Σύννεφα δυσπιστίας και στην ΕΕ για τα δάνεια του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας

Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα αλλά και μια τεράστια πρόκληση. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως επικοινωνιακό πυροτέχνημα από τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος πανηγύρισε την έγκριση του εθνικού σχεδίου από τους Υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ. Παρέλειψε, όμως, να αναφέρει ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα από την οποία ζητήθηκε να τροποποιήσει το σχέδιό της και να εισάγει εχέγγυα διαφάνειας στον τρόπο που θα αξιοποιήσει τα δάνεια που θα πάρει από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η ελληνική κυβέρνηση είναι η μόνη που έχει σχεδιάσει να πάνε όλα τα λεφτά των δανείων, δηλαδή τα 12,7 δισ. ευρώ, σε ιδιωτικές επενδύσεις μέσω τραπεζών, σε όσους μπορούν να έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, αποκλείοντας έτσι τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν τη μερίδα του λέοντος της ελληνικής οικονομίας. Αντίθετα, άλλες χώρες αποφάσισαν να διοχετεύσουν σημαντικό μέρος των δανείων τους, αφενός σε έργα και επενδύσεις με ισχυρό κοινωνικό πρόσημο, και αφετέρου, στην ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Η επιλογή αυτή της κυβέρνησης επικρίθηκε επανειλημμένα από τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, τα επιμελητήρια και τις ίδιες τις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις ήδη από το στάδιο της κατάθεσης του ελληνικού σχεδίου στην Κομισιόν πριν από δύο και πλέον μήνες, αποκαλύπτοντας την πρόθεση της κυβέρνησης να ετοιμάσει και να εφαρμόσει ένα σχέδιο «από λίγους για λίγους και εκλεκτούς».

Τις ενστάσεις και ανησυχίες μας περί διαφάνειας στον τρόπο χορήγησης των δανείων ήρθαν να επιβεβαιώσουν οι κυβερνήσεις ορισμένων χωρών της ΕΕ. Κατά τη διεξαγωγή των τεχνικών συζητήσεων που προηγήθηκαν της έγκρισης από τους Υπουργούς Οικονομικών, το Συμβούλιο ζήτησε από την Ελληνική κυβέρνηση διευκρινίσεις σχετικά με τον τρόπο επιλογής των εταιριών που θα επωφεληθούν από τα «φθηνά» δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Υπό την πίεση και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, το παράρτημα της εκτελεστικής απόφασης για το ελληνικό σχέδιο τροποποιήθηκε, ώστε να περιλαμβάνει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη χορήγηση των δανείων. Συγκεκριμένα, το κείμενο βελτιώθηκε και έγινε πιο λεπτομερές ως προς το πλαίσιο διακυβέρνησης, τα κριτήρια επιλογής και τη διαδικασία αξιολόγησης των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων, την παρακολούθηση και τον έλεγχο της υλοποίησης. Επίσης, το νέο κείμενο διευκρινίζει ότι τα ποσά που θα εισπράττονται από την αποπληρωμή των δανείων θα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, ότι δεν θα παρέχονται κρατικές εγγυήσεις για δάνεια που χορηγούνται από εμπορικές τράπεζες και ότι αποκλείεται η αναχρηματόδοτηση ανεξόφλητων δανείων.

Δυστυχώς, οι όποιες αλλαγές της τελευταίας στιγμής στο κείμενο δεν αντιμετωπίζουν πλήρως τους προβληματισμούς μας, αφού δεν αναιρούν το γεγονός ότι τα ευνοϊκά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης απευθύνονται σε λιγοστές επιχειρήσεις, καθότι, η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων δεν πληρεί τα αυστηρά χρηματοδοτικά κριτήρια των τραπεζών. Ας μη ξεχνάμε ότι από τις περίπου 850.000 επιχειρήσεις, μόλις 15.000-20.000 έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, το αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τροποποίηση της εκτελεστικής απόφασης του ελληνικού σχεδίου έδειξε τη δυσπιστία και το έλλειμμα εμπιστοσύνης των θεσμών και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς την κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, σε μια προσπάθειά τους να διασφαλίσουν ότι δεν θα επικρατήσει ο φαβοριτισμός υπέρ των λίγων και ισχυρών που έχουν στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση σε βάρος της διαφάνειας. Με την παρέμβασή του αυτή στο ελληνικό σχέδιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θέλησε να προειδοποιήσει την κυβέρνηση της ΝΔ ότι θα την παρακολουθεί στενά κατά την υλοποίηση του σχεδίου για να εξασφαλίσει ότι δεν θα λοξοδρομήσει από τις κατευθύνσεις και τις απαιτήσεις του Κανονισμού για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ότι δεν θα συντελεστεί, για άλλη μια φορά, διασπάθιση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και ότι τα λεφτά που θα δοθούν δεν θα είναι δανεικά και αγύριστα.

Οι εξελίξεις αυτές δικαιώνουν το πάγιο αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία για άμεση συγκρότηση μίας επιτροπής υπό την Ελληνική βουλή, η οποία θα παρακολουθεί και θα ελέγχει στενά την πορεία υλοποίησης και τον τρόπο διάθεσης των κονδυλίων (επιχορηγήσεων και δανείων) του εθνικού σχεδίου.

* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (Τhe Left) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG), σκιώδης εισηγητής για το Ταμείο Ανάκαμψης και μέλος της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον έλεγχο εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.