική Τράπεζα, το Δημόσιο Ταμείο και τα διάφορα υπουργεία. Ο Όθωνας, αιφνδιασμένος από την μαζικότητα και την αποφασιστικότητα του κινήματος, στέλνει ανθρώπους του να κινητοποιήσουν μονάδες πυροβολικού, για να χτυπήσουν τους επαναστάτες, αλλά αυτοί συντάσσονται μαζί τους. Ο Βαυαρός βασιλιάς της Ελλάδας, δεν μπορεί παρά να αποδεχθεί το γεγονός πως από ‘δω κι εμπρός θα υπάρχει ένα κοινοβουλευτικό χαλινάρι στην άσκηση της απολυταρχικής εξουσίας του. Ο Όθωνας υποχωρεί και ενδίδει, χωρίς να ανοίξει μύτη, που λένε.

Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, γίνονται οι εκλογές του 1843. Οι εκλεγμένοι πληρεξούσιοι συγκροτούν την συνταγματική Εθνική Συνέλευση, που ήταν βασική απαίτηση της Επανάστασης της 3ης του Σεπτέμβρη, και συντάσσουν το πρώτο Σύνταγμα της νεώτερης Ελλαδας, το οποίο υπογράφεται από τον Όθωνα. Από τότε, η πλατεία των Ανακτόρων μετονομάζεται σε Πλατεία Συντάγματος.

Όμως, η Τρίτη Σεπτεμβρίου είναι ιστορική και για έναν άλλο λόγο. Στις 3 Σεπτέμβρη του 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσίασε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας την Ιδρυτική Διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, παρόντων πολλών στελεχών του αντιδικτατορικού αγώνα. Έμπειρος πολιτικός ο Ανδρέας, δεν θα άφηνε να πάει χαμένος ο συμβολισμός της ημέρας – μια ειρηνική επανάσταση που θα άλλαζε τον τόπο. Να πούμε πως σ’ αυτό το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης ακούστηκε για πρώτη φορά το ιστορικό σύνθημα του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος: «Εθνική ανεξαρτησία, Λαϊκή κυριαρχία, Κοινωνική απελευθέρωση, δημοκρατική διαδικασία».

Είναι φανερό πως η τρίτη μέρα του Σεπτέμβρη εμπνέει ευγενή και μεγαλόπνοα ιδανικά. Αλλά δεν φέρει καμία ευθύνη για την πραγμάτωση ή τη διάψευσή τους…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.