Ελληνικό: Η ιστορία του εμβληματικού κτιρίου “Saarinen” που δεν θα γκρεμιστεί

Ξεκίνησαν επισήμως την Παρασκευή (03/07) οι κατεδαφίσεις στο Ελληνικό, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, μια διαδικασία που θα διαρκέσει αρκετούς μήνες και που αποτελεί την αρχή της υλοποίησης του έργου του Μητροπολιτικού Πάρκου στην περιοχή.

Σύμφωνα με το master plan, η πρώτη φάση του έργου είναι ο καθαρισμός του χώρου και οι κατεδαφίσεις και η δεύτερη φάση είναι η εκσκαφή, η θεμελίωση και το χτίσιμο των κτιρίων. Οι δύο φάσεις προβλέπεται να διαρκέσουν περίπου 3,5-5 χρόνια και σε αυτό το διάστημα, προβλέπεται να έχουν χτιστεί το καζίνο, τα δύο ξενοδοχεία και κάποιοι από τους ουρανοξύστες όπου θα φιλοξενηθούν κυρίως γραφεία και επαγγελματικοί χώροι.

Ωστόσο, τρία κτίρια του Ελληνικού, τα οποία έχουν δια νόμου χαρακτηριστεί ως μνημεία νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς, δεν πρόκειται να γκρεμιστούν και αντίθετα θα ανακαινιστούν.

Αυτά είναι το υπόστεγο της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας (ΚΑΕ), το οποίο θα μετατραπεί σε Μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας, το υπόστεγο “Παγόδα”, το οποίο χτίστηκε από τους Άγγλους και χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη, αλλά και το κεντρικό κτίριο του πρώην Αερολιμένα Αθηνών, σχεδιασμένο από τον κορυφαίο Φινλανδό αρχιτέκτονα Eero Saarinen.

Το εμβληματικό κτίριο του πρώην Αερολιμένα Αθηνών

Το κεντρικό κτίριο του πρώην Ανατολικού Αεροσταθμού (1968) στο Ελληνικό είναι ένα από τα τελευταία έργα του διάσημου Φινλανδο-αμερικανού αρχιτέκτονα Eero Saarinen. Ο ίδιος είχε ήδη κερδίσει διεθνή αναγνώριση για τον τερματικό σταθμό επιβατών TWA στη Νέα Υόρκη και για το Διεθνές Αεροδρόμιο Dulles κοντά στην Ουάσιγκτον.

Στόχος της μελέτης, σύμφωνα με τον ίδιο τον αρχιτέκτονα, ήταν ο συνδυασμός της καλύτερης λειτουργικής λύσης με τη δημιουργία ενός κτιρίου που να είναι αντιπροσωπευτικό της τεχνικής του 20ού αιώνα και να εκφράζει το ελληνικό πνεύμα. Η επίτευξη αυτού του στόχου, επέτρεψε στο αρχιτεκτόνημα του Saarinen να υπερβεί τον ωφελιμιστικό-τεχνολογικό του χαρακτήρα και να λειτουργήσει συμβολικά ως πύλη εισόδου προς την Αθήνα και την εκσυγχρονιζόμενη Ελλάδα.

Σύμφωνα με το Culture2000.tee.gr, η διάταξη των χώρων του κτιρίου ήταν η εξής:

(α) στο επίπεδο της εισόδου βρίσκονταν η αίθουσα των εκδοτηρίων εισιτηρίων, ο τελωνειακός έλεγχος καταστήματα και εξώστης με εστιατόρια ανοικτός προς την αίθουσα transit, (β) ο ενδιάμεσος όροφος στέγαζε τις υπηρεσίες ελέγχου συναλλάγματος, τελωνεία κλπ, (γ) στο επίπεδο των αεροδιαδρόμων βρισκόταν η εντυπωσιακή αίθουσα transit, εσωτερικού ύψους τριών ορόφων, και οι πύλες αναχωρήσεων και (δ) στο υπόγειο γινόταν η διακίνηση αποσκευών και στεγάζονταν υπηρεσίες λειτουργίας του αεροδρομίου.

Όπως αναφέρει το Hellinikonproject.wordpress.com, το κτίριο του Ανατολικού Αεροσταθμού στο Ελληνικό αποτελείται από δύο ορθογώνιες μορφές: ένα μεγάλο κουτί, με βαρύ γείσο, που γίνεται πρόβολος πάνω από μια σύγχρονη περίστυλη αίθουσα. Η δυναμική και πλαστική μορφή του κτιρίου είναι ιδιαίτερα κομψή. Κατασκευάστηκε με προτεταμένο, εμφανές σκυρόδεμα επιτρέποντας τη δημιουργία μεγάλων ανοιγμάτων και προβόλων. Οι πρόβολοι παρέχουν σκιά στις εκτεταμένες γυάλινες επιφάνειες. Τετράπλευρα υποστυλώματα από σκυρόδεμα στηρίζουν την κατασκευή. Δύο αίθρια με λίμνες οδηγούσαν στις πύλες μέσω κιονοστοιχιών.

Ο αυξανόμενος αριθμός των επιβατών οδήγησε σε συνεχείς επεκτάσεις, η πρώτη σχεδιάστηκε μόλις τέσσερα χρόνια μετά τα εγκαίνια του κτιρίου (1972). Οι ανοιχτές κιονοστοιχίες και το αίθριο με τις λίμνες αντικαταστάθηκαν με κλειστούς χώρους καθώς τρία ακόμα κτίρια προστέθηκαν στο αρχικό.

Τον Μάρτιο του 2006 το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο για πολιτιστική χρήση (ΦΕΚ 351B / 24-03 – 2006).