ΚΙ ΑΝ ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΔΕΝ ΠΕΣΟΥΝ ΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Σε όλον τον πλανήτη διατυπώνονται προβλέψεις που δεν δείχνουν άμεση πτώση στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, ενώ αναφέρεται πια και ο κίνδυνος αναιμικής ανάπτυξης.
Η δημοσιογραφική κοινοτοπία περιγράφει τις παραμέτρους των εκρηκτικών αυξήσεων σε κάθε αγαθό και βασική υπηρεσία (ενεργειακή κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία, πανδημία και διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας) ως την «τέλεια καταιγίδα». Μόνον που οι καταιγίδες, εκ φύσεως, διαρκούν λίγο, και αυτό ίσως δικαιολογεί την προσδοκία, πως η «μπόρα» θα περάσει και άρα σύντομα θα επιστρέψουμε τουλάχιστον σ’ ένα βιώσιμο επίπεδο τιμών.
Την ίδια ώρα ωστόσο, οι απανταχού οικονομολόγοι και αναλυτές προσπαθούν να προβλέψουν, αν το φαινόμενο είναι παροδικό, πότε οι πληθωριστικές πιέσεις θα υποχωρήσουν και εν τέλει, αν η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να βρεθεί σε «βαρυχειμωνιά», ενώ έως πρότινος ήλπιζε στην «άνοιξη».
Μετά από μια μακρόχρονη χρηματοοικονομική κρίση και μια πανδημία που οδήγησε σε παύση την οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως, οι εκτιμώμενοι ρυθμοί ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία ήσαν θετικοί και επιβεβαιώνονταν από τρίμηνο σε τρίμηνο, έστω και με χαμηλότερο από τον προσδοκώμενο βαθμό.
Όμως το πρόβλημα με τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις τιμών – ήδη από πέρυσι- τόσο στο μεταφορικό κόστος (που επιβαρύνει ουσιωδώς μια εισαγωγική οικονομία όπως η ελληνική), όσο και στις πρώτες ύλες (από τον καφέ και αλεύρι έως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, το χάλυβα και το αλουμίνιο) δημιούργησαν το πρώτο ορατό και μη αναχαιτίσιμο κύμα πληθωρισμού. Η δε ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και οι συνέπειες αυτής της κίνησης για την εξαρτημένη ευρωπαϊκή ήπειρο και άρα για την Ελλάδα, είχαν ευθύ αντίκτυπο, ο οποίος δεν ξέρουμε και πότε θα περιοριστεί.
Προχθεσινή μελέτη του ΟΟΣΑ κάνει λόγο για νέες πληθωριστικές πιέσεις και μείωση επίσης των ρυθμών ανάπτυξης, δηλαδή ένα δίδυμο πιέσεων, που αν παγιωθεί τότε θα φέρει οικονομίες, νοικοκυριά και πολίτες σε ασφυκτική θέση. Κατά τον ΟΟΣΑ, τα αποτελέσματα του πολέμου και των επακόλουθων κυρώσεων θα επηρεάσουν διαφορετικά κάθε περιοχή, με την Ευρώπη να είναι αυτή που αναμένεται να πληγεί περισσότερο λόγω της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο και την αλληλεξάρτηση των αγορών τις με τις ρωσικές. Η προβλεπόμενη μείωση της ανάπτυξης στην Ευρώπη ανέρχεται στο 1,4%, ενώ ο πληθωρισμός θα αυξηθεί κατά περίπου 2,5%. Όλα αυτά βέβαια θα μπορούσαν να αλλάξουν ανάλογα με τη διάρκεια του πολέμου, αλλά και τις συνέπειες, όπως πχ. διακοπή εισαγωγής ρωσικού αερίου.
Στην Ελλάδα, ήδη τον Ιανουάριο του 2022 (και προ της ουκρανικής κρίσης) ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε στο 6,2%, καταγράφοντας υψηλό 25ετίας. Προ ημερών το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή ανέφερε στην έκθεση του το εφιαλτικό σενάριο για εκτίναξη του πληθωρισμού ακόμη και στο 11%.
