ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Δεν είναι αστικός μύθος ή υποψία. Είναι γεγονός πως οι άνδρες πεθαίνουν συχνά νωρίτερα από τις γυναίκες. Δηλαδή, πιο νέοι. Κατά μέσο όρο το 57% του παγκόσμιου πληθυσμού, ηλικίας από 65 χρόνων και πάνω είναι γυναίκες. Γίνεται 67% έως τα 85 χρόνια.

Παγκοσμίως, ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής των γυναικών, είναι 7 χρόνια μεγαλύτερος εκείνου των ανδρών.

Αν δεν σου αρέσουν όσα διάβασες έως εδώ, μπορεί να διατυπώσεις τις ενστάσεις σου στο Harvard Medical School.

Το ερευνητικό τμήμα του πανεπιστημίου ανήκει στον πάπυρο με τους επιστήμονες (διαφόρων ειδικοτήτων) της ιατρικής που προσπαθούν να καταλάβουν τι κάνει τους άνδρες πιο ευάλωτους από τις γυναίκες.

Μέχρι τώρα προτείνονταν οι θεωρίες που ακολουθούν (και προέκυψαν από έρευνες) για τις τάσεις των ανδρών που τους ‘στοιχίζουν’ χρόνια ζωής.

• Παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα -γεγονός που οφείλεται εν πολλοίς στη βιολογία. Ο μετωπιαίος λοβός του εγκεφάλου (βλ. το τμήμα που ελέγχει την κρίση και την εξέταση των συνεπειών μιας πράξης) αναπτύσσεται πιο αργά στα αγόρια και τους νεαρούς άνδρες, από ό,τι στις συνομήλικες γυναίκες. Είναι από τους λόγους που πεθαίνουν πολλά περισσότερα αγόρια και νέοι άνδρες σε ατυχήματα (ποδήλατο, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ) ή βίαιες συνθήκες (ανθρωποκτονία), από ό,τι κορίτσια. Έχει αναφερθεί πως η έλλειψη κρίσης και εξέτασης των συνεπειών, συμβάλει σε επιζήμιες αποφάσεις όπως το υπερβολικό κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
• Έχουν πιο επικίνδυνες δουλειές -στα εργοτάξια, στις στρατιωτικές μάχες, την πυρόσβεση και άλλα επικίνδυνα επαγγέλματα η συντριπτική πλειοψηφία των μελών είναι άνδρες.
• Πεθαίνουν από καρδιακές παθήσεις συχνότερα και σε μικρότερη ηλικία –οι άνδρες έχουν 50% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή πάθηση, από ό,τι οι γυναίκες. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι άνδρες έχουν χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων από τις γυναίκες. Επίσης, παίζουν ρόλο και άλλοι ιατρικοί κίνδυνοι -πχ η κακή διαχείριση της υψηλής αρτηριακής πίεσης ή τα δυσμενή επίπεδα χοληστερόλης.
• Είναι πιο μεγαλόσωμοι από τις γυναίκες –σε πολλά είδη τα μεγαλύτερα (σε ύψος, βάρος) ζώα τείνουν να πεθαίνουν νεότερα από τα πιο μικρόσωμα. Δεν έχει αποδειχθεί (στο 100%) πως κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στον άνθρωπο. Εν τούτοις, μπορεί να παίζει και αυτό ρόλο στη νωρίτερα ‘έξοδο’ τους.
• Αυτοκτονούν συχνότερα από τις γυναίκες -και αυτό συμβαίνει μολονότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη -όπως και κάνουν περισσότερες επιτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας. Παρ’ όλα αυτά, οι άνδρες έχουν την τάση να αρνούνται πεισματικά να αναζητήσουν βοήθεια, λόγω και των πολιτισμικών κανόνων που τους αποθαρρύνουν να αναζητήσουν βοήθεια για ψυχικές ασθένειες.
• Είναι λιγότερο ‘συνδεδεμένοι’ κοινωνικά –για λόγους που δεν έχουν γίνει ξεκάθαροι, τα άτομα με λιγότερες και ασθενέστερες κοινωνικές διασυνδέσεις (συνθήκη που αφορά πιο συχνά άνδρες από ό,τι γυναίκες)τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.
• Δεν πηγαίνουν στον γιατρό -σύμφωνα με τον Οργανισμό για την Έρευνα και την Ποιότητα στην Υγειονομική Περίθαλψη (Agency for Healthcare Research and Quality), οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να παραλείψουν τις συνήθεις εξετάσεις (ετήσιο check up) από ό,τι οι γυναίκες. Επίσης, είναι πολύ πιο πιθανό να μην έχουν επισκεφτεί γιατρό, έστω μια φορά, σε ένα χρόνο.

Τα “χαρτιά” είναι σημαδεμένα από τη γέννηση μας

Ο ‘αγώνας ζωής’ μεταξύ ανδρών και γυναικών ξεκινά άνισα. Το φυλετικό χρωμόσωμα είναι τύπος που συμμετέχει στον καθορισμό του φύλου. Τα περισσότερα θηλαστικά (μεταξύ τους και οι άνθρωποι) έχουν δύο χρωμοσώματα φύλου: το Χ και το Υ.

Τα θηλυκά έχουν δυο χρωμοσώματα Χ στα κύτταρα τους.

Τα αρσενικά έχουν ένα χρωμόσωμα Χ και ένα Υ. Και αυτός είναι ο λόγος που οι άρρενες καθορίζουν το φύλο του απογόνου, κατά τη γονιμοποίηση.

Η άλλη όψη του νομίσματος αυτής της ιδιαιτερότητας είναι ότι το χρωμόσωμα Υ τείνει να αναπτύσσει μεταλλάξεις πιο συχνά από τα χρωμοσώματα Χ.