Αυτή η πίεση, έρχεται με ορμή σ’έναν ενεργό πληθυσμό στην Ελλάδα που κατά την δεκαετία 2009-2019 απώλεσε περίπου το 25% του εισοδήματος του, το οποίο προφανώς και δεν έχει ανακτηθεί. Οι αυξήσεις κατώτατου μισθού υπό Κ.Σ. θα μετρούσαν στους δείκτες (και πολύ λιγότερο στην πραγματική ζωή και διαβίωση), αλλά στη συγκυρία μοιάζουν ως μη γενόμενες. Τα μέτρα στήριξης και τα επιδόματα, εάν κι εφόσον υπάρχει επαρκής δημοσιονομικός χώρος –κοινώς αρκετό δημόσιο χρήμα- είναι μια κάποια ανακούφιση. Αλλά δεν είναι η λύση.
Στη δε λαϊκή πίεση για αύξηση μισθών, η ανατριχίλα στη ραχοκοκαλιά των κυβερνητών και οικονομολόγων έρχεται κατά κύματα. «Δεν σβήνεις τη φωτιά με οινόπνευμα, ούτε καν με νερό» συνομολογούν, υπενθυμίζοντας πως η διατήρηση της ζήτησης μέσω τεχνητής αύξησης του εισοδήματος ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό. Η δε πιο οικονομική εξήγηση αυτής της άρνησης έρχεται από το γεγονός πως δεν μπορεί να υπάρξει αύξηση εισοδήματος, εφόσον δεν υπάρξει ουσιαστική και διατηρήσιμη ανάπτυξη του ΑΕΠ.
Οι αναλυτές εκτιμούν πως προκειμένου να καλυφθούν οι βασικές ενεργειακές ανάγκες, ιδίως για εξαρτημένες οικονομίες, αναπόφευκτα θα μειωθεί η ζήτηση και η κατανάλωση. Γιατί κανείς δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί σ’ αυτά τα επίπεδα. Αλλά ως πότε;
Η Goldman Sachs προειδοποιεί ότι ο στασιμοπληθωρισμός είναι ήδη εδώ. Αλλά και πρόσφατη έρευνα της Bank of America δείχνει ότι αυτός είναι ο φόβος της πλειονότητας των επενδυτών.
«Είναι παραπλανητικό να επικαλείται κανείς συγκυριακούς παράγοντες εκτόξευσης των τιμών» ανέφερε προσφάτως στέλεχος της ενεργειακής αγοράς στην Ελλάδα. «Ναι, πρόκειται για κακή συγκυρία, που κανείς ωστόσο δεν μπορεί να εκτιμήσει τη διάρκεια και έκταση της» συμπλήρωσε.
Αυτό που με τρόμο ψελλίζουν διεθνώς, ως κίνδυνο οικονομικής οπισθοδρόμησης λέγεται «στασιμοπληθωρισμός». Στην Ελλάδα, διεγείρει επίσης την ανάμνηση της «ύφεσης», δηλαδή των αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ, κοινώς τη συρρίκνωση των εισοδημάτων όλων μας, και κυρίως των ευάλωτων, την ώρα που οι τιμές αυξάνουν αλματωδώς.
Οι προβλέψεις είναι μέχρι στιγμής σχετικά βραχυπρόθεσμου ορίζοντα. Η Capital Economics προειδοποιεί ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή στη νομισματική ένωση θα παραμείνει κοντά στο 6% καθόλη τη διάρκεια του έτους. Η Goldman Sachs προειδοποιεί ότι ο στασιμοπληθωρισμός είναι ήδη εδώ. Αλλά και πρόσφατη έρευνα της Bank of America δείχνει ότι αυτός είναι ο φόβος της πλειονότητας των επενδυτών.
Οι εγχώριες επιχειρήσεις παραδέχονται επίσης πως αποκλιμάκωση τιμών δεν βλέπουν σύντομα. Κάποιο βλέπουν επιστροφή του πληθωρισμού στο 3% από το 2023 και μετά, που ακούγεται μάλλον αισιόδοξο. Ακόμη κι έτσι, η διαφορά του 3% με τον σχεδόν μηδενικό πληθωρισμό στο πολύ πρόσφατο παρελθόν οδηγεί ήδη σε ανησυχητικές συγκρίσεις, αν και εφόσον η «άνοιξη» της ανάπτυξης δεν επισκεφθεί σύντομα τη χώρα.