Η έλλειψη δεύτερου χρωμοσώματος Χ στους άνδρες σημαίνει ότι οι ανωμαλίες που συνδέονται με το χρωμόσωμα Χ μεταξύ των αγοριών δεν ‘καλύπτονται’ από μια δεύτερη, φυσιολογική έκδοση.

Σημείωσε επίσης, πως η επιβίωση στη μήτρα είναι λιγότερο δεδομένη για τα αρσενικά έμβρυα (για αβέβαιους και πιθανώς πολλαπλούς λόγους).

Οι αναπτυξιακές διαταραχές είναι επίσης πιο συχνές στα αγόρια -και κάποιες θα μπορούσαν να μειώσουν το προσδόκιμο ζωής.

Αυτά λοιπόν, ήταν γνωστά μέχρι την Πέμπτη 13/7, όταν δημοσιεύτηκε η μελέτη των ερευνητών του University of Virginia School of Medicine και εκείνων του Uppsala University, της Σουηδίας.

Το νέο στοιχείο που έδωσε για την επιρρεπές των ανδρών αφορά το χρωμόσωμα Υ. Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς “κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γήρανσης το DNA όλων των κυττάρων μας, συσσωρεύει μεταλλάξεις.

Όσο μεγαλώνουν οι άνδρες αρχίζουν να χάνουν το χρωμόσωμα Υ σε ένα τμήμα των κυττάρων τους. Tα αιμοσφαίρια, τα οποία υφίστανται ταχεία εναλλαγή, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτή τη διαδικασία”. Kαι έτσι προκύπτουν πολλά σοβαρά προβλήματα.

Τονίζεται ότι “τα αρσενικά αναπαραγωγικά κύτταρα δεν χάνουν τα χρωμοσώματά τους Υ, γι’ αυτό και η απώλεια του δεν είναι κληρονομικό χαρακτηριστικό στις οικογένειες”. Διαπιστώθηκε και ότι η απώλεια χρωμοσώματος Υ είναι ένα κοινό πρόβλημα μεταξύ των καπνιστών.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι άνδρες που χάνουν αυτό το φυλετικό χρωμόσωμα είναι πιο πιθανό να πεθάνουν νεότεροι και να αναπτύξουν παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία -συμπεριλαμβανομένου του Αλτσχάιμερ.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων, για να δημιουργήσουν ποντίκια με απώλεια χρωμοσώματος Υ στο αίμα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα ζώα ανέπτυξαν ασθένειες που σχετίζονταν με την ηλικία, με επιταχυνόμενο ρυθμό. Ήταν επίσης πιο επιρρεπείς σε ουλές στην καρδιά και πέθαναν σε μικρότερη ηλικία.

Διευκρινίστηκε ότι δεν επρόκειτο απλά για μια θανατηφόρα φλεγμονή, αλλά για σειρά αντιδράσεων του ανοσοποιητικού συστήματος που οδήγησαν σε ίνωση. Δηλαδή, πάχυνση ή ουλή του ιστού σε όλο το σώμα.

Στους ανθρώπους, η ομάδα διαπίστωσε ότι η απώλεια χρωμοσώματος Υ αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, καρδιακής ανεπάρκειας και τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

Υπάρχει τρόπος να μη χαθεί το χρωμόσωμα Υ;

Οι συγγραφείς της μελέτης σημειώνουν ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να προσδιοριστεί ποιοι άνδρες πάσχουν από απώλεια χρωμοσώματος Υ.

Ο ερευνητής Lars Forsberg από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα έχει αναπτύξει ένα οικονομικό τεστ αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (polymerase chain reaction-PCR) -ναι, σαν του Covid-, που μπορεί να ανιχνεύσει την απώλεια χρωμοσώματος Υ. Εξακολουθεί ωστόσο, να είναι διαθέσιμο μόνο για εργαστηριακά πειράματα.

Πότε θα βγει από τα εργαστήρια και θα εμφανιστεί στην αγορά; “Εφόσον συνεχιστεί το ενδιαφέρον και αποδειχθεί ότι έχει χρησιμότητα από την άποψη ότι είναι προγνωστικό για τη νόσο των ανδρών”.

Το σώμα είναι ένα μωσαϊκό επίκτητων μεταλλάξεων, όσο μεγαλώνουμε. “Αυτό περιλαμβάνει την απώλεια ολόκληρου του χρωμοσώματος Υ, σε υποσύνολα κυττάρων, στους άνδρες. Κάτι που παρέχει ενδείξεις για ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία και την ίδια τη διαδικασία γήρανσης. Μελέτες που εξετάζουν την απώλεια χρωμοσώματος Υ και άλλες επίκτητες μεταλλάξεις υπόσχονται πολλά για την ανάπτυξη εξατομικευμένων φαρμάκων, τα οποία θα είναι προσαρμοσμένα σε αυτές τις συγκεκριμένες μεταλλάξεις”.

Προς το παρόν, μια πιθανή θεραπεία για αυτό το πρόβλημα (την σταδιακή εξαφάνιση του χρωμοσώματος Υ) είναι η πιρφενιδόνη, φάρμακο εγκεκριμένο από τον αμερικανικό FDA, για τη θεραπεία της ιδιοπαθούς πνευμονικής ίνωσης -μορφή ουλή στους πνεύμονες.

Οι επιστήμονες δοκιμάζουν την πιρφενιδόνη για να δουν εάν μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και χρόνια νεφρική νόσο -καταστάσεις που επίσης, παρουσιάζουν ουλές στα όργανα.

Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι οι άνδρες με απώλεια χρωμοσώματος Υ θα ανταποκρίνονταν καλά στην πιρφενιδόνη και σε άλλα αντιϊνωτικά φάρμακα, “ωστόσο απαιτείται ακόμη περισσότερη έρευνα”.